Die Antwort wurde namens der Bundesregierung mit Schreiben des Bundesministeriums für Familie, Senioren, Frauen und Jugend vom 7. Mai 2019 übermittelt. Die Drucksache enthält zusätzlich – in kleinerer Schrifttype – den Fragetext. Deutscher Bundestag Drucksache 19/10046 19. Wahlperiode 09.05.2019 Antwort der Bundesregierung auf die Kleine Anfrage der Abgeordneten Dr. Anna Christmann, Ulle Schauws, Katja Dörner, weiterer Abgeordneter und der Fraktion BÜNDNIS 90/DIE GRÜNEN – Drucksache 19/9528 – Umsetzung der Nationalen Engagementstrategie der Bundesregierung V o r b e m e r k u n g d e r F r a g e s t e l l e r Im Jahr 2010 hat die Bundesregierung eine „Nationale Engagementstrategie“ vorgelegt, die eine „gemeinsame und aufeinander abgestimmte Engagementförderung aller Ressorts“ darstellen soll, um „durch geeignete Rahmenbedingungen einen Nährboden zu schaffen, auf dem bürgerschaftliches Engagement in seiner ganzen Vielfalt an Motiven und Ausgestaltungsmöglichkeiten gedeihen kann“ (Nationale Engagementstrategie, S. 5). Nach fast zehn Jahren Bestehen ist es aus Sicht der Fragestellerinnen und Fragesteller angezeigt, eine Umsetzung der in der Strategie beschriebenen Maßnahmen und das Erreichen der genannten Ziele zu überprüfen. Eine Bilanz der bisherigen Umsetzung der Strategie muss möglich sein, zumal in einigen Zielsetzungen der Strategie noch offensichtliche Defizite vorherrschen. 1. Welche Maßnahmen wurden zu den folgenden Zielen aus der „Nationalen Engagementstrategie der Bundesregierung“ in den vergangenen fast zehn Jahren ergriffen, und konnten mit diesen Maßnahmen die gesetzten Ziele ganz oder teilweise erreicht werden, und anhand welcher Indikatoren stellt die Bundesregierung dies fest (bitte pro Strategieziel konkrete Maßnahmen und Finanzmittel, Einzelprojekte mit Etat und regionale Verteilung aufschlüsseln ): a) Einbindung eher „engagementferner Menschen“ in ein bürgerschaftliches Engagement, konkret von Arbeitslosen, Frauen für Führungspositionen und politische Verantwortung (Mandate), Migrantinnen und Migranten (S. 7; 11-12; 18; 20; 53-54), Menschen mit Migrationshintergrund, Seniorinnen und Senioren und Jugendliche als Helfer für das THW (S. 11-12), Kindern- und Jugendlichen im Allgemeinen (S. 14-16), b) Prävention gegen Formen von „Extremismus“ (S. 17-18), c) Verbesserung der „Teilnahmemöglichkeiten von Kindern und Jugendlichen aus Familien im SGB-II-Bezug am (Sport-)Vereinsleben“ (S. 19), Vorabfassung - w ird durch die lektorierte Version ersetzt. Drucksache 19/10046 – 2 – Deutscher Bundestag – 19. Wahlperiode d) Anerkennung von Engagement als „eigener Bildungsort“ sowie „Entwicklung und Stärkung der Engagementbereitschaft in den bestehenden Bildungseinrichtungen“ (vgl. S. 7; 21-29), e) Implementation von bürgerschaftlichem Engagement als „fester und selbstverständlicher Teil in Schule und Hochschule“ als „Service Learning “ (S. 24), f) „Zusammenarbeit von Bildungseinrichtungen mit bürgerschaftlichen Akteuren voranzutreiben“ (S. 22), g) verbesserte Anrechnung eines Freiwilligendienstes auf „eine Ausbildung im selben Tätigkeitsbereich oder die Gewährung eines Studienplatzbonus “ ebenso wie Ausweitung von Vergünstigungen in kulturellen Einrichtungen (S. 26), h) Freiwilligendienstprogramm „kulturweit“ weltweit anbieten (S. 28), i) „Vereinheitlichung und weitere Angleichung des sozialen Schutzniveaus“ im Freiwilligendienstprogramm „weltwärts“ des Bundesministeriums für wirtschaftliche Zusammenarbeit und Entwicklung (BMZ) (S. 28), j) Entwicklungspolitische „Förderprogramme und Ansätze“ für Engagementinteressierte „sichtbarer machen, inhaltlich besser verzahnen und im Sinne von attraktiven, bedarfsgerechten Engagementangeboten weiter entwickeln“ (S. 49), k) Förderung des Engagements von Bürgerinnen und Bürgern im Natur- und Umweltschutz sowie der Stadt- und Regionalentwicklung ebenso wie eine „verstärkte Rolle in der Gestaltung dieser Politikfelder“ (S. 30), l) Anpassung der Engagementpolitik an die Herausforderungen (z. B. in der Pflege) und Potenziale (z. B. mehr engagierte Seniorinnen und Senioren), die mit dem demografischen Wandel verbunden sind (S. 42), m) Prüfung von neuen Möglichkeiten des grenzüberschreitenden Austauschs von Freiwilligen (S. 48-49), n) „Die Palette an passgenauen Engagementmöglichkeiten“ im Senior Expert Service (SES) zu erweitern und vor allem für die „entwicklungspolitische Inlandsarbeit stärker [zu] nutzen“ (S. 52), o) „Beitrag zur Verbesserung der Anerkennungskultur“ von bürgerschaftlichem Engagement (S. 54), p) Entwicklung neuer, einheitlicher Nachweisstrukturen (Kompetenznachweise und -bilanzen) in Abstimmung mit den Bundesländern, bürgerschaftlichen Organisationen und der Wirtschaft (S. 57), q) Überprüfung der Möglichkeit, Mindeststandards für Kompetenznachweise zu entwickeln (S. 58), r) einfache, verständliche Hinweise der Bundesregierung für Finanzverwaltung , Arbeitsverwaltung und Sozialträger, um die Abgrenzung zwischen bürgerschaftlichem Engagement und abhängiger Beschäftigung und gewerblicher Tätigkeit klar darzustellen (S. 59), s) Förderung der „Zusammenarbeit in der Entwicklung, Gestaltung und Umsetzung von Projekten“ zwischen Staat, Wirtschaft und Stiftungen (S. 60- 62), t) Unterstützung von Initiativen, die „Standards zur Wirkungsmessung und -berichterstattung“ von Sozialunternehmen bzw. sozialen Innovationen entwickeln (S. 63)? Drucksache 19/10046 – 2 – Deutscher Bundestag – 19. Wahlperiode Vorabfassung - w ird durch die lektorierte Version ersetzt. Deutscher Bundestag – 19. Wahlperiode – 3 – Drucksache 19/10046 2. Welche Ausgaben haben die einzelnen Bundeministerien für Maßnahmen zur Umsetzung der Ziele der Nationalen Engagementstrategie seit 2010 getätigt (bitte insgesamt sowie die Entwicklung der Ausgaben zu den Maßnahmen im Zeitverlauf aufführen, bitte für 2019 und 2020 geplante Maßnahmen aufführen)? 7. Welche Projekte aus der Nationalen Engagementstrategie sind evaluiert worden ? Gab es eine Gesamtevaluation? Wenn ja, zu welchen Ergebnissen ist die Gesamtevaluation gekommen? Wenn nein, ist eine Evaluation geplant? Die Fragen 1, 2 und 7 werden aufgrund des Sachzusammenhangs zusammen beantwortet . Der Übersichtlichkeit halber wird auf die Darstellung in der in Anlage 1 befindlichen Tabelle verwiesen. In der Tabelle werden die zu den in Frage 1 angesprochenen Strategiezielen der Nationalen Engagementstrategie ergriffenen Maßnahmen bzw. Einzelprojekte aufgeführt, sowie die aufgewendeten Finanzmittel und – soweit sie vorliegen – Indikatoren für die Zielerreichung benannt. Sofern Evaluationen von Maßnahmen bzw. Projekten durchgeführt wurden, werden diese ebenfalls aufgelistet. Für alle benannten Maßnahmen bzw. Projekte gilt, dass diese den Anspruch erheben, bundesweite Wirkung zu entfalten. 3. Welche strategischen Maßnahmen plant die Bundesregierung, um die Vereinbarkeit von Beruf, Familie und Engagement zu verbessern? Die Bundesregierung fördert mit einer Vielzahl von Maßnahmen die Vereinbarkeit von Familie, Beruf und Engagement: Mit dem Gesetz zur Weiterentwicklung der Qualität und zur Teilhabe in der Kindertagesbetreuung (Gute-Kita-Gesetz) stellt die Bundesregierung rd. 5,5 Mrd. Euro von 2019 bis 2022 zur Verfügung, um die Qualität der Kindertagesbetreuung weiterzuentwickeln, die Teilhabe zu verbessern und die Vereinbarkeit von Familie und Beruf zu fördern. Außerdem soll, wie im Koalitionsvertrag vereinbart, mit Wirkung ab dem Jahr 2025 ein Rechtsanspruch auf Ganztagsbetreuung im SGB VIII verankert werden, und darauf aufbauend wird die Bundesregierung gemeinsam mit Ländern und Kommunen die Ganztagsbetreuung von Grundschulkindern weiter ausbauen. Für Investitionen wird der Bund zwei Milliarden Euro in dieser Legislaturperiode bereitstellen . Die Bundesregierung unterstützt zudem mit dem Unternehmensprogramm „Erfolgsfaktor Familie“ eine moderne Arbeitszeitgestaltung, die Erwerbstätigen die Vereinbarkeit von Beruf und Familie erleichtert und ihren individuellen Wünschen in verschiedenen Lebensphasen entspricht. Auch das am 1. Januar 2019 in Kraft getretene „Gesetz zur Weiterentwicklung des Teilzeitrechts – Einführung einer Brückenteilzeit“ trägt dazu bei. Eine flexible Arbeitszeitgestaltung bedeutet auch für bürgerschaftliches Engagement mehr zeitliche Freiräume. Das „Gesetz zur Einführung einer Teilzeitmöglichkeit in den Jugendfreiwilligendiensten sowie im Bundesfreiwilligendienst für Personen vor Vollendung des 27. Lebensjahres“ (Freiwilligendiensteteilzeitgesetz), das bereits vom Deutschen Bundestag beschlossen wurde und demnächst verkündet wird, ermöglicht auch jungen Menschen unter 27 Jahren die Ableistung eines Freiwilligendienstes in Teilzeit von mehr als 20 Stunden pro Woche. Damit soll insbesondere auch jungen Menschen mit gewichtigen familiären, erzieherischen oder pflegerischen Verpflichtungen die Möglichkeit gegeben werden, einen Freiwilligendienst zu leisten. Ein berechtigtes Interesse liegt beispielsweise auch dann vor, wenn Freiwillige ein Kind oder einen Angehörigen zu betreuen haben. Deutscher Bundestag – 19. Wahlperiode – 3 – Drucksache 19/10046 Vorabfassung - w ird durch die lektorierte Version ersetzt. Drucksache 19/10046 – 4 – Deutscher Bundestag – 19. Wahlperiode 4. Warum haben einzelne Ressorts der Bundesregierung (etwa „Aktionsprogramm zum bürgerschaftlichen Engagement in der Entwicklungspolitik“ des BMZ oder die Engagementstrategie des Bundesministeriums für Familie, Senioren, Frauen und Jugend) ein Strategiepapier zur Förderung von bürgerschaftlichem Engagement vorgelegt, andere nicht? 5. Welche Bundesministerien gedenken, weiterhin eine Engagementstrategie vorzulegen? 8. Ist eine Aktualisierung der nationalen Engagementstrategie, beispielsweise zum zehnjährigen Bestehen der letzten Strategie, geplant (wenn nein, bitte begründen)? Die Fragen 4, 5 und 8 werden aufgrund des Sachzusammenhangs zusammen beantwortet . Die Bundesregierung ist bestrebt, die Nationale Engagementstrategie beständig weiterzuentwickeln. Die nähere Ausgestaltung ist jedem Ressort dabei selbst überlassen. Das Bundesministerium für Familie, Senioren, Frauen und Jugend (BMFSFJ) hat als das innerhalb der Bundesregierung für Engagementpolitik federführend zuständige Ressort eine Engagementstrategie für den eigenen Zuständigkeitsbereich vorgelegt. Diese aktualisiert die Nationale Engagementstrategie der Bundesregierung und gestaltet sie näher aus. Wesentliche Ziele dieser Strategie sind die nachhaltige Stärkung der Infrastruktur für bürgerschaftliches Engagement , die Schaffung guter gesellschaftlicher und rechtlicher Rahmenbedingungen für das bürgerschaftliche Engagement, die Stärkung der Anerkennungskultur sowie das Zusammenwirken von Staat, Zivilgesellschaft und Wirtschaft zur Förderung bürgerschaftlichen Engagements. Darüber hinaus sind Ziele dieser Strategie die Verstetigung und Weiterentwicklung der Freiwilligendienste sowie eine nachhaltige Förderung bürgerschaftlichen Engagements durch die Strukturierung der Engagementforschung zur Schaffung einer soliden wissenschaftlichen Datengrundlage . 6. Ist die Bundesregierung der Auffassung, dass durch den Ressortkreis Engagement die interministerielle Koordination (z. B. von Förderprogrammen) innerhalb der Bundesregierung ausreichend abgedeckt ist, wie es u. a. in der Nationalen Engagementstrategie gefordert wird (S. 65-66)? Durch die Einrichtung des Ressortkreises zum Bürgerschaftlichen Engagement unter Federführung des BMFSFJ wurde die interministerielle Koordination institutionalisiert . Über den regelmäßigen Austausch und eine verstärkte Vernetzung ist die Zusammenarbeit zwischen den Ressorts gut abgedeckt. Drucksache 19/10046 – 4 – Deutscher Bundestag – 19. Wahlperiode Vorabfassung - w ird durch die lektorierte Version ersetzt. A u sg a b e n v o r 2 0 1 9 ( IS T ) P la n 2 0 1 9 -2 0 2 0 ( S O LL ) D e r "T ag d e r N ac h b ar n " w ill d az u a n re ge n , d as s M e n sc h e n , d ie s ic h s o n st n u r fl ü ch ti g im H au sf lu r o d e r au f d e r St ra ß e b e ge gn e n , z u N ac h b ar sc h af ts fe st e n im g an ze n L an d zu sa m m e n ko m m e n – u n ab h än gi g vo n H e rk u n ft , E in ko m m e n , A lt e r, s o zi al e r Sc h ic h t o d e r R e lig io n . Z w e ck is t d ie S tä rk u n g d e s Zu sa m m e n ge h ö ri gk e it sg e fü h ls im V ie rt e l s o w ie d ie Fö rd e ru n g ge ge n se it ig e r N ac h b ar sc h af ts h ilf e a u ch ü b e r d e n A kt io n st ag h in au s. A u ch K o m m u n e n , s o zi al e E in ri ch tu n ge n , V e re in e , K it as , S ch u le n u n d a lle , d ie s ic h a ls T e il d e r N ac h b ar sc h af t se h e n , k ö n n e n e in s o lc h e s Fe st o rg an is ie re n . S ie k ö n n e n s ic h a u f w w w .t ag d e rn ac h b ar n .d e a n m e ld e n u n d e rh al te n d an n e in e k o st e n fr e ie M it m ac h -B o x m it Ti p p s u n d f as t al le m , w as m an f ü r e in N ac h b ar sc h af ts fe st b ra u ch t. ( B M FS FJ ) 2 1 7 .0 0 0 ,0 0 € 2 8 9 .9 0 0 ,0 0 € b u n d e sw e it B u n d e sp ro gr am m „ M e n sc h e n s tä rk e n M e n sc h e n “: Im R ah m e n d e s A n fa n g 2 0 1 6 g e st ar te te n P at e n sc h af ts p ro gr am m s w e rd e n P ro gr am m tr äg e r ge fö rd e rt , d ie d ie E n ga ge m e n ti n fr as tr u kt u r au f lo ka le r Eb e n e d u rc h f in an zi e lle M it te l o d e r Ex p e rt is e u n te rs tü tz e n . A u fg ru n d d e r gu te n E rf ah ru n ge n m it P at e n sc h af te n f ü r G e fl ü ch te te w u rd e d ie se s K o n ze p t au f an d e re Z ie lg ru p p e n e rw e it e rt . I n „ C h an ce n p at e n sc h af te n “ e rh al te n s o m it v o r al le m ju n ge M e n sc h e n , d e n e n e in e P e rs p e kt iv e f ü r d ie Z u ku n ft f e h lt u n d d ie a u ch d u rc h a n d e re A n ge b o te s ch w e r zu e rr e ic h e n s in d , d ie M ö gl ic h ke it z u v e rs tä rk te r In te gr at io n u n d g le ic h b e re ch ti gt e r Te ilh ab e . D ab e i s te h e n a ls Z ie le im M it te lp u n kt , d e n ge se lls ch af tl ic h e n Z u sa m m e n h al t zu s tä rk e n , T e ilh ab e ch an ce n z u v e rb e ss e rn u n d m e h r B ild u n gs ge re ch ti gk e it z u e rm ö gl ic h e n s o w ie b ü rg e rs ch af tl ic h e s En ga ge m e n t d u rc h V e rn e tz u n g, W is se n st ra n sf e r u n d S tä rk u n g d e r lo ka le n E n ga ge m e n tl an d sc h af t n ac h h al ti g zu fö rd e rn . ( B M FS FJ ) 3 0 .6 6 9 .6 2 1 ,9 9 € 3 6 .0 0 0 .0 0 0 ,0 0 € b u n d e sw e it St if tu n g vo n r d . 7 5 .0 0 0 P at e n sc h af te n ( St an d A p ri l 2 0 1 9 ); e in n ic h t u n w e se n tl ic h e r P ro ze n ts at z d e r P at * in n e n e n ga gi e rt s ic h la n gf ri st ig D ie E rg e b n is se d e r e rs te W ir ku n gs an al ys e f in d e n s ic h h ie r: h tt p s: // w w w .b m fs fj .d e /b m fs fj /s e rv ic e /p u b lik at io n e n /w ir ku n gs an al ys e - d e sp at e n sc h af ts p ro gr am m sim - b u n d e sp ro gr am m -- m e n sc h e n - st ae rk e n -m e n sc h e n -/ 1 1 7 5 9 8 Ei n e w e it e re W ir ku n gs an al ys e w ir d M it te d e s Ja h re s 2 0 1 9 b e au ft ra gt P e rs o n e lle u n d m at e ri e lle U n te rs tü tz u n g d e s B u n d e sw e h r- So zi al w e rk e .V . ( B A P e rs B w , R e fe ra t ZS 2 .5 ), u .a . zu r so zi al e n u n d k u lt u re lle n B e tr e u u n g vo n K in d e rn u n d J u ge n d lic h e n . Fö rd e ru n g d e s En ga ge m e n t vo n B ü rg e ri n n e n u n d B ü rg e rn , H in te rb lie b e n e n v e rs to rb e n e r B u n d e sw e h ra n ge h ö ri ge r im " N e tz w e rk d e r H ilf e " u n d i n t h e m e n b e zo ge n e n A rb e it sg ru p p e n d e s B M V g zu G u n st e n v o n in N o t ge ra te n e n S o ld at in n e n u n d S o ld at e n , d e re n F am ili e n u n d A n ge h ö ri ge n . ( B M V g) D ie g e se lls ch af tl ic h e T e ilh ab e v o n K in d e rn u n d J u ge n d lic h e n w u rd e b e i d e r R e fo rm d e s K in d e r- u n d J u ge n d p la n s d e s B u n d e s 2 0 1 7 in b e so n d e re r W e is e h e rv o rg e h o b e n u n d a ls e in e s d e r in h al tl ic h e n L e it zi e le f e st ge le gt . B ü rg e rs ch af tl ic h e s En ga ge m e n t u n d ge se lls ch af tl ic h e T e ilh ab e s in d e in z e n tr al e s El e m e n t d e r K in d e r- u n d J u ge n d ar b e it u n d Ju ge n d so zi al ar b e it u n d s p ie ge lt s ic h in d e r Fö rd e ru n g d e r b u n d e sz e n tr al e n T rä ge r d e r fr e ie n K in d e r- u n d J u ge n d h ilf e w id e r. D ie se s Le it zi e l d u rc h d ri n gt in v ie lf äl ti ge r W e is e n ah e zu u m fa ss e n d d ie A kt iv it ät e n u n d L e is tu n ge n im H an d lu n gs fe ld d e r Ju ge n d ar b e it /J u ge n d b ild u n g u n d lä ss t si ch n ic h t ü b e r e in ze ln e F ö rd e rm aß n ah m e n d ar st e lle n . I m B e so n d e re n a gi e re n d ie g e fö rd e rt e n b u n d e sz e n tr al e n V e rb än d e u n d Fa ch o rg an is at io n e n a u ch a ls s o g. Z e n tr al st e lle n u n d le it e n in so fe rn K JP -M it te l a n ih re M it gl ie d ss tr u kt u re n w e it e r; e in e s p e zi fi sc h e Z u o rd n u n g au f ko n kr e te M aß n ah m e n b e d ü rf te e in e r ge so n d e rt e n in h al tl ic h e n A u sw e rt u n g d e r jä h rl ic h e n S ac h b e ri ch te u n d V e rw e n d u n gs n ac h w e is e . ( B M FS FJ ) F in a n zm it te l/ E ta t a M a ß n a h m e n /E in ze lp ro je k te S tr a te g ie zi e l Ei n b in d u n g "e n ga ge m e n tf re m d e r M e n sc h e n " in e in b .E ., e tw a vo n A rb e it sl o se n , K in d e rn u n d Ju ge n d lic h e n im A llg e m e in e n u .a . A n tw o rt a u f d ie F ra g e n 1 , 2 u n d 7 re g io n a le V e rt e il u n g In d ik a to re n f ü r d ie Z ie le rr e ic h u n g E v a lu a ti o n d e r P ro je k te Deutscher Bundestag – 19. Wahlperiode – 5 – Drucksache 19/10046 Vorabfassung - w ird durch die lektorierte Version ersetzt. Ei n b in d u n g vo n F ra u e n f ü r Fü h ru n gs p o si ti o n e n u n d p o lit is ch e V e ra n tw o rt u n g (M an d at e ) A kt u e ll is t d e r A n te il vo n F ra u e n im D e u ts ch e n B u n d e st ag a u f 3 1 % z u rü ck ge ga n ge n . 1 0 0 Ja h re n ac h d e r Ei n fü h ru n g d e s Fr au e n w ah lr e ch ts g ib t e s im m e r n o ch k e in e gl e ic h b e re ch ti gt e p o lit is ch e T e ilh ab e v o n F ra u e n . U m e in e h ö h e re R e p rä se n ta n z vo n F ra u e n in d e r P o lit ik z u e rr e ic h e n , s in d w e it e re A n st re n gu n ge n e rf o rd e rl ic h . M it d e m H e le n e W e b e r- K o lle g u n d d e m H e le n e W e b e r- P re is w e rd e n F ra u e n in d e r K o m m u n al p o lit ik ge st är kt . ( B M FS FJ ) P ro J ah r se it 2 0 0 9 je n ac h Sc h w e rp u n kt e n c a. 2 0 0 .0 0 0 - 4 0 0 .0 0 0 € V o n S e it e n d e s B M Z b sp w . ü b e r d ie S e rv ic e st e lle f ü r K o m m u n e n d e r En ga ge m e n t G lo b al gG m b H ( EG , s . A n tw o rt 1 j) : V e rn e tz u n g zu r K o o p e ra ti o n v o n K o m m u n al ve rw al tu n ge n , K o m m u n al p o lit ik , m ig ra n ti sc h e n O rg an is at io n e n u n d E in e -W e lt -V e re in e n , z .B . d u rc h : N e tz w e rk „ M ig ra ti o n u n d E n tw ic kl u n g au f ko m m u n al e r Eb e n e “, B e ra te rp o o l " M ig lo b e ", W e tt b e w e rb " K o m m u n e b e w e gt W e lt ". 4 .2 1 3 .4 4 7 ,0 0 € SO LL 2 0 1 9 : 2 .2 8 9 .9 4 4 ,0 0 € P ro gr am m „ A kt io n Z u sa m m e n w ac h se n “ (Z ie l: F ö rd e ru n g d e s W is se n s- u n d Er fa h ru n gs au st au sc h s) , s e it 2 0 1 1 in F e d e rf ü h ru n g d e s B M FS FJ : D ie „ A kt io n z u sa m m e n w ac h se n “ e rm ö gl ic h t d ie V e rn e tz u n g vo n P at e n sc h af ts - u n d M e n to ri n gp ro je kt e n , d ie K in d e r u n d J u ge n d lic h e in ih re r Sp ra ch - u n d L e se ko m p e te n z fö rd e rn , s ie a u f ih re m B ild u n gs w e g b e gl e it e n u n d b e im Ü b e rg an g in A u sb ild u n g u n d B e ru f st är ke n . I n d e n P ro je kt e n s te h e n e n ga gi e rt e B ü rg e ri n n e n u n d B ü rg e r ju n ge n M e n sc h e n in u n te rs ch ie d lic h e n L e b e n sb e re ic h e n b e ra te n d u n d u n te rs tü tz e n d z u r Se it e . M it d e r U n te rs tü tz u n g d e r P at e n sc h af ts - u n d M e n to ri n gp ro je kt e v e rf o lg t d ie „ A kt io n zu sa m m e n w ac h se n “ d as Z ie l, d ie B ild u n gs - u n d T e ilh ab e ch an ce n f ü r K in d e r u n d Ju ge n d lic h e m it M ig ra ti o n sh in te rg ru n d z u v e rb e ss e rn u n d s o d ie In te gr at io n z u f ö rd e rn . U m P at e n sc h af ts - u n d M e n to ri n gp ro je kt e g e zi e lt z u u n te rs tü tz e n , v e rn e tz t d ie „ A kt io n zu sa m m e n w ac h se n “ b e st e h e n d e P ro je kt e , f ö rd e rt d e n W is se n s- u n d E rf ah ru n gs au st au sc h d e r B e te ili gt e n u n d t rä gt s o z u r Q u al it ät se n tw ic kl u n g b e i. 8 8 7 .2 6 0 € G e sa m t fü r 2 0 1 9 u n d 2 0 2 0 : 3 0 0 .0 0 0 € A u f- u n d A u sb au e in e s D ac h ve rb an d s d e r M ig ra n ti n n e n o rg an is at io n e n ( D aM ig ra ), d e r si ch e in se tz t fü r d ie V e rb e ss e ru n g d e r p o lit is ch e n , r e ch tl ic h e n u n d s o zi al e n G le ic h b e re ch ti gu n g vo n M ig ra n ti n n e n u n d g e fl ü ch te te n F ra u e n in D e u ts ch la n d , d ie V e rt re tu n g vo n m ig ra ti o n s- u n d f ra u e n sp e zi fi sc h e n B e la n ge n a u f B u n d e se b e n e u n d A n sp re ch p ar tn e r fü r P o lit ik , M e d ie n u n d Ö ff e n tl ic h ke it u n d d ie V e rn e tz u n g, Q u al if iz ie ru n g u n d F ö rd e ru n g vo n M ig ra n ti n n e n o rg an is at io n e n . D e rz e it v o n O kt o b e r 2 0 1 6 b is S e p te m b e r 2 0 1 9 f ö rd e rn B M FS FJ u n d B A M F d as P ro je kt „ M ig ra n ti n n e n u n d g e fl ü ch te te F ra u e n s tä rk e n “ vo n D aM ig ra . P ro je kt sc h w e rp u n kt e s in d „ St är ku n g ge fl ü ch te te r Fr au e n – F ra u e n sp e zi fi sc h e P e rs p e kt iv e a u f Fl u ch t u n d A sy l“ ; „S tä rk u n g vo n m ig ra n te n sp e zi fi sc h e n B e la n ge n in P o lit ik u n d Ö ff e n tl ic h ke it “; „ A u sb au v o n K o o p e ra ti o n e n u n d la n gf ri st ig e n P ar tn e rs ch af te n m it w is se n sc h af tl ic h e n In st it u ti o n e n “. ( B M FS FJ /B A M F) B M FS FJ : ca . 6 7 0 .0 0 0 € , B A M F: 1 5 0 .0 0 0 € f ü r d ie d e rz e it ig e P ro je kt la u fz e it in sg e sa m t B u n d e sa rb e it sg e m e in sc h af t d e r Fr e iw ill ig e n ag e n tu re n - M o d e llp ro je kt " Te ilh ab e d u rc h En ga ge m e n t" . V e rm it tl u n g vo n G e fl ü ch te te n in e h re n am tl ic h e s En ga ge m e n t an 1 2 St an d o rt e n in D e u ts ch la n d . E n tw ic kl u n g n e u e r Fo rm at e d e s En ga ge m e n ts v o n u n d m it G e fl ü ch te te n s o w ie S tr at e gi e n z u r En ga ge m e n tv e rm it tl u n g. ( B M I) 6 1 5 .0 0 0 ,0 0 € 1 3 2 .0 0 0 ,0 0 € Fr e iw ill ig e n ag e n tu r H al le ( Sa al e ) - M o d e llp ro je kt " St u d e n ts m e e t So ci e ty ". B e ra tu n g u n d V e rm it tl u n g vo n in te rn at io n al e n S tu d ie re n d e n u n d S tu d ie re n d e n m it M ig ra ti o n h in te rg ru n d in e h re n am tl ic h e s En ga ge m e n t. B e ra tu n g zu r in te rk u lt u re lle n Ö ff n u n g vo n E in sa tz st e lle n vo n E n ga ge m e n t. ( B M I) 2 4 7 .0 0 0 ,0 0 € 1 0 7 .0 0 0 ,0 0 € Ei n b in d u n g vo n M ig ra n ti n n e n u n d M ig ra n te n s o w ie v o n M e n sc h e n m it M ig ra ti o n sh in te rg ru n d Drucksache 19/10046 – 6 – Deutscher Bundestag – 19. Wahlperiode Vorabfassung - w ird durch die lektorierte Version ersetzt. Fö rd e rp ro gr am m " H o u se s o f R e so u rc e s" - A n b is la n g 1 4 S ta n d o rt e n in D e u ts ch la n d le is te n H o u se s o f R e so u rc e s b e d ar fs ge re ch te B e ra tu n g u n d Q u al if iz ie ru n g u n d s te lle n M it te l f ü r M ik ro p ro je kt e u n d E q u ip m e n t fü r V e ra n st al tu n ge n u n d M aß n ah m e n b e re it . H ie rd u rc h w e rd e n in sb e so n d e re k le in e lo ka le M ig ra n te n o rg an is at io n e n u n d e h re n am tl ic h e In te gr at io n sa kt e u re in d e r K o m m u n e b e i i h re r A rb e it u n te rs tü tz t. W e it e re H äu se r ko m m e n En d e 2 0 1 9 h in zu , s o d as s 2 0 2 0 in sg e sa m t 2 0 H äu se r in d e r Fö rd e ru n g se in w e rd e n . ( B M I) 5 .4 3 5 .0 0 0 ,0 0 € 5 .3 5 0 .0 0 0 ,0 0 € D ie " H o u se s o f R e so u rc e s" w e rd e n e xt e rn f ac h lic h b e gl e it e t. E in e O n lin e - B e fr ag u n g d e r fa ch lic h e n B e gl e it u n g b e i d e n Z ie lg ru p p e n d e r H o u se s o f R e so u rc e s h at e rg e b e n , d as s in sb e so n d e re B e ra tu n gs - u n d Q u al if iz ie ru n gs an ge b o te s o w ie d ie fi n an zi e lle F ö rd e ru n g ge n u tz t w e rd e n u n d d ad u rc h a u ch k o n kr e te P ro je kt id e e n u m ge se tz t w e rd e n kö n n e n . D ie Z u fr ie d e n h e it d e r (e h re n am tl ic h e n ) N u tz e ri n n e n u n d N u tz e r m it d e n A n ge b o te n d e r R e ss o u rc e n h äu se r w ir d g e n e re ll se h r h o ch b e w e rt e t. M u lt ip lik at o re n sc h u lu n ge n z u r Q u al if iz ie ru n g vo n E h re n am tl ic h e n ( b is 2 0 1 4 a u s d e m A n sa tz f ü r gw o -P ro je kt e ) (B M I) 7 .6 1 6 .0 0 0 ,0 0 € 3 .5 0 0 .0 0 0 ,0 0 € In te gr at io n d u rc h S p o rt : M it d e m P ro gr am m u n te rs tü tz t d as B A M F in K o o p e ra ti o n m it d e m D e u ts ch e n O ly m p is ch e n S p o rt b u n d ( D O SB ) d ie in te gr at iv e A rb e it v o n S p o rt ve re in e n u n d - ve rb än d e n . ( B M I) 6 6 .0 0 5 .0 0 0 ,0 0 € 2 2 .8 0 0 .0 0 0 ,0 0 € D as P ro gr am m w ir d r e ge lm äß ig w is se n sc h af tl ic h b e gl e it e t, s e it 2 0 1 5 d u rc h d ie H u m b o ld t- U n iv e rs it ät z u B e rl in . J äh rl ic h w e rd e n d ab e i n e u e U n te rs u ch u n gs sc h w e rp u n kt e g e se tz t (u .a . 2 0 1 7 : fr e iw ill ig e s En ga ge m e n t) ; d e rz e it w ir d d ie w is se n sc h af tl ic h e B e gl e it u n g n e u v e rg e b e n . G e m e in w e se n o ri e n ti e rt e ( gw o -) P ro je kt e H in w e is : D ie se In te gr at io n sp ro je kt e a u f lo ka le r Eb e n e w e rd e n jä h rl ic h z u t h e m at is ch e n Sc h w e rp u n kt e n a u sg e sc h ri e b e n . I m J ah r 2 0 2 0 s o ll d ie T e ilh ab e v o n M ig ra n ti n n e n u n d M ig ra n te n a ls e in T h e m e n sc h w e rp u n kt g e fö rd e rt w e rd e n . ( B M I) 5 9 .4 0 1 .0 0 0 ,0 0 € 2 3 .2 0 0 .0 0 0 ,0 0 € D ie w o h n u m fe ld b e zo ge n e n ge m e in w e se n o ri e n ti e rt e n P ro je kt e fü r e rw ac h se n e Z u w an d e ri n n e n u n d Zu w an d e re r al s kl e in e , l o ka le P ro je kt e u n te rs ch ie d lic h st e r A rt w e rd e n d u rc h d as B A M F fa ch lic h b e gl e it e t. D e rz e it w e rd e n c a. 2 0 P ro je kt e , d ie s ic h im e rs te n P ro je kt ja h r b e fi n d e n , b is z u m A b la u f d e r P ro je kt la u fz e it ( M it te 2 0 1 9 ) b e gl e it e t. Ta fe l- A ka d e m ie g G m b H : M aß n ah m e n z u r O ff e n h e it d e r Ta fe ln f ü r In te rk u lt u re lle s u n d V ie lf al t (M O TI V ) u .a . d u rc h S tä rk u n g u n d A u sb au d e r Te ilh ab e a m g e se lls ch af tl ic h e n L e b e n vo n T af e l- K u n d in n e n u n d K u n d e n m it M ig ra ti o n s- b zw . F lu ch th in te rg ru n d u n d e in e V e rn e tz u n g d e r Ta fe ln m it M ig ra n te n o rg an is at io n e n . ( B M I) 2 9 3 .0 0 0 ,0 0 € 5 0 0 L an d In it ia ti ve n ( B M EL ) 4 ,6 M io . € A b sc h lu ss b u n d e sw e it In te gr at io n e rm ö gl ic h e n , E h re n am t st är ke n , T e ilh ab e a m d ö rf lic h e n L e b e n e rl e ic h te rn in V o rb e re it u n g Deutscher Bundestag – 19. Wahlperiode – 7 – Drucksache 19/10046 Vorabfassung - w ird durch die lektorierte Version ersetzt. Se n io ri n n e n u n d S e n io re n u n d Ju ge n d lic h e a ls H e lf e r fü r d as TH W D ie B u n d e sa n st al t Te ch n is ch e s H ilf sw e rk f ü h rt z u r Si ch e ru n g d e r e h re n am tl ic h e n T ät ig ke it e in e V ie lz ah l v o n M aß n ah m e n d u rc h . A ls S ch w e rp u n kt p ro je kt ( 2 0 1 8 -2 0 2 0 ) w u rd e z .B . e in e ze n tr al e W e rb e st at e gi e z u r G e w in n u n g vo n E in sa tz kr äf te n e n tw ic ke lt . Z u r Zi e lg ru p p e ge h ö re n u .a . a u ch F ra u e n , j u n ge E rw ac h se n e s o w ie K in d e r u n d J u ge n d lic h e . A u f Eb e n e d e r e h re n am tl ic h g e tr ag e n e n O rt sv e rb än d e f in d e t p e rm an e n t e in e V ie lz ah l u n te rs ch ie d lic h e r lo ka le r M aß n ah m e n z u r Ei n b in d u n g e h e r e n ga ge m e n tf e rn e r M e n sc h e n s ta tt . 1 5 0 O rt ve rb än d e e n ga gi e re n s ic h in d e r In te rg ra ti o n v o n M ig ra ti n n e n u n d M ig an te n . T H W b ie te t ju n ge n E rw ac h se n e n d ie M ö gl ic h ke it , e in e n B u n d e sf re iw ill ig e n d ie n st im T H W ab zu le is te n . ( B M I) 1 .8 3 8 .9 5 3 € A n m e rk u n g: G e sa m th au sh al ta n sa tz d e s TH W zu r Si ch e ru n g d e r e h re n am tl ic h e n T ät ig ke it d e r rd . 4 0 .0 0 0 H e lf e ri n n e n u n d H e lf e r im T H W . E in e d e ta ill ie rt e A u fl is tu n g vo n E in ze lp ro je kt e n u n d d e re n F in an zm it te l z u d e n Fr ag e n 1 a) u n d 1 o ) is t au fg ru n d d e r TH W -S tr u kt u r m it 6 6 8 O rt ve rb än d e n , 6 8 R e gi o n al st e lle n u n d 8 La n d e sv e rb än d e n in d e r ku rz e n Z e it le id e r n ic h t m ö gl ic h . 2 8 1 .5 5 0 € A n m e rk u n g: G e sa m th au sh al ta n sa tz d e s TH W z u r Si ch e ru n g d e r e h re n am tl ic h e n Tä ti gk e it d e r rd . 4 0 .0 0 0 H e lf e ri n n e n u n d H e lf e r im T H W . E in e d e ta ill ie rt e A u fl is tu n g vo n E in ze lp ro je kt e n u n d d e re n F in an zm it te l zu d e n F ra ge n 1 a) u n d 1 o ) is t au fg ru n d d e r TH W -S tr u kt u r m it 6 6 8 O rt ve rb än d e n , 6 8 R e gi o n al st e lle n u n d 8 La n d e sv e rb än d e n in d e r ku rz e n Z e it le id e r n ic h t m ö gl ic h . b u n d e sw e it TH W -H e lf e r- G e w in n u n g u n d T H W -H e lf e r- B in d u n g D ie B e gl e it u n g d e r M aß n ah n e m e rf o lg t au f al le n E b e n e n d e s TH W (R e gi o n al st e lle n L an d e sv e rb än d e n u n d T H W -L e it u n g) 2 0 1 0 b is 2 0 1 1 : B u n d e sp ro gr am m e " V IE LF A LT T U T G U T" , " ko m p e te n t. f ü r D e m o kr at ie " u n d " In it ia ti ve D e m o kr at ie S tä rk e n " (B M FS FJ ) 2 5 .5 7 2 .0 0 0 ,0 0 € b u n d e sw e it Si e h e " B e ri ch t d e r B u n d e sr e gi e ru n g ü b e r d ie A rb e it u n d W ir ks am ke it d e r B u n d e sp ro gr am m e z u r Ex tr e m is m u sp rä ve n ti o n " A lle g e fö rd e rt e n P ro je kt e w e rd e n w is se n sc h af tl ic h b e gl e it e t. 2 0 1 1 b is 2 0 1 4 : B u n d e sp ro gr am m e „ TO LE R A N Z FÖ R D ER N - K O M P ET EN Z ST Ä R K EN “, " In it ia ti ve D e m o kr at ie St är ke n " (B M FS FJ ) 1 1 7 .5 0 0 .0 0 0 ,0 0 € b u n d e sw e it Si e h e " B e ri ch t d e r B u n d e sr e gi e ru n g ü b e r d ie A rb e it u n d W ir sk am ke it d e r B u n d e sp ro gr am m e z u r Ex tr e m is m u sp rä ve n ti o n " A lle g e fö rd e rt e n P ro je kt e w e rd e n w is se n sc h af tl ic h b e gl e it e t. Se it 2 0 1 5 : B u n d e sp ro gr am m " D e m o kr at ie le b e n !" ( B M FS FJ ) 3 1 6 .0 0 0 .0 0 0 ,0 0 € 1 1 5 .5 0 0 .0 0 0 ,0 0 € (H au sh al ts an sa tz f ü r 2 0 1 9 ) b u n d e sw e it , a kt u e ll si e h e A n tw o rt d e r B u n d e sr e gi e ru n g (B T- D rs .: 1 9 /1 0 1 2 ) zu d e r K A " D as B u n d e sp ro gr am m "D e m o kr at ie le b e n !" (B T- D rs . 1 9 /7 4 4 ) Si e h e " B e ri ch t d e r B u n d e sr e gi e ru n g ü b e r d ie A rb e it u n d W ir sk am ke it d e r B u n d e sp ro gr am m e z u r Ex tr e m is m u sp rä ve n ti o n " u n d " St ra te gi e d e r B u n d e sr e gi e ru n g zu r Ex tr e m is m p rä ve n ti o n u n d D e m o kr at ie fö rd e ru n g" ( B T- D rs . 1 8 /1 2 7 4 3 ) A lle g e fö rd e rt e n P ro je kt e w e rd e n w is se n sc h af tl ic h b e gl e it e t; d ie P ro gr am m e va lu at io n le is te t ak tu e ll d as D e u ts ch e J u ge n d in st it u t (D J) . „S tr at e gi e d e r B u n d e sr e gi e ru n g zu r Ex tr e m is m u sp rä ve n ti o n u n d D e m o kr at ie fö rd e ru n g“ u n d „N at io n al e s P rä ve n ti o n sp ro gr am m g e ge n is la m is ti sc h e n E xt re m is m u s“ ( B M I) 1 2 6 .6 0 0 € ( A u sg ab e n im G B B M I) 8 8 .9 0 0 € ( A u sg ab e n im G B B M I) B e zü gl ic h d e r W ir ks am ke it d e r M aß n ah m e n w ir d a u f d e n B e ri ch t d e r B u n d e sr e gi e ru n g ü b e r A rb e it u n d W ir ks am ke it d e r B u n d e sp ro gr am m e z u r Ex tr e m is m u sp rä ve n ti o n , B T- D s. 1 8 /1 2 7 4 3 , v e rw ie se n . b P rä ve n ti o n g e ge n F o rm e n v o n "E xt re m is m u s" Drucksache 19/10046 – 8 – Deutscher Bundestag – 19. Wahlperiode Vorabfassung - w ird durch die lektorierte Version ersetzt. c V e rb e ss e ru n g d e r Te iln ah m e m ö gl ic h ke it e n vo n K in d e rn u n d J u ge n d lic h e n a u s Fa m ili e n im S G B II -B e zu g am (S p o rt -) V e re in sl e b e n M it d e m G e se tz z u r Er m it tl u n g vo n R e ge lb e d ar fe n u n d z u r Ä n d e ru n g d e s Zw e it e n u n d Zw ö lf te n B u ch e s So zi al ge se tz b u ch v o m 2 4 . M är z 2 0 1 1 ( B G B l. 2 0 1 1 , T e il I N r. 1 2 v o m 2 0 . M är z 2 0 1 1 , S . 4 5 3 f f) w u rd e n a ls z u sä tz lic h e L e is tu n ge n n e b e n d e n R e ge lb e d ar fe n d ie B ild u n gs - u n d T e ilh ab e le is tu n ge n ( so g. B ild u n gs p ak e t) in d e n G ru n d si ch e ru n gs sy st e m e n e in ge fü h rt . D ie T e ilh ab e a m L e b e n in d e r G e m e in sc h af t fü r al le K in d e r u n d J u ge n d lic h e is t u n ab h än gi g vo n ih re r H e rk u n ft u n d d e r m at e ri e lle n S it u at io n in d e n F am ili e n z u ge w äh rl e is te n , d ah e r is t au ch e in e b e so n d e re L e is tu n g fü r d e n B e d ar f zu r Te ilh ab e a m so zi al e n u n d k u lt u re lle n L e b e n in d e r G e m e in sc h af t vo rg e se h e n . ( B M A S) D e r B u n d e sr e gi e ru n g lie ge n ke in e In fo rm at io n e n z u r H ö h e d e r A u sg ab e n z u r D e ck u n g d e r B e d ar fe z u r Te ilh ab e a m so zi al e n u n d k u lt u re lle n L e b e n n ac h § 2 8 A b sa tz 7 S G B II b e zi e h u n gs w e is e s p e zi fi sc h z u r V e rb e ss e ru n g d e r „T e iln ah m e m ö gl ic h ke it e n v o n K in d e rn u n d J u ge n d lic h e n a u s Fa m ili e n im S G B II -B e zu g am (S p o rt -) V e re in sl e b e n “ vo r. D as B M A S h at im J ah r 2 0 1 3 e in e Ev al u at io n d e r b u n d e sw e it e n In an sp ru ch n ah m e u n d U m se tz u n g d e r Le is tu n ge n f ü r B ild u n g u n d Te ilh ab e in A u ft ra g ge ge b e n . D ab e i gi n g e s au ch u m d ie L e is tu n ge n z u r Te ilh ab e v o n K in d e rn u n d Ju ge n d lic h e n a n K u lt u r u n d S p o rt (u .a . M it gl ie d sb e it rä ge f ü r V e re in e ). D e r Sc h lu ss b e ri ch t au s d e m J ah r 2 0 1 6 m it s e in e n E rg e b n is se n is t au f d e r H o m e -P ag e d e s B M A S ve rö ff e n tl ic h t, v gl . h tt p s: // w w w .b m as .d e /S h ar e d D o cs / D o w n lo ad s/ D E/ P D F- M e ld u n ge n /2 0 1 6 /e va lu at io n -d e sb ild u n gs p ak e te sla n gb e ri ch t. p d f? _ _ b lo b = p u b lic at io n Fi le & v= 1 A n e rk e n n u n g vo n E n ga ge m e n t al s "e ig e n e r B ild u n gs o rt " so w ie " En tw ic kl u n g u n d S tä rk u n g d e r En ga ge m e n tb e re it sc h af t in d e n b e st e h e n d e n B ild u n gs e in ri ch tu n g" "D o in g G o o d C h al le n ge " vo n R o ta ra ct ; Zi e l: J u ge n d lic h e a n re ge n , s ic h f ü r d ie G e m e in sc h af t zu e n ga gi e re n u n d s ie z u e ig e n e m s o zi al e n E n ga ge m e n t zu m o ti vi e re n . Zi e lg ru p p e : Ju ge n d lic h e a b 1 4 J ah re n a n d e n ü b e r 1 5 .0 0 0 d e u ts ch e n S ch u le n , d ie in T e am s vo n 3 -5 T e iln e h m e n d e n e ig e n e S o zi al ak ti o n e n k o n zi p ie re n , d u rc h fü h re n u n d d o ku m e n ti e re n s o lle n . Zi e l 2 0 1 8 ( w ie b is h e r) : Ju ge n d lic h e d u rc h d as H e ra n fü h re n a n g e m e in n ü tz ig e A kt io n e n f ü r d au e rh af te s so zi al e s En ga ge m e n t b e ge is te rn . D ie se A u sg e st al tu n g al s W e tt b e w e rb m it Ju ry e n ts ch e id u n d P re is e n v e rd e u tl ic h t d ie A n e rk e n n u n g fü r d as E n ga ge m e n t zu r St är ku n g d e r fo lg e n d e n E n ga ge m e n tb e re it sc h af t. ) (B M FS FJ ) 1 5 .0 0 0 ,0 0 € 1 5 .0 0 0 ,0 0 € V o n 2 0 1 3 b is 2 0 1 8 jä h rl ic h e F ö rd e ru n g d e r D e u ts ch e n S p o rt ju ge n d ( d sj ) d u rc h d as Fö rd e rp ro je kt " Zi e l" ( Zu ku n ft si n ve st it io n : Fö rd e ru n g ju n ge n E n ga ge m e n ts im S p o rt ). E s w u rd e in d ie se r Ze it e in e K o o rd in ie ru n gs st e lle s e it e n s d e s d sj s o w ie S e rv ic e st e lle n in Tr äg e rs ch af t d e r La n d e ss p o rt ju ge n d ve rb än d e a u fg e b au t, u m in n o va ti ve P ro je kt e u n d Ei n ze lm aß n ah m e n m it M o d e llc h ar ak te r d u rc h zu fü h re n . S e it d e m 0 1 .0 1 .2 0 1 9 is t zu r Si ch e ru n g d e r e rz ie lt e n E rg e b n is se u n d z u r W e it e re n tw ic kl u n g vo n j u n ge m E n ga ge m e n t u n d T e ilh ab e ju n ge r M e n sc h e n a n d e r K in d e r- u n d J u ge n d ar b e it im g e m e in n ü tz ig e m S p o rt e in e Ü b e rf ü h ru n g d e r M aß n ah m e in d ie In fr as tr u kt u rf ö rd e ru n g d e r d sj im K in d e r- u n d Ju ge n d p la n ( K JP ) e rf o lg t. ( B M FS FJ ) 2 0 1 3 -2 0 1 5 p ro J ah r b is z u 3 ,5 M io . € ; 2 0 1 6 b is 2 0 1 8 jä h rl ic h 1 ,5 M io . € . Se it 2 0 1 9 jä h rl ic h 7 5 0 .0 0 0 € . d Deutscher Bundestag – 19. Wahlperiode – 9 – Drucksache 19/10046 Vorabfassung - w ird durch die lektorierte Version ersetzt. D ie B u n d e sr e gi e ru n g h at u n te r Fe d e rf ü h ru n g d e s B M B F d ie U m se tz u n g d e r U N -D e ka d e „B ild u n g fü r n ac h h al ti ge E n tw ic kl u n g“ g e fö rd e rt , d e n n B ild u n g fü r n ac h h al ti ge E n tw ic kl u n g is t e in a kt iv ie re n d e s Le h r- u n d L e rn m o d e ll, d as d ar au f ab zi e lt , M e n sc h e n z u r Te ilh ab e a n e in e r ve ra n tw o rt u n gs vo lle n Z u ku n ft sg e st al tu n g zu b e fä h ig e n u n d e in e n ts p re ch e n d e s En ga ge m e n t zu e rm u ti ge n . D ie s w ir d f o rt ge se tz t im N ac h fo lg e p ro gr am m d e r U N -D e ka d e , d e m U N ES C O -W e lt ak ti o n sp ro gr am m B N E (W A P B N E 2 0 1 5 -2 0 1 9 ); h ie r w ir d d as Z ie l d e r st ru kt u re lle n V e ra n ke ru n g vo n B N E in a lle n B ild u n gs b e re ic h e n v o ra n ge tr ie b e n . Ei n z e n tr al e s El e m e n t d e r A kt iv it ät e n is t d ie S ic h tb ar m ac h u n g u n d A n e rk e n n u n g gu te r B N E- P ra xi s m it te ls e in e r A u sz e ic h n u n g. E in g ro ß e r Te il d e r In it ia ti ve n v e rd an kt s ic h au ß e ro rd e n tl ic h e m E n ga ge m e n t. Im R ah m e n d e r U N -D e ka d e w u rd e n im Z e it ra u m v o n 2 0 1 0 - 2 0 1 4 1 .2 5 6 D e ka d e -P ro je kt e , 2 0 D e ka d e -K o m m u n e n , 4 9 D e ka d e -M aß n ah m e n g e m e in sa m m it d e r D e u ts ch e n U N ES C O K o m m is si o n ( D U K ) au sg e ze ic h n e t. D ie A u sz e ic h n u n gs p ra xi s d e r U N -D e ka d e w u rd e f ü r d as W A P B N E w e it e re n tw ic ke lt , u m G o o d -P ra ct ic e In it ia ti ve n m it e in e m s tr u kt u re lle n B N E- A n sa tz z u w ü rd ig e n . I m W A P B N E h ab e n d as B M B F u n d d ie D U K b e re it s 9 2 L e rn o rt e , 9 6 N e tz w e rk e u n d 2 1 K o m m u n e n a u sg e ze ic h n e t. D ie A u sg e ze ic h n e te n si n d ü b e r ga n z D e u ts ch la n d v e rt e ilt . D ie A u sz e ic h n u n ge n w e rd e n a u ch im n e u e n in te rn at io n al e n B N E- P ro gr am m in 2 0 2 0 f o rt ge fü h rt . 2 0 1 0 -2 0 1 8 : 3 .4 7 6 .7 5 6 ,0 0 € Fü r 2 0 1 9 u n d 2 0 2 0 : 1 .0 7 9 .5 8 3 ,0 0 € M it A b sc h lu ss d e r U N -D e ka d e B N E w u rd e d ie A u sz e ic h n u n gs p ra xi s e va lu ie rt . D ie E rg e b n is se s in d in d e r W e it e re n tw ic kl u n g d e r A u sz e ic h n u n ge n e in ge fl o ss e n . In it ia ti ve V e rA ( V e rh in d e ru n g vo n A u sb ild u n gs ab b rü ch e n ) d e s Se n io r Ex p e rt e n S e rv ic e (S ES ). S ie le is te t e in e n B e it ra g d az u , d as s Ju ge n d lic h e n e in e rf o lg re ic h e r Ei n st ie g in d as B e ru fs le b e n g e lin gt . D af ü r w e rd e n S e n io ri n n e n u n d S e n io re n m it ja h rz e h n te la n ge r B e ru fs - u n d L e b e n se rf ah ru n g zu e h re n am tl ic h e n A u sb ild u n gs b e gl e it e ri n n e n u n d - b e gl e it e rn q u al if iz ie rt . In d e n v e rg an ge n e n z e h n J ah re n w u rd e n ü b e r 1 3 .0 0 0 J u ge n d lic h e , d ie S ch w ie ri gk e it e n in d e r A u sb ild u n g h ab e n , v o n S e n io r- Ex p e rt e n b e gl e it e t. D ie s h at a u ch z u e in e r St är ku n g d e r En ga ge m e n tb e re it sc h af t in A u sb ild u n gs b e tr ie b e n u n d B e ru fs sc h u le n b e ig e tr ag e n . ( B M B F) 2 0 1 0 -2 0 1 8 1 6 M io . € Fü r 2 0 1 9 u n d 2 0 2 0 : 8 M io . € v o rg e se h e n D ie In it ia ti ve „ V e rh in d e ru n g vo n A u sb ild u n gs ab b rü ch e n ( V e rA )“ d e s Se n io r Ex p e rt e n S e rv ic e w u rd e 2 0 1 3 e va lu ie rt . e , f Im p le m e n ta ti o n v o n b .E . a ls "f e st e r u n d s e lb st ve rs tä n d lic h e r Te il in S ch u le u n d H o ch sc h u le " al s Se rv ic e L e ar n in g / Zu sa m m e n ar b e it v o n B ild u n gs e in ri ch tu n ge n m it b ü rg e rs ch af tl ic h e n A kt e u re n vo ra n tr e ib e n D ie G e sc h äf ts st e lle d e s N e tz w e rk s Se rv ic e -L e ar n in g – „ Le rn e n d u rc h E n ga ge m e n t“ ( Ld E) d e r Fr e u d e n b e rg S ti ft u n g fü h rt e im Z e it ra u m v o n J an u ar 2 0 1 2 b is F e b ru ar 2 0 1 5 e in e b u n d e sw e it e S ch u lb e gl e it e rq u al if iz ie ru n g fü r d ie L e h r- u n d L e rn fo rm S e rv ic e -L e ar n in g – „L e rn e n d u rc h E n ga ge m e n t“ d u rc h . D ie S ch u lb e gl e it u n g u m fa ss t - n e b e n d e r G e w in n u n g vo n S ch u le n f ü r d ie M e th o d e - v o r al le m d ie B e ra tu n g, B e gl e it u n g u n d U n te rs tü tz u n g d e r Le h rk rä ft e v o r, w äh re n d u n d n ac h d e r D u rc h fü h ru n g vo n S e rv ic e -L e ar n in g. ( B M FS FJ ) 2 0 1 2 -2 0 1 5 : 5 3 7 .0 0 0 ,0 0 € Zi e l w ar e s, d ie In st it u ti o n al is ie ru n g d e r M e th o d e Se rv ic e le ar n in g im S ch u lp ro fi l u n d - cu rr ic u lu m z u u n te rs tü tz e n , s o d as s m e h r Sc h ü le ri n n e n u n d S ch ü le r im g e sa m te n B u n d e sg e b ie t an d as b ü rg e rs ch af tl ic h e En ga ge m e n t h e ra n ge fü h rt w e rd e n . M it d e m W e tt b e w e rb „ St u d ie re n d e f ü r St u d ie re n d e : St u d e n te n w e rk sp re is f ü r b e so n d e re s so zi al e s En ga ge m e n t“ z e ic h n e te d as D e u ts ch e S tu d e n te n w e rk ( D SW ) m it f in an zi e lle r Fö rd e ru n g d e s B u n d e sm in is te ri u m s fü r B ild u n g u n d F o rs ch u n g b is 2 0 1 2 a lle z w e i J ah re St u d ie re n d e a u s, d ie s ic h in h e ra u sr ag e n d e r W e is e e h re n am tl ic h f ü r ih re K o m m ili to n e n e n ga gi e re n . D e r P re is w u rd e in s e in e r K o n ze p ti o n a lle rd in gs ü b e r d ie W e tt b e w e rb sr u n d e n im m e r w e n ig e r an ge n o m m e n , s o d as s d as D SW 2 0 1 4 e in e N e u au sr ic h tu n g d e s W e tt b e w e rb s vo rn ah m u n d in d e r N ac h fo lg e d e n P re is „ St u d ie re n d e d e s Ja h re s“ a u sl o b te . M it d ie se m P re is z e ic h n e t d as D SW s e it 2 0 1 5 jä h rl ic h g e m e in sa m m it d e m D e u ts ch e n H o ch sc h u lv e rb an d u n d d e m S ti ft e rv e rb an d f ü r d ie D e u ts ch e W is se n sc h af t St u d ie re n d e a u s, d ie ü b e r ih r St u d iu m h in au sg e h e n d e s, h e ra u sr ag e n d e s En ga ge m e n t ze ig e n . ( B M B F) 1 5 .0 8 .2 0 0 9 -3 0 .1 1 .2 0 1 0 (F ö rd e ru n g h o ch sc h u lb e zo ge n e r M aß n ah m e n ): 4 6 .3 5 1 ,0 0 € (A n te ilf in an zi e ru n g: 8 1 ,1 1 % ); 1 5 .0 8 .2 0 1 1 -3 0 .1 1 .2 0 1 2 (" St u d ie re n d e f ü r St u d ie re n d e : 5 . S tu d e n te n w e rk sp re is f ü r b e so n d e re s so zi al e s En ga ge m e n t" ): 4 6 .2 3 1 ,0 0 € (A n te ilf in an zi e ru n g: 8 1 ,0 8 % ) Drucksache 19/10046 – 10 – Deutscher Bundestag – 19. Wahlperiode Vorabfassung - w ird durch die lektorierte Version ersetzt. D as P ro gr am m „ K u lt u r m ac h t st ar k. B ü n d n is se f ü r B ild u n g“ is t e in e z e n tr al e M aß n ah m e d e s B M B F zu r V e rb e ss e ru n g d e r Zu sa m m e n ar b e it v o n B ild u n gs e in ri ch tu n ge n m it b ü rg e rs ch af tl ic h e n A kt e u re n . S e it 2 0 1 3 f ö rd e rt d as B M B F au ß e rs ch u lis ch e A n ge b o te ku lt u re lle r B ild u n g fü r b ild u n gs b e n ac h te ili gt e K in d e r u n d J u ge n d lic h e z w is ch e n d re i u n d 1 8 Ja h re n . S ie w e rd e n a u f lo ka le r Eb e n e v o n B ü n d n is se n f ü r B ild u n g au s m in d e st e n s d re i zi vi lg e se lls ch af tl ic h e n B ü n d n is p ar tn e rn u m ge se tz t. S o le is te t „K u lt u r m ac h t st ar k“ e in e n B e it ra g zu m e h r B ild u n gs ge re ch ti gk e it , f ö rd e rt z iv ilg e se lls ch af tl ic h e s En ga ge m e n t u n d ve ra n ke rt B ild u n g al s ge sa m tg e se lls ch af tl ic h e A u fg ab e . M it „ K u lt u r m ac h t st ar k P LU S“ ( 2 0 1 6 - 2 0 1 8 ) w u rd e n z u sä tz lic h k u lt u re lle B ild u n gs p ro je kt e f ü r ju n ge e rw ac h se n e G e fl ü ch te te ge fö rd e rt . 2 0 1 3 -2 0 1 8 : 2 1 7 ,4 M io . € 2 0 1 9 : 5 1 ,5 M io . € 2 0 2 0 : 5 0 ,0 M io . € D ie E va lu at io n ( se it 2 0 1 4 fo rt la u fe n d ) ze ig t, d as s „K u lt u r m ac h t st ar k“ s e in e Z ie le e rr e ic h t: B is h e r h ab e n s ic h b u n d e sw e it f as t 1 0 .0 0 0 B ü n d n is se f ü r B ild u n g in ü b e r 2 1 .0 0 0 P ro je kt e n e n ga gi e rt . B e te ili gt w ar e n k n ap p 3 1 .0 0 0 e in ze ln e B ü n d n is ak te u re , d ar u n te r al le in e 8 .1 6 3 B ild u n gs e in ri ch tu n ge n s o w ie 6 .3 7 8 V e re in e w ie e tw a M ig ra n te n o rg an is at io n e n . D ie A n ge b o te f in d e n in a lle n B u n d e sl än d e rn u n d in 9 7 % d e r K re is e u n d k re is fr e ie n S tä d te s ta tt . Fa st 7 3 0 .0 0 0 K in d e r u n d J u ge n d lic h e w u rd e n b e re it s e rr e ic h t u n d a n ü b e r 9 0 % d e r P ro je kt e b e te ili ge n s ic h Eh re n am tl ic h e . A u fg ru n d d e s Er fo lg e s w ir d „ K u lt u r m ac h t st ar k“ b is 2 0 2 2 f o rt ge se tz t. Im R ah m e n d e s A u sw ah lv e rf ah re n s d e r H o ch sc h u le n w e rd e n d ie S tu d ie n p lä tz e n ac h M aß ga b e d e s La n d e sr e ch ts v e rg e b e n . H ie r ka n n d e r B u n d le d ig lic h - w ie in d e n le tz te n Ja h re g e sc h e h e n - f ü r e in e v e rb e ss e rt e A n re ch n u n g w e rb e n . D ie H o ch sc h u le n k ö n n e n b e so n d e re V o rb ild u n g, p ra kt is ch e T ät ig ke it e n s o w ie a u ß e rs ch u lis ch e L e is tu n ge n u n d Q u al if ik at io n e n a ls K ri te ri e n b e rü ck si ch ti ge n . Z u d ie se n z äh le n a u ch b e so n d e re V o rk e n n tn is se o d e r p ra kt is ch e E rf ah ru n ge n , d ie im R ah m e n e in e s Fr e iw ill ig e n d ie n st e s e rl an gt w e rd e n k ö n n e n . D ar ü b e r h in au s w e rd e n b e re it s je tz t d ie Z e it e n a u s Fr e iw ill ig e n d ie n st e n a ls W ar te se m e st e r an ge re ch n e t. A u ch d ie A n re ch n u n g d e r Fr e iw ill ig e n tä ti gk e it a u f d ie A u sb ild u n gs d au e r o b lie gt n ac h d e m B e ru fs b ild u n gs ge se tz d e r R e ge lu n gs ko m p e te n z d e r B u n d e sl än d e r. F ü r d ie A u sw e it u n g vo n V e rg ü n st ig u n ge n in ku lt u re lle n E in ri ch tu n ge n , i n d e r R e ge l i n k o m m u n al e r o d e r p ri va te r Tr äg e rs ch af t, h at d e r B u n d e b e n fa lls k e in e R e ge lu n gs ko m p e te n ze n . ( B M FS FJ ) Fü r "w e lt w är ts " gi lt n ac h § 1 9 A b s. 1 N r. 3 V e rg ab e V O b e im V e rg ab e ve rf ah re n ü b e r h o ch sc h u ls ta rt .d e d ie se lb e R e ge lu n g w ie f ü r d ie g e se tz lic h g e re ge lt e n F re iw ill ig e n d ie n st e . (B M Z) h Fr e iw ill ig e n d ie n st " ku lt u rw e it " w e lt w e it a n b ie te n „k u lt u rw e it “ e n ts e n d e t h e u te jä h rl ic h c a. 5 0 0 F re iw ill ig e in r u n d 7 0 L än d e r w e lt w e it . W e se n tl ic h f ü r d ie se n e rf o lg re ic h e n A u sb au s in d in sb e so n d e re d ie A tt ra kt iv it ät d e s P ro gr am m s fü r Fr e iw ill ig e u n d P ar tn e ro rg an is at io n e n ( ge si ch e rt d u rc h h o h e Q u al it ät s o w ie sy st e m at is ch e E rf o lg sk o n tr o lle ) u n d d ie s u b st an ti e lle E rh ö h u n g d e r fi n an zi e lle n F ö rd e ru n g. Le tz te re b e lä u ft s ic h im J ah r 2 0 1 9 a u f ru n d 5 ,3 5 M io . € u n d h at s ic h d am it s e it G rü n d u n g m e h r al s ve rd o p p e lt . ( A A ) 2 0 0 9 - 2 0 1 8 : 3 7 .8 9 5 .9 7 6 € 2 0 1 9 : 5 .3 5 2 .3 7 7 € 2 0 2 0 : 5 .0 9 3 .4 4 3 € i V e re in h e it lic h u n g u n d w e it e re A n gl e ic h u n g d e s so zi al e n Sc h u tz n iv e au s im Fr e iw ill ig e n d ie n st p ro gr am m "w e lt w är ts " d e s B M Z Im S in n e d e r V e rb e ss e ru n g d e s so zi al re ch tl ic h e n S ta n d ar d s d e r Fr e iw ill ig e n d ie n st e g ilt f ü r "w e lt w är ts "- Fr e iw ill ig e : - Se it P ro gr am m b e gi n n : A n sp ru ch a u f K in d e rg e ld , p ri va te A u sl an d sk ra n ke n ve rs ic h e ru n g, U n fa ll- u n d H af tp fl ic h tv e rs ic h e ru n g - Se it 2 0 0 9 : ge se tz lic h e r V e rs ic h e ru n gs sc h u tz f ü r A rb e it su n fä lle , W e ge u n fä lle , B e ru fs kr an kh e it e n ( U n fa llv e rs ic h e ru n g B u n d u n d B ah n ) - Se it 0 1 .0 7 .2 0 1 5 : B is z u r V o lle n d u n g d e s 2 7 . L e b e n sj ah re s is t e s m ö gl ic h e in e W ai se n re n te ge m äß § 4 8 S G B V I i .V .m . § 3 2 E St G z u b e an tr ag e n ( B M Z) V e rb e ss e rt e A n re ch n u n g e in e s Fr e iw ill ig e n d ie n st e s au f "e in e A u sb ild u n g im s e lb e n Tä ti gk e it sb e re ic h o d e r d ie G e w äh ru n g e in e s St u d ie n p la tz b o n u s" e b e n so w ie A u sw e it u n g vo n V e rg ü n st ig u n ge n in k u lt u re lle n E in ri ch tu n ge n g Deutscher Bundestag – 19. Wahlperiode – 11 – Drucksache 19/10046 Vorabfassung - w ird durch die lektorierte Version ersetzt. j En tw ic kl u n gs p o lit is ch e "F ö rd e rp ro gr am m e u n d A n sä tz e " fü r En ga ge m e n ti n te re ss ie rt e "s ic h tb ar e r m ac h e n , i n h al tl ic h b e ss e r ve rz ah n e n u n d im S in n e vo n a tt ra kt iv e n , b e d ar fs ge re ch te n En ga ge m e n ta n ge b o te n w e it e r e n tw ic ke ln " Zu m 0 1 .0 1 .2 0 1 2 h at d as B M Z d ie E n ga ge m e n t G lo b al ( EG ) al s ge m e in n ü tz ig e G m b H ge gr ü n d e t: - Ze n tr al e s ta at lic h e B e ra tu n gs - u n d F in an zi e ru n gs e in ri ch tu n g fü r zi vi le s u n d k o m m u n al e s e n tw ic kl u n gs p o lit is ch e s En ga ge m e n t in D e u ts ch la n d - B sp . n e u g e sc h af fe n e A n ge b o te : Se rv ic e st e lle f ü r p ri va te S ti ft u n ge n /P h ila n th ro p e n , "w e lt w är ts "- B e ge gn u n ge n - M it m ac h ze n tr al e ( M M Z) f ü r Er st ko n ta kt e : b e rä t Ei n ze lp e rs o n e n , K o m m u n e n , A kt e u re a u s Zi vi lg e se lls ch af t u n d W ir ts ch af t zu e n tw ic kl u n gs p o lit is ch e n F ö rd e r- u n d Fr e iw ill ig e n p ro gr am m e n , v e rm it te lt K o o p e ra ti o n sp ar tn e r u n d v e rn e tz t fa ch lic h - W ic h ti ge ö ff e n tl ic h ke it sw ir ks am e K am p ag n e n , d ie m aß ge b lic h z u r Si ch tb ar m ac h u n g vo n En ga ge m e n tm ö gl ic h ke it e n im B e re ic h d e r En tw ic kl u n gs zu sa m m e n ar b e it b e it ra ge n : - Zu ku n ft sT o u r (2 0 1 5 /2 0 1 6 ) - Fo lg e ka m p ag n e # 1 7 Zi e le ( se it 2 0 1 7 ) V e ra n st al tu n ge n b u n d e sw e it ; B e ra tu n gs an ge b o t d e r M M Z o n lin e /t e le fo n is ch , Zu ku n ft sT o u r m it St at io n e n in a lle n B u n d e sl än d e rn . Se it G rü n d u n g d e r EG w u rd e n d u rc h d ie M M Z b is E n d e M är z 2 0 1 9 5 0 .2 8 7 t e le fo n is ch e u n d s ch ri ft lic h e A n fr ag e n in d iv id u e ll b e an tw o rt e t. Zu ku n ft sT o u r zä h lt e in sg e sa m t 1 5 .6 7 3 B e su ch e ri n n e n u n d B e su ch e r Fö rd e ru n g d e s En ga ge m e n ts v o n B ü rg e ri n n e n u n d B ü rg e rn im N at u r- u n d U m w e lt sc h u tz s o w ie d e r St ad t- u n d R e gi o n al e n tw ic kl u n g e b e n so w ie e in e „ ve rs tä rk te R o lle in d e r G e st al tu n g d ie se r P o lit ik fe ld e r“ Fr e iw ill ig e n d ie n st e s in d e in e b e so n d e re F o rm d e s b ü rg e rs ch af tl ic h e n E n ga ge m e n ts . S e it ü b e r 2 5 J ah re n f ö rd e rt d e r B u n d d ie p äd ag o gi sc h e B e gl e it u n g im F re iw ill ig e n Ö ko lo gi sc h e n Ja h r (F Ö J) . J u n ge M e n sc h e n e n ga gi e re n s ic h in d e r R e ge l f ü r d ie D au e r e in e s Ja h re s im F Ö J im B e re ic h U m w e lt , T ie rs ch u tz , N at u rs ch u tz u n d Ö ko lo gi e . A u ch d e r B u n d e sf re iw ill ig e n d ie n st ( B FD ) ka n n s e it s e in e r Ei n fü h ru n g am 0 1 .0 7 .2 0 1 1 im ö ko lo gi sc h e n B e re ic h g e le is te t w e rd e n . ( B M FS FJ ) FÖ J (2 0 1 2 -2 0 1 8 ): 4 3 .6 6 8 .0 4 6 ,5 0 € B FD : 4 3 .0 7 8 .4 0 0 ,0 0 € D ie D ie n st e k ö n n e n b u n d e sw e it g e le is te t w e rd e n . 1 .) " La n d (a u f) Sc h w u n g" ( 1 3 M o d e llr e gi o n e n m it R e gi o n al b u d ge t fü r se lb st g e w äh lt e Th e m e n sc h w e rp u n kt e , d ar u n te r au ch P ro je kt e m it S ch w e rp u n kt E h re n am t 2 .) " La n d K u lt u r" ( St är ku n g ku lt u re lle r A kt iv it ät e n u n d T e ilh ab e a u f d e m L an d ) 3 .) S o zi al e D o rf e n tw ic kl u n g (S tä rk u n g d e s so zi al e n M it e in an d e rs in d e n O rt e n ) 4 .) B u n d e sw e tt b e w e rb „ U n se r D o rf h at Z u ku n ft “ (Z u ku n ft d e r D ö rf e r ak ti v m it b e st im m e n , En ga ge m e n t d e r D o rf ge m e in sc h af te n w ü rd ig e n ) 5 .) Im R ah m e n d e r In te gr ie rt e n L än d lic h e n E n tw ic kl u n g (I LE ) d e r G A K h ab e n B u n d u n d L än d e r d ie R ah m e n b e d in gu n ge n z u r A u sü b u n g d e s Eh re n am te s ge st är kt . 6 .) P ro je kt " H au p ta m t st är kt E h re n am t" im R ah m e n d e s A kt io n sb ü n d n is se s "L e b e n a u f d e m La n d " (B M EL ) zu 1 .) 3 2 ,0 M io . € zu 2 .) 1 0 ,5 M io . € zu 3 .) 2 ,4 M io . € zu 4 .) w ir d a lle 3 J ah re au sg e lo b t, P re is ge ld e r ab 2 0 1 9 zu 5 .) k e in e A n ga b e m ö gl ic h zu 6 .) k e in e A u sg ab e n zu 1 .) A b sc h lu ss zu 2 .) 9 ,8 M io . € zu 3 .) 0 ,1 M io . € zu 4 .) w ir d a lle 3 J ah re au sg e lo b t, P re is ge ld e r ab 2 0 1 9 zu 5 .) k e in e A n ga b e m ö gl ic h zu 6 .) 8 ,0 M io . € (L au fz e it H e rb st 2 0 1 9 - 2 0 2 2 ) je w e ils b u n d e sw e it zu 1 .) U m se tz u n g zu vo r ve re in b ar te r Zi e le in n e rh al b d e r Sc h w e rp u n kt e „ D as e in sv o rs o rg e “ u n d „ R e gi o n al e W e rt sc h ö p fu n g“ zu 2 .) F ö rd e ru n g vo n m o d e llh af te n V o rh ab e n , d ie e in e n B e it ra g zu r ku lt u re lle n V ie lf al t in lä n d lic h e n R äu m e n le is te n , d ie d ie k u lt u re lle T e ilh ab e im lä n d lic h e n R au m e rh al te n u n d w e it e re n tw ic ke ln s o w ie E n tw ic kl u n g vo n ü b e rt ra gb ar e n E in ze llö su n ge n , d ie a u ch a n d e rn o rt s al s V o rb ild d ie n e n k ö n n e n . zu 3 .) D as s d as M it e in an d e r u n d d e r U m ga n g zw is ch e n ve rs ch ie d e n e n g e se lls ch af tl ic h e n G ru p p e n g e fö rd e rt w ir d , d as B e w u ss ts e in f ü r d ie d ö rf lic h e L e b e n sk u lt u r u n d d ie v ie lf äl ti ge n P o te n zi al e d e r lä n d lic h e n R äu m e ge st är kt w ir d , B ü rg e ri n n e n u n d B ü rg e r ih re In te re ss e n e in b ri n ge n k ö n n e n s o w ie d ie se b e i d e r V e rw ir kl ic h u n g ih re r Id e e n u n te rs tü tz t w e rd e n . zu 4 .) S o zi al e s En ga ge m e n t u n d k u lt u re lle A kt iv it ät e n ( 1 vo n 4 B e w e rt u n gs kr it e ri e n ) zu 5 .) k e in e A n ga b e zu 6 .) S ch af fu n g h au p ta m tl ic h e r B e gl e it st ru kt u re n d e s Eh re n am ts a u f La n d kr e is e b e n e zu 1 .) B e gl e it fo rs ch u n g d u rc h T h ü n e n - In st it u t zu 2 .) in V o rb e re it u n g zu 3 .) in V o rb e re it u n g zu 4 .) n ic h t e rf o rd e rl ic h zu 5 .) n ic h t e rf o rd e rl ic h zu 6 .) v o rg e se h e n k Drucksache 19/10046 – 12 – Deutscher Bundestag – 19. Wahlperiode Vorabfassung - w ird durch die lektorierte Version ersetzt. St äd te b au fö rd e ru n g. A u ch in d e r St äd te b au fö rd e ru n g sp ie lt d ie B e ti lig u n g u n d M it w ir ku n g d e r B ü rg e ri n n e n n u n d B ü rg e r im S ta d te rn e u e ru n gs p ro ze ss e in e w ic h ti ge R o lle . St äd te b au fö rd e ru n g: 5 .1 0 0 .0 0 0 € , S o zi al e S ta d t: 8 2 7 .0 0 0 € St äd te b au fö rd e ru n g: 1 .5 8 0 .0 0 0 € Ei n e d e ta ill ie rt e A u fs ch lü ss e lu n g d e r P ro je kt e z u r Fö rd e ru n g d e s En ga ge m e n ts im R ah m e n d e r e in ze ln e n G e sa m tm aß n ah m e n lie gt d e r B u n d e sr e gi e ru n g n ic h t vo r, d e n n d ie U m se tz u n g d e r St äd te b au fö rd e ru n gs p r o gr am m e u n d d e r M aß n ah m e n li e gt in d e r V e ra n tw o rt u n g d e r Lä n d e r u n d K o m m u n e n . D ie P ro gr am m e d e r St äd te b au fö rd e ru n g w e rd e n re ge lm äß ig e va lu ie rt . P ilo tp ro je kt e d e r N at io n al e n S ta d te n w ic kl u n gs p o lit ik z u r Fö rd e ru n g in te gr ie rt e r St ad te n tw ic kl u n gs p o lit ik , w o zu a u ch b ü rg e rs ch af tl ic h e s En ga ge m e n t im u n d f ü r d as Q u ar ti e r ge h ö rt , u m S ta d t se lb st z u g e st al te n u n d d e n g e se lls ch af tl ic h e n Z u sa m m e n h al t zu fö rd e rn . ( B M I) 4 .9 9 7 .0 0 0 ,0 0 € 5 0 6 .0 0 0 ,0 0 € In sg e sa m t w u rd e n 1 4 9 P ro je kt e g e fö rd e rt d av o n lä n d e rü b e rg re if e n d 1 7 , B ad e n -W ü rt te m b e rg 1 6 , B ay e rn 1 3 , B e rl in 9 , B ra n d e n b u rg 6 , B re m e n 5 , H am b u rg 8 , H e ss e n 8 , M e ck le n b u rg - V o rp o m m e rn 4 , N ie d e rs ac h se n 1 3 , N o rd rh e in -W e st fa le n 2 1 , R h e in la n d -P fa lz 6 , Sa ar la n d 3 , S ac h se n 1 3 , Sa ch se n -A n h al t 3 , Sc h le sw ig -H o ls te in 2 , Th ü ri n ge n 2 . D ie P ro je kt e w e rd e n w is se n sc h af tl ic h b e gl e it e t. W e tt b e w e rb " M e n sc h e n u n d E rf o lg e " d e r zu m Z ie l h at , e rf o lg re ic h e e h re n am tl ic h o d e r d u rc h b e so n d e re s En ga ge m e n t ge tr ag e n e P ro je kt e a u sz u ze ic h e n n u n d in s ö ff e n tl ic h e B e w u ss ts e in z u r ü ck e n , d ie in lä n d lic h e n R e gi o n e n e in e n w ic h ti ge n B e it ra g zu r Si ch e ru n g u n d V e rb e ss e ru n g d e r In fr at st ru kt u rv e rs o rg u n g le is te n . ( B M I) 7 4 3 .0 0 0 ,0 0 € 1 5 1 .0 0 0 ,0 0 € In sg e sa m t w u rd e n 8 6 P re is tr äg e r au sg e ze ic h n e t, d av o n lä n d e rü b e rg re if e n d 1 , B ad e n -W ü rt te m b e rg 7 , B ay e rn 1 2 , B ra n d e n b u rg 8 , H e ss e n 9 , M e ck le n b u rg - V o rp o m m e rn 5 , N ie d e rs ac h se n 1 4 , N o rd rh e in -W e st fa le n 1 1 , R h e in la n d -P fa lz 7 , Sa ch se n 4 , S ac h se n - A n h al t 4 , S ch le sw ig - H o ls te in 2 , T h ü ri n ge n 2 . Deutscher Bundestag – 19. Wahlperiode – 13 – Drucksache 19/10046 Vorabfassung - w ird durch die lektorierte Version ersetzt. "J u ge n d .S ta d t. La b o re ". D as M o d e llp ro je kt w ir d im R ah m e n d e s Ex p e ri m e n te lle n W o h n u n gs - u n d S tä d te b au s ge fö rd e rt ( 2 0 1 3 -2 0 1 6 ). Z ie l i st d ie f ö rd e ru n g d e s A u fb au s la n gf ri st ig e r B e te ili gu n gs st ru kt u re n f ü r ju n ge M e n sc h e n , d ie in s e lb st o rg an is ie rt e n R äu m e n ü b e r ih re St äd te d is ku ti e re n u n d d ie se a kt iv m it ge st al te n s o lle n . ( B M I) 9 0 0 .0 0 0 € In sg e sa m t ac h t M o d e llp ro je kt e : A n kl am in M e ck le n b u rg - V o rp o m m e rn , D e ss au - R o ß la u u n d H al le /S aa le in S ac h se n -A n h al t, Es sl in ge n in B ad e n - W ü rt te m b e rg , G ö rl it z in S ac h se n , H an n o ve r u n d W it tl ag e r in N ie d e rs ac h se n , W it te n in N o rd rh e in - W e st fa le n . Es h an d e lt s ic h u m M o d e llp ro je kt e , d ie w is se n sc h af tl ic h b e gl e it e t w e rd e n . U m w e lt p o lit ik is t o h n e d ie M it w ir ku n g u n d d as E n ga ge m e n t d e r B e vö lk e ru n g u n d e n kb ar , d e sh al b w ir d im B M U d ie E rm ö gl ic h u n g u n d U n te rs tü tz u n g vo n E n ga ge m e n t al s Q u e rs ch n it ts au fg ab e b e ar b e it e t u n d z ie h t si ch a ls H e ra u sf o rd e ru n g d u rc h f as t al le u m w e lt p o lit is ch e n T h e m e n b e re ic h e . D ie A kt iv it ät e n d e s B M U z u r Fö rd e ru n g d e s En ga ge m e n ts s in d in d e r R e ge l T e il e in e s gr ö ß e re n Z u sa m m e n h an gs , i so lie rt e A kt iv it ät e n zu r En ga ge m e n tp o lit ik s in d e h e r d ie A u sn ah m e . D e sh al b k ö n n e n h ie r n u r b e is p ie lh af t B e re ic h e a u fg e lis te t w e rd e n , i n d e n e n E n ga ge m e n tf ö rd e ru n g e in e v e rs tä rk te R o lle s p ie lt . D ie d af ü r au fg e w e n d e te n A u sg ab e n la ss e n s ic h n ic h t e in d e u ti g b e zi ff e rn , s o d as s au f e in e e n ts p re ch e n d e A n ga b e v e rz ic h te t w ir d : • Pr oje ktf örd eru ng vo n U mw elt - u nd Na tur sch utz ver bä nd en un d s on stig en V e re in ig u n ge n im B e re ic h d e s U m w e lt - u n d N at u rs ch u tz e s (V e rb än d e fö rd e ru n g, P ro jk e tf ö rd e ru n ge n im R ah m e n d e r N at io n al e n K lim as ch u tz in it ia ti ve , z .B . k u rz e W e ge f ü r d e n K lim as ch u tz u .ä .) • Er he bu ng vo n E ng age me ntb ere itsc ha fte n u nd En gag em en tm ust ern im Ra hm en e m p ir is ch e r So zi al fo rs ch u n g (U m w e lt - u n d N at u rb e w u ss ts e in ss tu d ie n ) • En gag em en tfö rde run g im Ra hm en de r U N-D eka de „B iol og isc he Vi elf alt “: D ie U N- D e ka d e z e ic h n e t P ro je kt e u n d B e it rä ge a u s, d ie s ic h in b e so n d e re r W e is e f ü r d e n E rh al t d e r b io lo gi sc h e n V ie lf al t e in se tz e n • Im Ra hm en de r R ess ort for sch un g w erd en au ch Fra ge n d er Stä rku ng vo n U m w e lt e n ga ge m e n t u n d N ac h h al ti gk e it si n it ia ti ve n ( So zi al e In n o va ti o n e n ) b e ar b e it e t, z .B . ü b e r C h an ce n u n d d ie H e ra u sf o rd e ru n ge n d e r gl o b al e n N ac h h al ti gk e it sz ie le ( SD G ) fü r d as b ü rg e rs ch af tl ic h e E n ga ge m e n t. D as P ro je kt D e m o gr af ie w e rk st at t K o m m u n e n ( D W K ) w ir d v o m B M FS FJ g e fö rd e rt u n d u n te rs tü tz t au sg e w äh lt e K o m m u n e n d ab e i, d e n d e m o gr af is ch e n W an d e l v o r O rt z u ge st al te n . M it f ac h ku n d ig e r B e gl e it u n g so lle n S tr u kt u re n u n d P ro ze ss e e ta b lie rt w e rd e n , d u rc h d ie d ie H e ra u sf o rd e ru n ge n d e s d e m o gr af is ch e n W an d e ls in n e rh al b d e r K o m m u n e n re ss o rt ü b e rg re if e n d u n d n ac h h al ti g an ge ga n ge n w e rd e n . A u ch d ie P ar ti zi p at io n d e r B ü rg e ri n n e n u n d B ü rg e r u n d d ie S tä rk u n g d e s b ü rg e rs ch af tl ic h e n E n ga ge m e n ts t ra ge n d az u b e i, d as s vo r O rt in d iv id u e lle L ö su n ge n f ü r d ie je w e ili ge n V e rä n d e ru n ge n g e fu n d e n w e rd e n . Se n io ri n n e n u n d S e n io re n w e rd e n a kt iv in d ie se P ro ze ss e e in b e zo ge n u n d le is te n d u rc h ih r En ga ge m e n t, e b e n so w ie ju n ge M e n sc h e n u n d M e n sc h e n m it tl e re n A lt e rs , e in e n w ic h ti ge n B e it ra g u m d e n H e ra u sf o rd e ru n ge n d e s d e m o gr af is ch e n W an d e ls z u b e ge gn e n . 1 .6 7 0 .0 2 3 ,9 6 € 1 .2 0 0 .3 2 2 ,0 2 € A m P ro je kt D W K n e h m e n z u r Ze it K o m m u n e n a u s si e b e n B u n d e sl än d e rn t e il. D ie t e iln e h m e n d e n K o m m u n e n le ge n in e in e m W e rk st at tp la n in d iv id u e ll H an d lu n gs fe ld e r fe st , i n d e n e n si e E in ze lm aß n ah m e n u m se tz e n , u m d e n F o lg e n d e s d e m o gr af is ch e n W an d e ls z u b e ge gn e n . D ie S tä rk u n g d e s b ü rg e rs ch af tl ic h e n E n ga ge m e n ts is t e in e s d e r H an d lu n gs fe ld e r. D as P ro je kt w ir d w is se n sc h af tl ic h b e gl e it e t u n d f o rt la u fe n d e va lu ie rt . A n p as su n g d e r En ga ge m e n tp o lit ik an d ie H e ra u sf o rd e ru n ge n ( z. B . i n d e r P fl e ge ) u n d P o te n zi al e ( z. B . m e h r e n ga gi e rt e S e n io ri n n e n u n d Se n io re n ), d ie m it d e m d e m o gr af is ch e n W an d e l ve rb u n d e n s in d l Drucksache 19/10046 – 14 – Deutscher Bundestag – 19. Wahlperiode Vorabfassung - w ird durch die lektorierte Version ersetzt. W ie im „ Zw e it e n B e ri ch t ü b e r d ie E n tw ic kl u n g d e s b ü rg e rs ch af tl ic h e n E n ga ge m e n ts in d e r B u n d e sr e p u b lik D e u ts ch la n d “ fe st ge h al te n , i st d as T h e m e n fe ld P fl e ge e in E xp e ri m e n ti e rf e ld u n d P rü fs te in f ü r e in e n n e u e n H ilf e m ix a u s p ro fe ss io n e lle n , b e ru fl ic h e n , f am ili är e n , n ac h b ar sc h af tl ic h e n u n d f re iw ill ig e n F o rm e n d e r U n te rs tü tz u n g. U m d ie H e ra u sf o rd e ru n ge n in d e r En ga ge m e n tp o lit ik d u rc h d e n d e m o gr af is ch e n W an d e l b e ss e r b e w äl ti ge n z u k ö n n e n , h at d ie B u n d e sr e gi e ru n g in d e n le tz te n J ah re n v e rs ch ie d e n e Ä n d e ru n ge n im B e re ic h d e s SG B X I v o rg e n o m m e n , d ie d ie se n H ilf e m ix b e rü ck si ch ti ge n . D az u z äh lt d ie F ö rd e ru n g vo n b ü rg e rs ch af tl ic h e m E n ga ge m e n t im R ah m e n d e s P fl e ge ve rs ic h e ru n gs re ch ts ( § § 4 5 a u n d 4 5 b S G B X I) , d ie F ö rd e ru n g d e r W e it e re n tw ic kl u n g d e r V e rs o rg u n gs st ru kt u re n u n d d e s Eh re n am te s in d e r P fl e ge ve rs ic h e ru n g (§ 4 5 c SG B X I) , d ie F ö rd e ru n g d e r Se lb st h ilf e in d e r P fl e ge ve rs ic h e ru n g (§ 4 5 d S G B X I) , d ie w o h n o rt n ah e B e ra tu n g, V e rs o rg u n g u n d B e tr e u u n g in d e r P fl e ge ve rs ic h e ru n g (§ 7 c SG B X I) s o w ie d ie e h re n am tl ic h e U n te rs tü tz u n g in d e r P fl e ge ve rs ic h e ru n g (§ 8 2 b S G B X I) . ( B M G ) m P rü fu n g vo n n e u e n M ö gl ic h ke it e n d e s gr e n zü b e rs ch re it e n d e n A u st au sc h s vo n F re iw ill ig e n D u rc h m in is te ri e lle R ic h tl in ie v o m 2 0 . D e ze m b e r 2 0 1 0 ( G M B l 2 0 1 0 , S . 1 7 7 8 ff .) w u rd e d e r „I n te rn at io n al e J u ge n d fr e iw ill ig e n d ie n st “ (I JF D ) e in ge ri ch te t. D e r IJ FD e rm ö gl ic h t ju n ge n M e n sc h e n v o r V o lle n d u n g d e s 2 7 . L e b e n sj ah re s e in f re iw ill ig e s Ja h r im A u sl an d . E r ve rb in d e t fr e iw ill ig e s En ga ge m e n t im A u sl an d m it w ic h ti ge n in te rk u lt u re lle n L e rn an ge b o te n u n d v e rm it te lt d e n F re iw ill ig e n p e rs o n al e , s o zi al e u n d in te rk u lt u re lle K o m p e te n ze n . D e r IJ FD k o n n te e rf o lg re ic h e ta b lie rt w e rd e n . ( B M FS FJ ) 2 0 1 2 : 9 .0 6 9 .1 1 8 ,4 3 € 2 0 1 3 : 1 1 .4 0 3 .1 8 0 ,0 0 € 2 0 1 4 : 1 1 .3 3 2 .6 2 8 ,0 6 € 2 0 1 5 : 1 2 .3 1 2 .1 6 8 ,1 4 € 2 0 1 6 : 1 1 .7 6 0 .0 3 0 ,7 1 € 2 0 1 7 : 1 1 .4 7 1 .9 5 5 ,7 2 € 2 0 1 8 : 1 0 .9 7 1 .7 9 5 ,6 5 € ke in e D e r D ie n st k an n w e lt w e it g e le is te t w e rd e n . n „D ie P al e tt e a n p as sg e n au e n En ga ge m e n tm ö gl ic h ke it e n “ im Se n io r Ex p e rt S e rv ic e ( SE S) z u e rw e it e rn u n d v o r al le m f ü r d ie „e n tw ic kl u n gs p o lit is ch e In la n d sa rb e it s tä rk e r [z u ] n u tz e n “ W e lt d ie n st 3 0 + a ls n e u e E n ga ge m e n tm ö gl ic h ke it b e im S e n io r Ex p e rt e n S e rv ic e ( SE S) im J ah r 2 0 1 7 f ü r jü n ge re F ac h le u te a u s al le n B ra n ch e n m it m in d e st e n s ac h t Ja h re n r e le va n te r B e ru fs e rf ah ru n g e in ge fü h rt ( Ei n sä tz e z w is ch e n v ie r W o ch e n b is m ax . e in h al b e s Ja h r) . (B M Z) Im Z e it ra u m 2 0 1 7 b is 2 0 1 8 w u rd e n 3 6 5 " W e lt d ie n st 3 0 + "- Ei n sä tz e d u rc h ge fü h rt . D e u ts ch e r En ga ge m e n tp re is : D e r D EP is t d e r D ac h p re is f ü r b ü rg e rs ch af tl ic h e s En ga ge m e n t in D e u ts ch la n d . E r w ü rd ig t d as f re iw ill ig e E n ga ge m e n t d e r M e n sc h e n in u n se re m L an d u n d al l j e n e , d ie d ie se s En ga ge m e n t d u rc h d ie V e rl e ih u n g vo n P re is e n u n te rs tü tz e n . D e r D EP st e llt d ie z e n tr al e u n d ö ff e n tl ic h ke it sw ir ks am st e M aß n ah m e v o n B M FS FJ z u r St är ku n g d e r A n e rk e n n u n gs ku lt u r in D e u ts ch la n d d ar . ( B M FS FJ ) 1 .3 0 4 .3 5 7 ,0 0 € 5 8 0 .0 0 0 ,0 0 € W e rt sc h ät zu n gs ka m p ag n e " D u b is t u n e rs e tz lic h ": Z e n tr al e s A n lie ge n d e r ge p la n te n ö ff e n tl ic h ke it sw ir ks am e n W e rt sc h ät zu n gs ka m p ag n e is t e s, A n e rk e n n u n g u n d W e rt sc h ät zu n g ge ge n ü b e r d e n B ü rg e ri n n e n u n d B ü rg e rn a u sz u d rü ck e n , d ie s ic h in v ie le n B e re ic h e n d e r G e se lls ch af t e h re n am tl ic h e n ga gi e re n u n d s o ü b e r d ie W ü rd ig u n g d ie se s R ü ck gr at s d e r G e se lls ch af t d e n d e m o kr at is ch e n Z u sa m m e n h al t in d ir e kt s tä rk e n . Z u d e m so lle n a u ch b is la n g n o ch n ic h t e n ga gi e rt e M e n sc h e n a n ge sp ro ch e n u n d f ü r e in E n ga ge m e n t m o ti vi e rt w e rd e n . Ü b e rg e o rd n e t so ll d ie s ta b ili si e re n d e W ir ku n g d e s b ü rg e rs ch af tl ic h e n En ga ge m e n ts d au e rh af t ve rf e st ig t w e rd e n . ( B M FS FJ ) e in m al ig 3 .9 4 4 .9 5 2 ,0 0 € 0 ,0 0 € En ga ge m e n tt ag : D e r D e u ts ch e E n ga ge m e n tT ag s o ll d e n S te lle n w e rt v o n b ü rg e rs ch af tl ic h e m En ga ge m e n t al s e in e n z e n tr al e n G e lin ge n sf ak to r fü r e in e le b e n d ig e u n d d e m o kr at is ch e G e se lls ch af t si ch tb ar m ac h e n . D u rc h d ie Z u sa m m e n le gu n g m it d e m D e u ts ch e n En ga ge m e n tp re is w e rd e n d ie v e rs ch ie d e n e n M aß n ah m e n d e r En ga ge m e n tp o lit ik d e s B M FS FJ g e b ü n d e lt u n d S yn e rg ie n g e sc h af fe n . Z u d e m d ie n t d ie V e ra n st al tu n g d e r St är ku n g d e r A n e rk e n n u n gs ku lt u r. ( B M FS FJ ) 5 1 6 .1 2 8 ,0 0 € 3 6 0 .0 0 0 ,0 0 € W o ch e d e s B ü rg e rs ch af tl ic h e n En ga ge m e n ts ; B u n d e sn e tz w e rk f ü r En ga ge m e n tf ö rd e ru n g u n d E n ga ge m e n tp o lit ik ( B B E) ( B M FS FJ ) 2 .9 4 9 .7 6 7 ,0 0 € 2 8 0 .0 0 0 ,0 0 € b u n d e sw e it P ro je kt au sw e rt u n g o „B e it ra g zu r V e rb e ss e ru n g d e r A n e rk e n n u n gs ku lt u r“ v o n b ü rg e rs ch af tl ic h e m E n ga ge m e n t Deutscher Bundestag – 19. Wahlperiode – 15 – Drucksache 19/10046 Vorabfassung - w ird durch die lektorierte Version ersetzt. 1 .) F ö rd e rp re is d e s B M I - H e lf e n d e H an d 2 .) " M o ti v" ka m p ag n e B e vö lk e ru n gs sc h u tz ( ab H e rb st 2 0 1 9 ) 3 .) T e ilk am p ag n e E h re n am t; Z ie lg ru p p e n : Ju n ge u n d ä lt e re B ü rg e ri n n n e n u n d B ü rg e r (a b So m m e r 2 0 1 9 ); A rb e it ge b e r (2 0 2 0 ) zu 1 .) 5 0 0 .0 0 0 € zu 3 .) 1 .1 6 0 .0 0 0 € zu 1 .) 5 5 0 .0 0 0 € f ü r Fö rd e rp re is zu 2 .) 2 0 0 .0 0 0 € f ü r K am p ag n e zu 3 .) 3 .0 0 0 .0 0 0 € f ü r Te ilk am p ag n e n b u n d e sw e it zu 1 .) B e w e rb e rz ah le n , M o n it o ri n g d e r So ci al -M e d ia - Se it e n - F ac e b o o k zu 1 .) N ac h h al ti gk e it sk o n ze p t in B e ar b e it u n g P ro je kt „ B ü rg e rs ti ft u n ge n s tä rk e n in d e n n e u e n B u n d e sl än d e rn “ (2 0 1 7 -2 0 1 9 ): D e r B e au ft ra gt e d e r B u n d e sr e gi e ru n g fü r d ie n e u e n B u n d e sl än d e r fö rd e rt d as P ro je kt d e s B u n d e sv e rb an d e s d e r D e u ts ch e n S ti ft u n ge n „ B ü rg e rs ti ft u n ge n s tä rk e n in d e n n e u e n B u n d e sl än d e rn “ (B u n d e sz u w e n d u n g vo n b is z u 1 8 1 .7 5 0 € in sg e sa m t) . Z ie l i st , d ie B ü rg e rs ti ft u n gs id e e in O st d e u ts ch la n d ö ff e n tl ic h b e ka n n te r zu m ac h e n u n d ih re W ir ku n gs kr af t u n d ih re n B e it ra g zu r St är ku n g d e s G e m e in w e se n z u e rh ö h e n . I m R ah m e n d e s Fö rd e rp ro je kt e s w e rd e n u .a . f ü n f re gi o n al e In fo rm at io n s- u n d V e rn e tz u n gs ve ra n st al tu n ge n in d e n o st d e u ts ch e n Lä n d e r d u rc h ge fü h rt u n d e in P ilo tk o n ze p t fü r e in e S e rv ic e -/ B e ra tu n gs e in ri ch tu n g fü r B ü rg e rs ti ft u n ge n e n tw ic ke lt . ( B M W i) 2 0 1 7 -2 0 1 8 : 9 3 .0 5 3 ,0 0 € Fü r 2 0 1 9 e in ge p la n t: 8 8 .6 9 1 ,0 0 € W e tt b e w e rb „ En ga gi e rt in O st d e u ts ch la n d “ (2 0 1 9 ) A m 0 1 .0 4 .2 0 1 9 s ta rt e te d e r O n lin e -W e tt b e w e rb „ En ga gi e rt in O st d e u ts ch la n d “. D e r B e au ft ra gt e d e r B u n d e sr e gi e ru n g fü r d ie n e u e n B u n d e sl än d e r w ill d as E n ga ge m e n t d e r O st d e u ts ch e n f ü r ih re G e m e in d e o d e r ih re R e gi o n ö ff e n tl ic h s ic h tb ar e r m ac h e n , w ü rd ig e n s o w ie z u r U m se tz u n g u n d N ac h ah m u n g m o ti vi e re n . G e fr ag t si n d k re at iv e P ro je kt id e e n , d ie u n te rs ch ie d lic h e ge se lls ch af tl ic h e G ru p p e n z u sa m m e n b ri n ge n u n d d e m G e m e in w o h l d ie n e n . D ie b e st e n Id e e n w e rd e n a u sg e ze ic h n e t u n d e rh al te n P re is ge ld e r vo n b is z u 1 5 .0 0 0 E u ro . ( B M W i) 2 0 1 9 : 4 8 0 .5 0 0 ,0 0 € Se it 2 0 1 5 w ü rd ig t d as B M V g m it d e m " P re is B u n d e sw e h r u n d G e se lls ch af t" d as E n ga ge m e n t vo n Ei n ze lp e rs o n e n o d e r In st it u ti o n e n , d ie s ic h in b e so n d e re m M aß e f ü r d ie B e la n ge d e r B u n d e sw e h r o d e r ih re r A n ge h ö ri ge n in Ö ff e n tl ic h ke it u n d G e se lls ch af t e in se tz e n . A b si ch t d e r St if tu n g d e s P re is e s is t e s, d as V e rh äl tn is z w is ch e n B u n d e sw e h r u n d G e se lls ch af t w e it e r zu ve rt ie fe n u n d la n gf ri st ig z u f e st ig e n . A u ß e rd e m s o ll ü b e r d ie b e st e h e n d e g e se lls ch af tl ic h e A n e rk e n n u n g ge ge n ü b e r d e r B u n d e sw e h r in fo rm ie rt , d ie se g e w ü rd ig t u n d d ie B an d b re it e b e re it s e xi st ie re n d e r ge se lls ch af tl ic h e r In it ia ti ve n s ic h tb ar g e m ac h t w e rd e n . D ie A u sz e ic h n u n g b e st e h t au s e in e r Sk u lp tu r, e in e r U rk u n d e s o w ie e in e m P re is ge ld v o n 2 .5 0 0 ,- E U R ( si e h e S p al te re ch ts ) 2 2 .5 0 0 ,0 0 € 1 0 .0 0 0 ,0 0 € k. A . Ö ff e n tl ic h e B e ri ch te rs ta tt u n g, A n za h l d e r V o rs ch lä ge d e r A u sz u ze ic h n e n d e n , S te ig e ru n g d e r B e ka n n th e it b zw . W ah rn e h m u n g in d e r G e se lls ch af t jä h rl ic h e E va lu at io n p , q En tw ic kl u n g n e u e r, e in h e it lic h e r N ac h w e is st ru kt u re n (K o m p e te n zn ac h w e is e u n d - b ila n ze n ) in A b st im m u n g m it d e n B u n d e sl än d e rn , b ü rg e rs ch af tl ic h e n O rg an is at io n e n u n d W ir ts ch af t / Ü b e rp rü fu n g d e r M ö gl ic h ke it , M in d e st st an d ar d s fü r K o m p e te n zn ac h w e is e z u e n tw ic ke ln K e in e s e p ar at e n P ro ze ss e o d e r M aß n ah m e n Ei n b e zi e h u n g d e r fa ch lic h b e tr o ff e n e n R e ss o rt s in d ie A u sa rb e it u n g vo n V e rw al tu n gs an w e is u n ge n z u r Er h ö h u n g d e r Tr an sp ar e n z u n d d e r Ei n h e it lic h ke it b e i d e r G e se tz e sa n w e n d u n g. ( B M F) E in fa ch e , v e rs tä n d lic h e H in w e is e d e r B u n d e sr e gi e ru n g fü r Fi n an zv e rw al tu n g, A rb e it sv e rw al tu n g u n d So zi al tr äg e r u m d ie A b gr e n zu n g r Drucksache 19/10046 – 16 – Deutscher Bundestag – 19. Wahlperiode Vorabfassung - w ird durch die lektorierte Version ersetzt. Ei n n ah m e n , d ie n ac h § 3 N u m m e r 1 2 , 2 6 , 2 6 a o d e r 2 6 b E St G s te u e rf re i s in d , w e rd e n b is z u r H ö h e v o n 2 0 0 E u ro m o n at lic h n ic h t au f d as A rb e it sl o se n ge ld II a n ge re ch n e t. D ie B e h an d lu n g d ie se r st e u e rf re ie n E in n ah m e n b e im B e zu g vo n A rb e it sl o se n ge ld II h at d ie B u n d e sa ge n tu r fü r A rb e it ( B A ) in K ap it e l 2 .1 ih re r Fa ch lic h e n W e is u n ge n z u § 1 1 S G B II au sf ü h rl ic h b e sc h ri e b e n . ( B M A S) N e tz w e rk p ro gr am m " En ga gi e rt e S ta d t" ( In it ia ti ve E n ga ge m e n tf ö rd e ru n g - Zu sa m m e n ar b e it m it S ti ft u n ge n u n d U n te rn e h m e n z u r Fö rd e ru n g d e r En ga ge m e n ti n fr as tr u kt u r) ( B M FS FJ ) 3 .3 6 7 .5 0 0 ,0 0 € 1 .1 0 0 .0 0 0 ,0 0 € b u n d e sw e it B ild u n g vo n t ri se kt o ra le n N e tz w e rk e n z u r En ga ge m e n tf ö rd e ru n g; E rf ah ru n gs au st au sc h W ir ku n gs an al ys e w u rd e d u rc h ge fü h rt . B ü rg e rs ti ft u n gs W e rk st at t; B u n d e sv e rb an d D e u ts ch e r St if tu n ge n ( B M FS FJ ) 1 .6 8 9 .9 8 0 ,0 0 € 1 5 8 .5 0 0 ,0 0 € b u n d e sw e it P ro je kt b e gl e it e n d e E va lu at io n "S tä rk u n g vo n z iv ilg e se lls ch af tl ic h e m E n ga ge m e n t" ( tr is e kt o ra le K o o p e ra ti o n ). U m " G u te B e is p ie le " d e r En ga ge m e n tf ö rd e ru n g au f B u n d e se b e n e b e ka n n te r zu m ac h e n u n d R e ss o u rc e n z u b ü n d e ln , s e tz t d as B M FS FJ v e rs tä rk t au f se kt o rü b e rg re if e n d e K o o p e ra ti o n sp ro je kt e . D ie Z u sa m m e n ar b e it k an n d ab e i b ila te ra l o d e r m u lt ila te ra l e rf o lg e n u n d s o ll si ch a u ch a n ak tu e lle n p o lit is ch e n T h e m e n , w ie z .B . F lü ch tl in gs h ilf e , S tä rk u n g vo n d e m o kr at is ch e r P ar ti zi p at io n , e tc . o ri e n ti e re n . M ö gl ic h e F o rm at e s in d F ac h ta gu n ge n , Q u al if iz ie ru n gs m aß n ah m e n , H an d re ic h u n ge n e tc . ( B M FS FJ ) 2 0 1 7 -2 0 1 8 : 6 1 4 .1 8 3 ,5 0 € 2 0 1 9 : 3 0 7 .0 0 0 ,0 0 € b u n d e sw e it M it w ir ku n g vo n A n ge h ö ri ge n d e s B M V g u n d d e s n ac h ge o rd n e te n B e re ic h s (B u n d e sw e h r) in G re m ie n v o n S ti ft u n ge n u n d s o n st ig e n In st it u ti o n e n ( z. B . i m V o rs ta n d , V e rg ab e au ss ch u ss , K u ra to ri u m , S ti ft u n gs ra t o .ä . F u n kt io n e n ) Ja , a b h än gi g vo m P ro je kt d au e r / W ah lp e ri o d e t U n te rs tü tz u n g vo n In it ia ti ve n , d ie „S ta n d ar d s zu r W ir ku n gs m e ss u n g u n d - b e ri ch te rs ta tt u n g“ v o n So zi al u n te rn e h m e n b zw . s o zi al e n In n o va ti o n e n e ta b lie re n D as B M FS FJ f ö rd e rt v o m 0 1 .0 9 .2 0 1 8 b is z u m 3 0 .0 6 .2 0 2 1 d as P ro je kt d e r So ci al Im p ac t G m b H „ So zi al e In n o va ti o n e n in d e r W o h lf ah rt sp fl e ge “. Z ie l d e s P ro je kt e s is t e s, d ie F re ie W o h lf ah rt sp fl e ge d u rc h d ie F ö rd e ru n g vo n s o zi al e n In n o va ti o n e n z u m o d e rn is ie re n . Fü r d ie se M aß n ah m e s in d im Fö rd e rz e it ra u m v o m 0 1 .0 9 .2 0 1 8 b is z u m 3 0 .0 6 .2 0 2 1 M it te l i n d e r H ö h e v o n in sg e sa m t 5 1 0 .0 0 0 ,0 0 € v o rg e se h e n . b u n d e sw e it Ei n e E va lu at io n d ie se r P ro je kt e is t n ic h t vo rg e se h e n . Fö rd e ru n g d e r ge su n d h e it lic h e n S e lb st h ilf e - P ro je kt fö rd e ru n g vo n B u n d e sv e rb än d e n (B M G ) jä h rl ic h 1 ,6 7 1 M io . € jä h rl ic h 1 ,6 7 1 M io . € b u n d e sw e it In d ik at o re n w e rd e n f ü r d ie je w e ili ge n Z ie le f o rm u lie rt . n ic h t vo rg e se h e n G e sc h äf ts st e lle d e s N at io n al e n A kt io n sp la n s IN F O R M ( 2 0 0 8 -2 0 2 0 ) (B M G ) jä h rl ic h 1 5 0 .0 0 0 € a ls B M G - B e it ra g jä h rl ic h 1 5 0 .0 0 0 € a ls B M G -B e it ra g b u n d e sw e it A u fg ab e n la u t V e rw al tu n gs ve re in b ar u n g B M G -B M EL vo m 0 6 .0 8 .2 0 0 9 Ev al u at io n d e s A kt io n sp la n s Fö rd e ru n g d e r Se lb st h ilf e d e r M e n sc h e n d ie m it H IV le b e n , ü b e r d ie D e u ts ch e A ID S- H ilf e (D A H ) (B M G ) In 2 0 1 8 : 3 8 9 .0 0 0 € Fo rt la u fe n d b u n d e sw e it V e rn e tz u n g zw is ch e n In d iv id u e n u n d G ru p p e n is t au sg e b au t u n d v e rb e ss e rt , R e si lie n z d e r Te iln e h m e ri n n e n u n d T e iln e h m e r is t ve rb e ss e rt , Te iln e h m e ra n za h l f ü r d ie e in ze ln e n W o rk sh o p s w u rd e e rr e ic h t; B e te ili gu n g an d e r b u n d e sw e it e n Se lb st h ilf e ko n fe re n z is t w e it e rh in g le ic h b le ib e n d h o ch o d e r ve rb e ss e rt . Er fo lg t d u rc h d e n F re ie n T rä ge r D e u ts ch e A ID S- H ilf e e .V . W e it e re V o rh a b e n u n d I n it ia ti v e n d e r M in is te ri e n f ü r M a ß n a h m e n z u r U m se tz u n g d e r Z ie le d e r N a ti o n a le n E n g a g e m e n ts tr a te g ie s e it 2 0 1 0 : Fö rd e ru n g d e r „Z u sa m m e n ar b e it in d e r En tw ic kl u n g, G e st al tu n g u n d U m se tz u n g v o n P ro je kt e n “ zw is ch e n S ta at , W ir ts ch af t u n d St if tu n ge n s So zi al tr äg e r, u m d ie A b gr e n zu n g zw is ch e n b ü rg e rs ch af tl ic h e m En ga ge m e n t u n d a b h än gi ge r B e sc h äf ti gu n g u n d g e w e rb lic h e r Tä ti gk e it k la r d ar zu st e lle n Deutscher Bundestag – 19. Wahlperiode – 17 – Drucksache 19/10046 Vorabfassung - w ird durch die lektorierte Version ersetzt. In st it u ti o n e lle F ö rd e ru n g d e r B u n d e sv e re in ig u n g P rä ve n ti o n u n d G e su n d h e it sf ö rd e ru n g e .V . (B V P G ) (B M G ) 2 0 1 8 : 4 2 7 .0 0 0 ,0 0 € 2 0 1 7 : 3 9 6 .0 0 0 ,0 0 € 2 0 1 6 : 3 9 2 .0 0 0 ,0 0 € 2 0 1 5 : 3 9 2 .0 0 0 ,0 0 € 2 0 1 4 : 3 9 5 .0 0 0 ,0 0 € 2 0 1 3 : 3 7 8 .0 0 0 ,0 0 € 2 0 1 2 : 3 6 7 .0 0 0 ,0 0 € 2 0 1 1 : 3 6 7 .0 0 0 ,0 0 € 2 0 1 0 : 3 6 7 .0 0 0 ,0 0 € 2 0 2 0 ( SO LL ) 4 4 9 .0 0 0 ,0 0 € 2 0 1 9 ( SO LL ) 4 4 4 .0 0 0 ,0 0 € b u n d e sw e it D ie B V P G v e rf o lg t al s Zw e ck , " d ie F ö rd e ru n g vo n "P rä ve n ti o n u n d G e su n d h e it sf ö rd e ru n g" m it d e m Z ie l, e in e k o o rd in ie rt e p rä ve n ti ve u n d g e su n d h e it sf ö rd e rn d e A u sr ic h tu n g n ic h t n u r im d e u ts ch e n G e su n d h e it sw e se n , so n d e rn in a lle n P o lit ik - u n d L e b e n sb e re ic h e n z u ve ra n ke rn u n d z u s tä rk e n . H ie ru n te r fa lle n u n te r an d e re m a ls z e n tr al e s e n ga ge m e n tp o lit is ch e s V o rh ab e n : "d ie F ö rd e ru n g d e r V e rn e tz u n g st aa tl ic h e r u n d n ic h ts ta at lic h e r O rg an is at io n e n z u r B ü n d e lu n g vo n R e ss o u rc e n u n d z u r Er zi e lu n g vo n S yn e rg ie ge w in n e n ". N ic h t vo rg e se h e n . In st it u ti o n e lle F ö rd e ru n g d e r D e u ts ch e n H au p ts te lle f ü r Su ch tf ra ge n e .V . ( D H S) ( B M G ) 2 0 1 8 : 7 8 3 .0 0 0 ,0 0 € 2 0 1 7 : 7 0 1 .0 0 0 ,0 0 € 2 0 1 6 : 7 2 0 .0 0 0 ,0 0 € 2 0 1 5 : 6 9 3 .0 0 0 ,0 0 € 2 0 1 4 : 6 6 4 .0 0 0 ,0 0 € 2 0 1 3 : 6 5 6 .0 0 0 ,0 0 € 2 0 1 2 : 6 2 1 .1 0 7 ,0 0 € 2 0 1 1 : 6 3 1 .0 0 0 ,0 0 € 2 0 1 0 : 6 3 1 .0 0 0 ,0 0 € 2 0 2 0 ( SO LL ) 8 3 1 .0 0 0 ,0 0 € 2 0 1 9 ( SO LL ) 8 2 3 .0 0 0 ,0 0 € b u n d e sw e it D ie D H S w u rd e 1 9 4 7 g e gr ü n d e t, u m a lle n in d e r Su ch tk ra n ke n h ilf e b u n d e sw e it t ät ig e n V e rb än d e n u n d ge m e in n ü tz ig e n V e re in e n e in e P la tt fo rm z u g e b e n . M it w e n ig e n A u sn ah m e n s in d s äm tl ic h e T rä ge r d e r am b u la n te n B e ra tu n g u n d B e h an d lu n g, d e r st at io n är e n V e rs o rg u n g u n d d e r Se lb st h ilf e in d e r D H S ve rt re te n . D ie D H S w ir d s e it v ie le n J ah re n v o m B M G in st it u ti o n e ll ge fö rd e rt , w e il d e r B u n d im S e lb st h ilf e - u n d A b st in e n zb e re ic h ü b e r ke in e e ig e n e n V e rw al tu n gs b e h ö rd e n v e rf ü gt . N ic h t vo rg e se h e n . En tw ic kl u n gs p o lit is ch e B ild u n gs ar b e it : U m d ie e n tw ic kl u n gs p o lit is ch e B ild u n g in D e u ts ch la n d z u f ö rd e rn , u n te rs tü tz t d as B M Z in K o o p e ra ti o n m it L än d e rn , K o m m u n e n , Z iv ilg e se lls ch af t, W ir ts ch af t u n d in te rn at io n al e n P ar tn e rn P ro gr am m e u n d P ro je kt e d e r sc h u lis ch e n u n d a u ß e rs ch u lis ch e n B ild u n gs ar b e it . En tw ic kl u n gs p o lit is ch e In fo rm at io n s- u n d B ild u n gs ar b e it d e r B u n d e sr e gi e ru n g le is te t e in e n B e it ra g zu r Er re ic h u n g d e r A ge n d a 2 0 3 0 u n d t rä gt n ac h h al ti g d az u b e i, e in e r b re it e n B e vö lk e ru n g in D e u ts ch la n d d as L e it b ild e in e r gl o b al n ac h h al ti ge n E n tw ic kl u n g zu ve rm it te ln , I n te re ss e a n E n tw ic kl u n gs lä n d e rn z u w e ck e n , z u r ak ti ve n B e te ili gu n g zu m o ti vi e re n u n d e n tw ic kl u n gs p o lit is ch e s En ga ge m e n t zu u n te rs tü tz e n . ( B M Z; M it te l d e r Tg r. 0 7 /E in ze lp la n 2 3 ) 2 0 1 2 -2 0 1 8 : 1 8 0 .0 4 4 .0 0 0 ,0 0 € SO LL 2 0 1 9 : 4 9 .9 0 0 .0 0 0 ,0 0 € En tw ic kl u n gs p o lit is ch e F re iw ill ig e n d ie n st e : D as P ro gr am m " w e lt w är ts " e n ts e n d e t ju n ge E rw ac h se n e im A lt e r zw is ch e n 1 8 u n d 2 8 Ja h re n in P ar tn e rl än d e r d e r d e u ts ch e n E n tw ic kl u n gs zu sa m m e n ar b e it n ac h A fr ik a, A si e n , La te in am e ri ka o d e r Sü d o st e u ro p a. In d ie se r Ze it ( m in d . 6 b is 1 2 M o n at e ) ar b e it e n s ie a ls Fr e iw ill ig e g e m e in sa m m it d e n M it ar b e it e ri n n e n u n d M it ar b e it e rn d e r P ar tn e ro rg an is at io n in e in e m d e r P ro je kt e v o r O rt ( N o rd -S ü d -K o m p o n e n te ). S e it 2 0 1 3 g ib t e s e in e S ü d -N o rd - K o m p o n e n te , d ie ju n ge n E rw ac h se n e n a u s Lä n d e rn d e s G lo b al e n S ü d e n s e in e n Fr e iw ill ig e n e in sa tz b e i A u fn ah m e o rg an is at io n e n in D e u ts ch la n d e rm ö gl ic h t. Ü b e r w e it e re Fö rd e rp ro gr am m e d e s B M Z, z .B . d e r Fö rd e ru n g e n tw ic kl u n gs p o lit is ch e r B ild u n g in D e u ts ch la n d , w ir d d as e n tw ic kl u n gs p o lit is ch e E n ga ge m e n t vo n w e lt w är ts - R ü ck ke h re r* in n e n in D e u ts ch la n d z u sä tz lic h u n te rs tü tz t. D u rc h d as P ro gr am m " w e lt w är ts " w e rd e n a u ß e rd e m E le m e n te d e r D e u ts ch -A fr ik an is ch e n J u ge n d in it ia ti ve ( D A J) , d e s Le rn - u n d A u st au sc h p ro gr am m s A SA s o w ie " w e lt w är ts B e ge gn u n ge n " fü r in te rn at io n al e au ß e rs ch u lis ch e B e ge gn u n gs in it ia ti ve n g e fö rd e rt . ( B M Z; M it te l d e r Tg r. 0 7 /E in ze lp la n 2 3 ) 2 0 1 2 -2 0 1 8 : 2 3 3 .4 7 4 .0 0 0 ,0 0 € SO LL 2 0 1 9 : 4 7 .0 0 0 .0 0 0 ,0 0 € w e lt w är ts w u rd e 2 0 1 0 u n d 2 0 1 1 z u m En d e d e r d re ijä h ri ge n Ei n fü h ru n gs p h as e im A u ft ra g d e s B M Z vo n R am b ø ll M an ag e m e n t C o n su lt in g u n d 2 0 1 7 e xt e rn d u rc h d as D e u ts ch e E va lu ie ru n gs in st it u t d e r En tw ic kl u n gs zu sa m m e n ar b e it (D Ev al ) e va lu ie rt . 2 0 1 5 b is 2 0 1 7 w u rd e m it E n d e d e r P ilo tp h as e d ie S ü d -N o rd - K o m p o n e n te v o n w e lt w är ts e xt e rn vo n S ys p o n s G m b H e va lu ie rt . K o m m u n al e s En ga ge m e n t: D ie F ö rd e ru n g d e s ko m m u n al e n e n tw ic kl u n gs p o lit is ch e n E n ga ge m e n ts g e sc h ie h t au f vi e lf äl ti ge W e is e . K o m m u n e n w e rd e n in fo rm ie rt , b e ra te n , q u al if iz ie rt u n d v e rn e tz t. D ie s ge sc h ie h t b e is p ie ls w e is e d u rc h d ie " Se rv ic e st e lle K o m m u n e n in d e r Ei n e n W e lt " (S K EW ). S ie is t d as K o m p e te n zz e n tr u m f ü r ko m m u n al e E n tw ic kl u n gs p o lit ik in D e u ts ch la n d . I m A u ft ra g d e s B M Z st e h t d ie S K EW d e n K o m m u n e n a ls S e rv ic e - u n d B e ra tu n gs e in ri ch tu n g zu r V e rf ü gu n g. ( B M Z; M it te l d e r Tg r. 0 7 /E in ze lp la n 2 3 ) 2 0 1 3 -2 0 1 8 : 6 0 .0 3 9 .0 0 0 ,0 0 € SO LL 2 0 1 9 : 2 5 .0 0 0 .0 0 0 ,0 0 € Drucksache 19/10046 – 18 – Deutscher Bundestag – 19. Wahlperiode Vorabfassung - w ird durch die lektorierte Version ersetzt. P ri va te T rä ge r: D as B M Z ka n n P ro je kt e u n d P ro gr am m e p ri va te r d e u ts ch e r Tr äg e r u n te rs tü tz e n , d ie d ie w ir ts ch af tl ic h e , s o zi al e o d e r ö ko lo gi sc h e S it u at io n a rm e r B e vö lk e ru n gs gr u p p e n in d e n P ar tn e rl än d e rn u n m it te lb ar u n d n ac h h al ti g ve rb e ss e rn , d ie S e lb st h ilf e an st re n gu n ge n d ie se r G ru p p e n w ir ku n gs vo ll u n te rs tü tz e n u n d d ie se a n d e r P la n u n g u n d D u rc h fü h ru n g p ar tn e rs ch af tl ic h b e te ili ge n . D ie F ö rd e ru n g b e in h al te t u n te r an d e re m d ie H ilf e st e llu n g fü r p ri va te T rä ge r b e i d e r B e an tr ag u n g vo n F ö rd e rm it te ln n ac h M aß ga b e d e r Fö rd e rr ic h tl in ie n . Ei n b e zo ge n s in d p e rs o n e lle M aß n ah m e n , s o w e it d ie se z u r Ei n le it u n g u n d S ic h e ru n g e in e s b e st im m te n V o rh ab e n s e rf o rd e rl ic h s in d . M it ve ra n sc h la gt s in d in A u sn ah m e fä lle n K o st e n d e s Tr an sp o rt s e n tw ic kl u n gs w ic h ti ge r Sp e n d e n sa m m lu n ge n v o n d e u ts ch e n G ru p p e n u n d O rg an is at io n e n . ( B M Z; M it te l d e r Tg r. 0 7 /E in ze lp la n 2 3 ) 2 0 1 2 -2 0 1 8 : 5 5 1 .9 1 2 .0 0 0 ,0 0 € SO LL 2 0 1 9 : 1 5 0 .0 0 0 .0 0 0 ,0 0 € SE S/ W e lt d ie n st 3 0 + : D e r SE S b ie te t in te re ss ie rt e n M e n sc h e n im R u h e st an d d ie M ö gl ic h ke it , i h re K e n n tn is se u n d ih r W is se n a ls K u rz ze it e xp e rt e n a n O rg an is at io n e n u n d U n te rn e h m e n im A u sl an d u n d in D e u ts ch la n d w e it e rz u ge b e n . T rä ge r d e s SE S si n d d ie S p it ze n ve rb än d e d e r d e u ts ch e n W ir ts ch af t: d e r B u n d e sv e rb an d d e r D e u ts ch e n In d u st ri e ( B D I) , d ie B u n d e sv e re in ig u n g d e r D e u ts ch e n A rb e it ge b e rv e rb än d e ( B D A ), d e r D e u ts ch e In d u st ri e - u n d H an d e ls ka m m e rt ag (D IH K ) u n d d e r Ze n tr al ve rb an d d e s D e u ts ch e n H an d w e rk s (Z D H ). D as B M Z le is te t fi n an zi e lle U n te rs tü tz u n g fü r d ie A u sl an d se in sä tz e d e s SE S. S e it A n fa n g 2 0 1 7 b ie te t d e r SE S d e n "W e lt d ie n st 3 0 + " an , d e r au ch B e ru fs tä ti ge n d ie C h an ce b ie te t, ih re f ac h lic h e E xp e rt is e in e in e m E n tw ic kl u n gs - o d e r Sc h w e lle n la n d e in zu b ri n ge n . ( B M Z; E in ze lp la n 2 3 ) 2 0 1 2 -2 0 1 8 : 5 6 .9 7 4 .0 0 0 ,0 0 € SO LL 2 0 1 9 : 1 1 .5 0 0 .0 0 0 ,0 0 € Zi vi le r Fr ie d e n sd ie n st : D e r Zi vi le F ri e d e n sd ie n st ( ZF D ) is t e in G e m e in sc h af ts w e rk a u s B M Z u n d s ta at lic h e n w ie n ic h ts ta at lic h e n T rä ge rn d e r En tw ic kl u n gs - u n d F ri e d e n sa rb e it z u r Fö rd e ru n g d e s ge w al tf re ie n U m ga n gs m it K o n fl ik te n u n d K o n fl ik tp o te n zi al e n . ( B M Z; M it te l d e r Tg r. 0 7 d e s Ei n ze lp la n 2 3 ) 2 0 1 2 -2 0 1 8 : 2 6 2 .3 2 4 .0 0 0 ,0 0 € SO LL 2 0 1 9 : 5 5 .0 0 0 .0 0 0 ,0 0 € V e rk e h rs si ch e rh e it ( B M V I) : z ah lr e ic h e P ro je kt e d e r D e u ts ch e n V e rk e h rs w ac h t (D V W ), u .a . "A kt io n ju n ge F ah re r" , " K in d e r im S tr aß e n ve rk e h r" , " K in d u n d V e rk e h r" , " Fa h rR ad .. .a b e r si ch e r" , "M o b il b le ib e n .. .a b e r si ch e r" 2 0 1 0 -2 0 1 9 : 3 6 .1 5 1 .3 6 0 ,8 4 € D ie g e n an n te n P ro je kt e w u rd e n e va lu ie rt . Deutscher Bundestag – 19. Wahlperiode – 19 – Drucksache 19/10046 Vorabfassung - w ird durch die lektorierte Version ersetzt. Satz: Satzweiss.com Print, Web, Software GmbH, Mainzer Straße 116, 66121 Saarbrücken, www.satzweiss.com Druck: Printsystem GmbH, Schafwäsche 1-3, 71296 Heimsheim, www.printsystem.de Vertrieb: Bundesanzeiger Verlag GmbH, Postfach 10 05 34, 50445 Köln, Telefon (02 21) 97 66 83 40, Fax (02 21) 97 66 83 44, www.betrifft-gesetze.de ISSN 0722-8333