BÜRGERSCHAFT DER FREIEN UND HANSESTADT HAMBURG Drucksache 21/10679 21. Wahlperiode 24.10.17 Schriftliche Kleine Anfrage der Abgeordneten Cansu Özdemir (DIE LINKE) vom 16.10.17 und Antwort des Senats Betr.: Überschuldete Privathaushalte in Hamburg Laut dem Schuldenatlas Deutschland (2016) der Wirtschaftsauskunftei Creditreform waren im Jahr 2016 fast 160.000 Hamburger/-innen überschuldet. Als überschuldet gilt, wer seine Zahlungsverpflichtungen über einen längeren Zeitraum nicht begleichen kann. Nach dieser Definition sind im Durchschnitt 10,6 Prozent der Hamburger/-innen überschuldet. Im Schnitt sitzen sie auf einem Schuldenberg in Höhe von 34.300 Euro. Bundesweit liegt die Überschuldungsquote bei 10,1 Prozent. Demnach liegt Hamburg weiterhin über dem Bundesdurchschnitt. Zudem zeigt sich, dass sowohl immer mehr Frauen von Überschuldung betroffen sind als auch die Personengruppe der über 70- jährigen. Die Gründe dafür können ganz unterschiedlich sein: Jobverlust, Krankheit oder die Trennung von dem/der Partner/in. Um unvorhergesehene Ausgaben wie Stromnachzahlungen oder Haushaltsgeräte bezahlen zu können , beantragen immer mehr Empfänger/-innen von Mindestsicherung Darlehen der Bundesagentur für Arbeit. Laut Gesetz müssen die Empfänger/ -innen die Darlehen in monatlichen Ratenzahlungen zurückzahlen. Können sie diese nicht begleichen, geraten sie häufig in die Schuldenfalle. Vor diesem Hintergrund frage ich den Senat: Der Senat beantwortet die Fragen teilweise auf Grundlage von Auskünften der anerkannten Schuldnerberatungsstellen sowie Jobcenter team.arbeit.hamburg (Jobcenter) wie folgt: 1. Wie viele Personen waren in Hamburg in den letzten fünf Jahren von Überschuldung betroffen? Bitte nach Jahren, Bezirken sowie Geschlecht aufschlüsseln. 2. Wie viele der überschuldeten Personen waren a. unter 30 Jahren alt? b. 31 – 59 Jahre alt? c. 60 Jahre und älter? Nach Schätzungen der Creditreform Wirtschaftsforschung im Schuldenatlas Deutschland , der auch Daten für Hamburg ausweist, lag die Zahl der überschuldeten Personen in Hamburg in den Jahren 2012 bis 2016 bei rund 160.000 Personen. Eine darüber hinausgehende statistische Erhebung im Sinne der Fragestellung erfolgt nicht. 3. Wie viele private Insolvenzen gab es jeweils in den letzten fünf Jahren in Hamburg? Bitte nach Jahren und Bezirken aufschlüsseln. Drucksache 21/10679 Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode 2 4. Welche finanziellen Forderungen waren mit den jeweiligen Insolvenzen verbunden? Bitte Gesamthöhe der Verschuldung und Verschuldungssumme , die durchschnittlich pro Fall fällig wurde, nennen. Siehe Anlage 1. 5. In wie vielen Fällen trat dabei das Jobcenter als Gläubiger auf? Wie viele Forderungen und in welcher Höhe aus dem „Bereich Inkasso“ gegenüber Arbeitslosengeld-II-Leistungsberechtigten sind in 2016 bis aktuell durch Jobcenter t.a.h. ausgesprochen worden? Bitte quartalsweise auflisten . 6. Wie viele Forderungen und in welcher Höhe sind nach Frage 5. davon a. Darlehen? b. Rückforderungen? Nach Auskunft von Jobcenter erfolgt eine Auswertung im Sinne der Fragestellung durch den Statistik-Service Nordost nicht. Das Berichtswesen zu Forderungen des Inkassobereichs ist nicht Bestandteil der amtlichen Statistik der Grundsicherung für Arbeitssuchende nach dem SGB II. Darüber hinaus verweist Jobcenter im Hinblick auf den Prozess der Vergabe und Rückzahlung von Darlehen auf die fachlichen Weisungen SGB II der Bundesagentur für Arbeit zu „§ 42a SGB II Darlehen“: https://www3.arbeitsagentur.de/web/wcm/idc/groups/public/documents/webdatei/ mdaw/mdi4/~edisp/l6019022dstbai395447.pdf?_ba.sid=L6019022DSTBAI395450. 7. Wie hat sich die Zahl der Ratsuchenden bei den Schuldnerberatungen in den letzten fünf Jahren entwickelt? Bitte nach Jahren, Bezirken sowie Geschlecht aufschlüsseln. 8. Wie viele der ratsuchenden Personen bei den Schuldnerberatungen waren a. unter 30 Jahren alt? b. 31 – 59 Jahre alt? c. 60 Jahre und älter? Siehe Anlage 2. 9. Wie viele Tage betrug die durchschnittliche Wartezeit auf eine Beratung in den letzten fünf Jahren? Bitte je nach Schuldnerberatungsstelle aufführen . Zu den erfassten Wartezeiten siehe Anlage 3. Die nicht öffentlich geförderten Schuldner- und Insolvenzberatungsstellen sind nicht verpflichtet, über Wartezeiten zu berichten. In der Kürze in der für eine Beantwortung einer Parlamentarischen Anfrage zur Verfügung stehenden Zeit konnten keine mit den öffentlich geförderten Beratungsstellen vergleichbaren Daten erhoben werden. e rö ff n e t m a n g e ls M a s s e a b g e w ie s e n S c h u ld e n - b e re in i- g u n g s p la n a n g e n o m m e n V e rf a h re n in s g e s a m t 2 0 1 2 2 5 6 9 7 5 2 5 8 1 1 0 2 5 7 5 4 0 2 0 1 3 2 4 9 7 8 1 0 2 5 1 5 8 8 8 0 4 3 5 2 0 1 4 2 3 3 4 5 1 2 2 3 5 1 1 0 9 0 8 7 4 6 2 0 1 5 2 2 0 9 5 1 3 2 2 2 7 6 6 2 9 5 3 0 2 0 1 6 2 0 8 2 3 1 1 2 0 9 6 6 4 5 1 6 3 1 2 0 1 2 6 5 2 2 1 6 5 5 2 7 0 1 3 4 1 2 0 1 3 6 1 5 2 5 6 2 2 1 8 2 9 4 2 9 2 0 1 4 5 9 1 1 2 5 9 4 2 3 0 6 5 3 9 2 0 1 5 5 1 0 2 4 5 1 6 1 3 9 2 1 2 7 2 0 1 6 5 1 0 – – 5 1 0 1 3 6 7 0 2 7 2 0 1 2 3 2 2 1 – 3 2 3 1 1 5 2 3 3 6 2 0 1 3 3 1 6 1 – 3 1 7 8 9 8 2 2 8 2 0 1 4 2 8 0 – 1 2 8 1 1 7 4 6 8 6 2 2 0 1 5 3 1 0 – 3 3 1 3 1 0 5 0 2 3 4 2 0 1 6 2 6 5 – – 2 6 5 6 6 6 9 2 5 H a m b u rg i n s g e s a m t H a m b u rg -M it te A lt o n a V e rb ra u c h e ri n s o lv e n z e n n a c h V e rw a lt u n g s b e z ir k e n i n H a m b u rg 2 0 1 2 -2 0 1 6 V e rw a lt u n g s - b e z ir k J a h r d e r E rö ff n u n g In s o lv e n z v e rf a h re n v o ra u s - s ic h tl ic h e F o rd e ru n g e n in s g e s a m t d u rc h s c h n it tl ic h e v o ra u s s ic h tl ic h e F o rd e ru n g e n j e V e rf a h re n A n z a h l 1 0 0 0 E U R O Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode Drucksache 21/10679 3 Anlage 1 2 0 1 2 2 5 0 1 – 2 5 1 1 0 9 9 0 4 4 2 0 1 3 2 4 2 2 1 2 4 5 7 4 5 8 3 0 2 0 1 4 2 3 8 1 2 2 4 1 2 4 3 0 3 1 0 1 2 0 1 5 1 8 4 – 1 1 8 5 5 9 3 1 3 2 2 0 1 6 2 1 4 2 2 2 1 8 1 0 2 8 2 4 7 2 0 1 2 3 5 0 1 1 3 5 2 1 3 4 7 8 3 8 2 0 1 3 2 7 3 – 1 2 7 4 1 1 3 9 6 4 2 2 0 1 4 2 7 5 – 1 2 7 6 9 2 9 7 3 4 2 0 1 5 3 0 3 1 1 3 0 5 9 1 8 1 3 0 2 0 1 6 2 7 7 – 3 2 8 0 1 1 5 3 9 4 1 2 0 1 2 5 2 3 1 3 5 2 7 2 1 3 3 2 4 0 2 0 1 3 5 6 0 2 1 5 6 3 2 5 2 3 6 4 5 2 0 1 4 4 8 5 1 4 4 9 0 1 6 8 2 7 3 4 2 0 1 5 5 2 2 1 1 5 2 4 1 6 6 9 8 3 2 2 0 1 6 4 4 0 1 4 4 4 5 1 1 1 3 1 2 5 2 0 1 2 1 7 0 – – 1 7 0 1 0 3 0 7 6 1 2 0 1 3 1 9 9 1 1 2 0 1 8 0 7 0 4 0 2 0 1 4 2 2 3 2 – 2 2 5 1 0 9 3 7 4 9 2 0 1 5 1 4 8 – 2 1 5 0 3 4 5 8 2 3 2 0 1 6 1 5 6 – 2 1 5 8 3 9 4 4 2 5 2 0 1 2 3 0 2 1 – 3 0 3 7 9 3 3 2 6 2 0 1 3 2 9 2 – 1 2 9 3 9 3 6 8 3 2 W a n d s b e k B e rg e d o rf H a rb u rg E i m s b ü tt e l H a m b u rg -N o rd Drucksache 21/10679 Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode 4 2 0 1 4 2 4 2 – 2 2 4 4 7 1 8 0 2 9 2 0 1 5 2 3 2 1 1 2 3 4 6 6 0 5 2 8 2 0 1 6 2 2 0 – – 2 2 0 7 2 8 0 3 3 O h n e V e rf a h re n v o n a u ß e rh a lb ; o h n e e h e m a ls s e lb s ts tä n d ig T ä ti g e . Z e ic h e n a n s te lle v o n Z a h le n b e d e u te n : - = n ic h ts v o rh a n d e n Q u e lle : S ta ti s ti k a m t N o rd , S ta ti s ti k ü b e r b e a n tr a g te I n s o lv e n z v e rf a h re n i n H a m b u rg Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode Drucksache 21/10679 5 Z a h l d e r R a ts u c h e n d e n i n d e n S c h u ld n e rb e ra tu n g e n m ä n n lic h w e ib lic h M e r k m a l n ic h t e rh o b e n H a m b u rg - M it te A lt o n a E im s b ü tt e l H a m b u rg - N o rd W a n d s b e k B e rg e d o rf H a rb u rg M e r k m a l n ic h t e rh o b e n u n t e r 3 0 J a h re 3 1 - 5 9 J a h re 6 0 J a h re u n d ä lt e r M e r k m a l n ic h t e rh o b e n 2 0 1 3 6 .0 7 2 3 .2 6 5 2 .7 3 8 6 9 2 9 1 4 5 2 2 4 4 1 8 2 4 0 5 5 2 7 7 4 .3 6 9 8 3 8 4 .0 4 4 7 6 3 4 2 7 2 0 1 4 6 .4 5 6 3 .5 0 2 2 .8 9 8 5 6 2 6 0 2 1 4 2 3 0 1 9 2 4 2 7 2 9 9 9 5 .0 0 5 9 8 4 4 .1 6 4 8 3 8 4 6 9 2 0 1 5 6 .6 2 9 3 .5 5 5 2 .9 9 9 7 5 2 9 0 1 6 6 1 9 0 1 6 2 3 4 6 4 2 9 2 5 .3 4 1 1 .0 2 4 4 .2 2 9 8 3 4 5 4 1 2 0 1 6 6 .8 4 9 3 .7 9 2 2 .9 9 5 6 2 2 7 0 1 6 9 2 0 7 1 9 4 3 9 6 4 0 1 0 1 5 .4 7 2 1 .1 5 9 4 .3 0 7 8 2 6 5 5 6 2 0 1 7 * 6 .0 1 5 3 .3 3 7 2 .6 7 8 0 2 2 7 1 4 1 1 5 2 1 5 6 2 9 1 3 6 5 3 4 .9 5 9 1 .0 6 6 3 .8 0 5 7 7 6 3 6 9 *Z u m S ti c h ta g 3 0 .0 9 .2 0 1 7 ; B e d in g t d u rc h d ie U m s tr u k tu ri e ru n g i m N o v e m b e r 2 0 1 4 , li e g e n d e r S c h u ld n e rb e ra tu n g s s te ll e d e s F a c h a m te s S tr a ff ä ll ig e n - u n d G e ri c h ts h il fe d e s B e z ir k s a m te s E im s b ü tt e l k e in e Z a h le n f ü r d ie J a h re 2 0 1 3 u n d 2 0 1 4 v o r. F ü r d e n V e re in A k ti v e S u c h th il fe e .V . k o n n te n n o c h k e in e Z a h le n f ü r d a s J a h r 2 0 1 7 z u r V e rf ü g u n g g e s te ll t w e rd e n H in w e is : D ie A n g a b e n e rf o lg e n a u f G ru n d la g e v o n A u s k ü n ft e n d e r a n e rk a n n te n S c h u ld n e rb e ra tu n g s s te lle n i n H a m b u rg u n d d e r z w e i b e h ö rd lic h e n B e ra tu n g s s te lle n . Z u m Z e it p u n k t d e r A n tw o rt e rf o lg te e in e R ü c k m e ld u n g v o n i n s g e s a m t 1 2 d e r 1 5 a n e rk a n n te n S c h u ld n e rb e ra tu n g s s te lle n u n d d e r b e id e n b e h ö rd lic h e n B e ra tu n g s s te lle n . Z u m T e il w a r n ic h t a lle n B e ra tu n g s s te lle n e in e A u fs c h lü s s e lu n g d e r R a ts u c h e n d e n n a c h d e n g e fo rd e rt e n M e rk m a le n m ö g lic h , d a d ie s e n ic h t s ta ti s ti s c h e rf a s s t w u rd e n . J a h r G e s a m t d a v o n d a v o n a u s d e m B e z ir k d a v o n Drucksache 21/10679 Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode 6 Anlage 2 W a rt e z e it H a m b u rg e r A rb e it D R K H a m b u rg D ia k o n is c h e s W e rk H .S .I . H a m b u rg e r S c h u ld n e r- u n d I n s o lv e n z b e ra tu n g V e rb ra u c h e rz e n tr a le H a m b u rg a fg w o rk n e t S c h u ld n e rb e ra tu n g B e z ir k s a m t E im s b ü tt e l - F a c h a m t S tr a ff ä lli g e n - U n d G e ri c h ts h ilf e J u s ti z b e h ö rd e 2 0 1 3 1 5 9 3 6 1 4 4 1 0 7 1 0 3 1 0 5 k e in e A n g a b e 2 ) 2 0 1 4 1 5 9 3 4 1 5 4 1 1 3 1 0 6 1 1 2 k e in e A n g a b e 2 ) 2 0 1 5 8 7 3 1 1 2 0 1 0 2 1 2 1 9 9 1 4 2 0 1 6 6 4 3 0 1 0 5 1 0 4 8 7 1 0 3 2 3 2 0 1 7 1 ) 5 6 3 0 1 3 7 8 4 5 6 9 9 3 1 1 ) Z u m S ti c h ta g 3 0 .0 9 .2 0 1 7 D ie A n tr ä g e d e r G e fa n g e n e n w e rd e n i n n e rh a lb v o n v ie r W o c h e n b e a rb e it e t. I n d e n m e is te n F ä lle n e rf o lg t e in e B e a rb e it u n g w e s e n tl ic h s c h n e lle r. W a rt e z e it i n T a g e n ( S ti c h ta g 3 1 .1 2 .) J a h r 2 ) B e d in g t d u rc h d ie U m s tr u k tu ri e ru n g i m N o v e m b e r 2 0 1 4 , lie g e n d e r S c h u ld n e rb e ra tu n g s s te lle d e s F a c h a m te s S tr a ff ä lli g e n - U n d G e ri c h ts h ilf e d e s B e z ir k s a m te s E im s b ü tt e l k e in e Z a h le n f ü r d ie J a h re 2 0 1 3 u n d 2 0 1 4 v o r. Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode Drucksache 21/10679 7 Anlage 3 10679ska_Text 10679ska_Anlagen 10679ska_Antwort_Anlage1 10679ska_Antwort_Anlage2 10679ska_Antwort_Anlage3