BÜRGERSCHAFT DER FREIEN UND HANSESTADT HAMBURG Drucksache 21/11700 21. Wahlperiode 26.01.18 Schriftliche Kleine Anfrage des Abgeordneten Carsten Ovens (CDU) vom 18.01.18 und Antwort des Senats Betr.: Fördert der Senat innovative IT-Themen an Hamburgs Hochschulen? Die wirtschaftliche Welt und somit das Arbeitsleben aber auch der allgemeine Lebensalltag der Bürger verändern sich in Zeiten der Digitalisierung rasant. Umso wichtiger werden unsere wissenschaftlichen Institutionen, um hier die benötigten Grundlagen zu legen. Jenseits der notwendigen eigenen Digitalisierung der Bildungseinrichtungen (vergleiche Drs. 21/5861) stellt sich daher die Frage, in welchem Umfang an Hamburgs Universitäten und Hochschulen zur Digitalisierung von Wirtschaft und Gesellschaft geforscht wird, wobei Digitalisierung hier neben der klassischen Informatik beispielsweise auch Zukunftstechnologien, wie künstliche Intelligenz, Virtual Reality oder Blockchain umfasst. Das ahoi.digital-Programm an der Universität Hamburg, der Technischen Universität Hamburg, der Hochschule für Angewandte Wissenschaften und der HafenCity Universität soll hierbei unterstützten und wirkt auf den ersten Blick überzeugend, verliert jedoch aufgrund des geringen Etats schon im Vergleich mit Berlin massiv . Statt einzelner, weniger Lehrstühle entstehen in der Bundeshauptstadt parallel gleich drei neue wissenschaftliche Institutionen für Digitalisierung: das Deutsche Internet-Institut, das Einstein Center Digital Future sowie die private CODE University. Unternehmen wie Google entschieden sich, Entwicklungszentren in München statt am Unternehmenssitz in Hamburg einzurichten , da dort die benötigten hochqualifizierten IT-Arbeitskräfte eher verfügbar sind. Warum Hamburg hier so zögerlich agiert, bleibt bislang ein Geheimnis des rot-grünen Senats. Ich bitte daher darum, die Fragen ohne Verweis auf andere Drucksachen zu beantworten. Vor diesem Hintergrund frage ich den Senat1: Die Informatik ist eine Schlüsseldisziplin für Innovation und Transformation im Digitalisierungsprozess . Der Senat hat sich mit der Universität Hamburg (UHH), der Technischen Universität Hamburg-Harburg (TUHH), der HafenCity Universität Hamburg (HCU) und der Hochschule für Angewandte Wissenschaften Hamburg (HAW) auf ein umfangreiches Programm zum Ausbau der Informatik in Hamburg verständigt. Damit wird eine Empfehlung des Wissenschaftsrates zur Weiterentwicklung der MINT- Bereiche an den Hochschulen des Landes Hamburg umgesetzt. Im Rahmen der Informatikplattform „ahoi.digital“ werden sowohl ausgewiesene, erfahrene Spitzenforscherinnen und Spitzenforscher als auch begabte junge Nachwuchskräfte an der 1 Sollten in Fragen 1. und 2. die Zahlen für das Wintersemester 2017/2018 noch nicht vorliegen , bitte die Zahlen für das Sommersemester 2017 darstellen. Drucksache 21/11700 Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode 2 Erforschung und anderen Anwendungsmöglichkeiten von Informatik und Data Science arbeiten. Ziel ist daher ausdrücklich nicht der Aufbau einer eigenen Institutsstruktur, sondern entsprechend den Empfehlungen des Wissenschaftsrates der Auf- und Ausbau von Vernetzungen und Kooperationen der beteiligten Einrichtungen und die Stärkung der Kerndisziplin Informatik in Hamburg. Hierdurch erhöht die Plattform die Sichtbarkeit Hamburgs als Informatikstandort nach außen. Sie basiert dabei auf den drei tragenden Säulen „Bildung“, „Forschung“ und „Transfer“. Als Kompetenzzentrum und Netzwerk gibt sie außerdem Impulse für Gründung und Innovation. Das Projekt „ahoi.digital“ stärkt die Kooperation mit den städtischen Clustern und damit die Verbindung zwischen Wissenschaft und Wirtschaft. „ahoi.digital“ versteht sich insgesamt als Teil der gesamtstädtischen Digitalisierungsstrategie und ist im Januar 2018 mit einem Sonderpreis des IT-Executive Clubs des Clusters Hamburg @work ausgezeichnet worden. Anlass war die Würdigung von Initiativen für die informationstechnische Bildung von Kindern, Jugendlichen und jungen Erwachsenen in der Metropolregion Hamburg. Wesentlicher Bestandteil des Projekts ist ein Ausbau der Informatikprofessuren. Entsprechende Besetzungsverfahren sind im vergangenen Jahr angelaufen. Unter Berücksichtigung der im Konzept vorgesehenen Schwerpunktsetzungen und der jeweiligen Schwerpunkte der beteiligten Hochschulen erfolgt eine enge Abstimmung der geplanten Denominationen. Erste Berufungen neuer Professorinnen und Professoren werden unter Berücksichtigung der vorgesehenen Verfahrenswege durch die zuständigen Hochschulgremien in diesem Jahr erfolgen. Dies vorausgeschickt, beantwortet der Senat die Fragen unter anderem auf der Grundlage von Auskünften der oben genannten Hochschulen, wie folgt: 1. Professuren im Bereich IT und Digitalisierung a) Wie viele Professoren, Juniorprofessoren, Gastprofessoren, Privatdozenten , wissenschaftliche Mitarbeiter und Tenure-Track-Mitarbeiter an welchen Fakultäten beziehungsweise Lehrstühlen forschen und lehren an den Hamburger Universitäten und Hochschulen im Wintersemester 2017/2018 im Bereich IT und Digitalisierung? Welche Spezialisierung beziehungsweise welchen Schwerpunkt haben diese? Bitte differenziert nach Universität beziehungsweise Hochschule , Fakultät beziehungsweise Lehrstuhl und Spezialisierung beziehungsweise Schwerpunkt sowie nach befristeten und unbefristeten Stellen darstellen. Siehe Anlagen 1, 2, 3 und 4. b) Wie viele Lehrveranstaltungen in welchen Fächern werden an den Hamburger Universitäten und Hochschulen im Wintersemester 2017/2018 im Bereich IT und Digitalisierung abgehalten? Bitte differenziert nach Universität beziehungsweise Hochschule, Dekanat beziehungsweise Lehrstuhl, Studiengang und Lehrveranstaltung darstellen. Siehe Anlagen 5, 6, 7 und 8. c) i. Wie viele der unter 1.a) genannten Professoren, Juniorprofessoren , Gastprofessoren, Privatdozenten, wissenschaftlichen Mitarbeiter und Tenure-Track-Mitarbeiter an den Hamburger Universitäten und Hochschulen werden in welchem Umfang vollumfänglich von den Universitäten beziehungsweise Hochschulen finanziert? ii. Wie viele werden in welchem Umfang anteilig von den Universitäten beziehungsweise Hochschulen und anteilig aus Drittmitteln (EU, Bund, Sponsoring und Spenden) finanziert? iii. Wie viele werden in welchem Umfang vollständig aus Drittmitteln (EU, Bund, Sponsoring und Spenden) finanziert? Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode Drucksache 21/11700 3 iv. Wie viele (und welche) werden bereits anteilig oder im vollen Umfang aus dem Programm ahoi.digital finanziert? Bitte differenziert nach Universität beziehungsweise Hochschule , Dekanat beziehungsweise Lehrstuhl, Studiengang und Lehrveranstaltung darstellen. An der UHH finanzieren sich 20 Professuren (davon zwei Juniorprofessuren) überwiegend aus dem Haushalt. Fünf Professuren (davon zwei Juniorprofessuren) finanzieren sich überwiegend aus Hochschulpaktmitteln. 56 Stellen für wissenschaftliche Mitarbeiterinnen und Mitarbeiter finanzieren sich überwiegend aus dem Haushalt, 30 Stellen für wissenschaftliche Mitarbeiterinnen und Mitarbeiter finanzieren sich überwiegend aus Hochschulpaktmitteln. 48 Stellen für wissenschaftliche Mitarbeiterinnen und Mitarbeiter finanzieren sich überwiegend aus Drittmitteln und zwei Stellen für wissenschaftliche Mitarbeiterinnen und Mitarbeiter finanzieren sich überwiegend aus sonstigen Finanzierungsquellen. Die Zuordnung erfolgt bei anteiligen Finanzierungen jeweils zu dem hauptsächlichen Anteil. An der TUHH werden elf Professuren vollumfänglich aus Mitteln der Hochschule, zwei Juniorprofessuren anteilig aus Drittmitteln sowie elf wissenschaftliche Mitarbeiterinnen und Mitarbeiter vollständig aus Drittmitteln finanziert. Im Übrigen siehe Anlagen 1, 4 und 9. 2. Studenten im Bereich IT und Digitalisierung a) Wie viele Studenten sind im Wintersemester 2017/2018 an den Hamburger Universitäten und Hochschulen im Bereich IT und Digitalisierung eingeschrieben? Bitte differenziert nach Universität beziehungsweise Hochschule, Fakultät beziehungsweise Lehrstuhl beziehungsweise Studiengang darstellen. Als Bau-Universität bietet die HCU keine reinen Informatik-Studiengänge an; die Informatik-Kenntnisse und Fähigkeiten werden gezielt und in der Regel thematisch/ fachlich integriert vermittelt (Geodäsie und Geoinformatik, Bauingenieurwesen, Architektur , Stadtplanung). Im Übrigen siehe Anlagen 5 und 10. b) Wie viele Studenten besuchen die Lehrveranstaltungen im Bereich IT und Digitalisierung (1.b)) im Wintersemester 2017/2018? Bitte differenziert nach Universität beziehungsweise Hochschule, Fakultät beziehungsweise Lehrstuhl beziehungsweise Studiengang sowie Lehrveranstaltung darstellen. Die Daten der UHH, HAW und TUHH entsprechen den in den Anlagen 5 und 10 gelisteten Daten. An der TUHH wird nicht gesondert erfasst, wie viele Studierende Lehrveranstaltungen im Bereich IT und Digitalisierung besuchen. Die HCU hat angegeben, dass ihr die Beantwortung der Frage in der für die Beantwortung einer Schriftlichen Kleinen Anfrage zur Verfügung stehenden Zeit nicht möglich war. 3. Zukünftige Entwicklung im Bereich IT und Digitalisierung a) Wie viele Professuren, Juniorprofessuren, Gastprofessuren beziehungsweise Stellen für Privatdozenten, wissenschaftliche Mitarbeiter und Tenure-Track-Mitarbeiter an welchen Fakultäten und Lehrstühlen mit welchen Schwerpunkten und Spezialisierungen sollen in den kommenden Semestern an welchen Hamburger Universitäten und Hochschulen entstehen beziehungsweise neu geschaffen werden ? Bitte differenziert nach Universität beziehungsweise Hochschule , Dekanat beziehungsweise Lehrstuhl und Spezialisierung beziehungsweise Schwerpunkt sowie nach befristeten und unbefristeten Stellen und nach zukünftigen Semestern darstellen. b) Aus welchen Programmen (ahoi.digital, EXIST, Exzellenzstrategie et cetera) und Etats welcher Universitäten und aus welchen Drittmitteln (EU, Bund, Sponsoring und Spenden) sollen die unter 3.a) Drucksache 21/11700 Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode 4 genannten neuen Stellen finanziert werden? Bitte differenziert nach Universität beziehungsweise Hochschule, Dekanat beziehungsweise Lehrstuhl und Spezialisierung beziehungsweise Schwerpunkt sowie nach befristeten und unbefristeten Stellen und nach zukünftigen Semestern darstellen. Für die UHH siehe Anlage 11 im Kontext „ahoi.digital“ und für das BMBF-Tenure- Track-Programm. Die jeweilige Ausstattung mit Mitarbeiterstellen erfolgt regelhaft erst im Rahmen des Berufungsverfahrens. Im Rahmen des Bundesexzellenzwettbewerbs bereitet die UHH derzeit den Vollantrag für die vier in der ersten Runde erfolgreichen Exzellenzcluster „Climate, Climatic Change, and Society (CliCCS)“, „Advanced Imaging of Matter:Structure, Dynamics and Control on the Atomic Scale (AIM), „Quantum Universe (QU)“ und „Understanding Written Artefacts: Material, Interaction and Transmission in Manuscript Cultures“ vor. Dabei sieht die UHH im Rahmen der übergreifenden Entwicklungsstrategie auch die Einrichtung von vier neuen Professuren zum Thema Digitalisierung vor, insbesondere (Big) Data Science (Arbeitstitel „Klimastatistik “, „Data Science QU“, „Digitale Sozialwissenschaften“, „Humanities Data Science “) in Ergänzung zu „ahoi digital“ und der Hamburg Open Online University. Die TUHH hat in einem ersten Ausbauschritt im Studiendekanat Elektrotechnik, Informatik und Mathematik zwei neue W3-Professuren mit den Widmungen • „Algorithmen und Komplexität“ und • „Programmiersprachen“ ausgeschrieben. Beide Professuren sind im Besetzungsverfahren, stehen voraussichtlich ab WS 2018/2019 zur Verfügung und werden aus Hochschulpaktmitteln finanziert. Darüber hinaus werden im Zuge des Bund-Länder-Programms zur Förderung des wissenschaftlichen Nachwuchses zusätzliche Juniorprofessuren ausgebracht werden. Für Mitte des Jahres 2018 ist die Programmeröffnung vorgesehen. Die TUHH ist bestrebt, für das Studiendekanat Elektrotechnik, Informatik und Mathematik fünf Juniorprofessuren mit den vorläufigen Widmungen Concurrent Systems, Data Science Foundations for Engineers, Bild- und Datenverarbeitung, Dependable Systems und Echtzeitbetriebssysteme einzuwerben. Für die HAW und HCU siehe Anlagen 12 und 13. 4. Wie bewertet es der Hamburger Senat beziehungsweise die zuständige Behörde, dass sich die private CODE University in Berlin gegründet hat und nicht in Hamburg? Hat es Gespräche mit der Wirtschaft gegeben, diese Einrichtung oder vergleichbare private Einrichtungen in Hamburg anzusiedeln? Wenn ja, mit welchem Ergebnis? Wenn nein, warum nicht? Die Code University ist seinerzeit nicht an Hamburg herangetreten. Insofern haben keine Gespräche stattgefunden. Im Übrigen siehe Vorbemerkung. 5. Wie bewertet es der Senat beziehungsweise die zuständige Behörde, dass das Deutsche Internet-Institut in Berlin angesiedelt wird und nicht in Hamburg? Warum hat sich Hamburg nicht auch als Standort beworben? Siehe Drs. 21/9276. UHH: An der UHH wurden zur Beantwortung der Frage diejenigen Arbeitsgruppen ausgewertet, deren Denomination der Professur eindeutig „IT“ (Informatik- und Bioinformatikprofessuren) oder „Digitalisierung“ zugeordnet werden kann und darüber hinaus diejenigen, die von den Fakultäten als relevant gemeldet wurden. Hierzu gehören alle Professuren, die eine entsprechende Denomination haben bzw. in Forschungsprojekten oder Lehrveranstaltungen mit explizitem Digitalisierungsbezug engagiert sind. Denomination Besol-dung aktuelle Professuren geplante Professuren (z.T. im Besetzungsprozess befindlich) Zentrale Einrichtungen Regionales Rechenzentrum (RRZ) Wissenschaftlicher Direktor des RRZ W 3 Hamburger Zentrum für Universitäres Lehren und Lernen (HUL) Lehren und Lernen an der Hochschule W 2 Lehren und Lernen an der Hochschule m. SP Curriculumforschung [W1 TT] W 2 Fakultät für Rechtswisschaft Öffentliches Recht, Medien- und Telekommunikationsrecht [Planung: Öffentliches Recht m. SP Digitalisierung] C 4 Öffentliches Recht und Europarecht W 3 Medienrecht und Öffentliches Recht einschließlich ihrer theoretischen Grundlagen W 3 Öffentliches Recht, Informations- und Kommunikationsrecht, Gesundheitsrecht und Rechtstheorie W 3 Öffentliches Recht und Wirtschaftsrecht W 1 Law & Economics W 3 Fakultät für Wirtschafts- und Sozialwissenschaften VWL, insb. Medienökonomie W 2 BWL, insb. Digitale Märkte W 3 Deutsches u. Internat. Arbeits- u. Sozialrecht u. Rechtsvergleichung W 3 Öffentliches Wirtschaftsrecht m. SP Europ. u. Internat. Wirtschaftsrecht W 2 Digitale Sozialwissenschaft [EXC Climate, Climatic Change, and Society] W 3 Kommunikationswissenschaft insb. Klima- und Wissenschaftskommunikation W 3 Journalistik und Kommunikationswissenschaft m. d. SP Praxis des Qualitätsjournalismus W 2 Kommunikationswissenschaft, insb. Digitalisierte Kommunikation und Nachhaltigkeit W 3 Fakultät für Erziehungswissenschaft Medienpädagogik W 3 Didaktik in der Bildung W 3 Bildung u. Unterricht in Bewegung, Sport, Spiel W 3 Didaktik der Mathematik/ des mathemat. Anfangsunterricht C 3 Computer Science Education [ahoi digital] W 2 Computer Science Education [W1 TT] [ahoi digital] W 1 Didaktik des Sachunterrichts W 3 Fakultät für Geisteswissenschaften Linguistik des Deutschen: Deutsch als Fremd- u. Zweitsprache W 3 Digital Humanities mit dem Schwerpunkt Deutsche Literatur und Textanalyse W 2 Neuere deutsche Literaturwissenschaft m. SP Digital Humanities für Schriftartefakte [EXC Understanding Written Artefacts] W 1 Medienwissenschaft: Medienkultur C 3 Medienwissenschaft SP Film u. Digitale Medien W 2 Finnougristik / Uralistik W 2 Humanities Date [EXC Understanding Written Artefacts] W 3 Volkskunde/Kulturanthropologie: Kulturanalyse d. Gegenwart W 3 Austronesistik: Sprache u. Literatur W 2 Manuskriptforschung in einem Kleinen Fach W 2 Islamwissenschaft: Religion, Recht u. Ethik W 2 Äthiopistik W 3 Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode Drucksache 21/11700 5 Anlage 1 Fakultät für Mathematik, Informatik und Naturwissenschaften (Fachbereich Informatik) Wissenstechnologie und Wissensmanagement W 3 Natural Language Systems C 3 Sprachtechnologie W 2 Mensch-Computer-Interaktion W 3 Signalverarbeitung W 2 KOGS Kognitive Systeme; Szenenanalyse und Visualisierung C 3 Bildverarbeitung (als W3) W 3 Multimodale Systeme C 4 Informatik W 1 Informatik, insb. Angewandte Softwaretechnik W 2 Informatik, insb. Softwaretechnik W 3 Verteilte Systeme C 4 Datenbanken und Informationssysteme W 3 Sicherheit in Verteilten Systemen W 3 Telekommunikation & Rechnernetze C 3 Theoretische Informatik W 3 IT-Management und Consulting W 3 Informatik, insb. Mobile Services W 1 IT-Sicherheit und -Sicherheitsmanagement W 1 Ethik in der Informationstechnologie W 3 Informationstechnikgestaltung und Genderperspektive W 2 Wirtschaftsinformatik, insb. Sozio-technische Systemgestaltung [W1 mit TT] W 2 Theoretische Informatik (W1) W 1 (Seniorprofessur) Bildverarbeitung SP Informatik, insb. Data Engineering W 3 Wissenschaftl. Rechnen verbunden mit der Position des wiss. Direktors des DKRZ W 3 Bioinformatik [Unterstützung des CSSB] W 3 Algorithmisches Molekulares Design [ZBH] W 3 Angewandte Bioinformatik W 1 Informatik, insb. Maschinelles Lernen W 3 Informatik, insb. Software-Ergonomie und Usability [ahoi digital] W 3 Assistive Health Systems [W1 TT] [ahoi digital] W 1 Data Engineering [ahoi digital] W 3 Digital Transformation & Technochange [ahoi digital] W 3 Autonomous Systems [ahoi digital] W 3 Computational Systems Biology [ahoi digital] W 3 Distributed Operating Systems (Mobil & Cloud) [W1 TT] [ahoi digital] W 2 Semantic Systems [W1 TT] [ahoi digital] W 2 Simulation & Vizualization [ahoi digital] W 3 Adaptive Systems and Services [W1 TT] [ahoi digital] W 2 Fakultät für Mathematik, Informatik und Naturwissenschaften (Zentrum für Bioinformatik [ZBH]) [ZBH; Fachbereich Biologie] Bioinformatik m. SP Genominformatik C 3 [ZBH; Fachbereich Chemie] Bioinformatik C 4 Fakultät für Betriebswirtschaft BWL, insb. Bankbetriebslehre u. Behavioral Finance W 3 Maritime Wirtschaft W 1 Marketing and Media Management W 3 BWL, insb. Marketing u. Branding W 3 BWL, insb. Marketing & Pricing W 3 Marketing & Customer Insight W 3 BWL, insb. Marketing u. Dialogmar-keting (Stiftungsprofessur) W 3 Statistik mit Anwendung in der Betriebswirtschaftslehre W 3 BWL, insb. Betriebliche Altersversorung und Steuern C 4 Wirtschaftsprüfung und Unternehmensrechnung W 3 BWL, insb. Operations Management W 3 Logistik (Chain Management) C 4 BWL, insb. Operations Research C 3 BWL, insb. Logistik, Verkehr u. Produktion W 3 Drucksache 21/11700 Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode 6 BWL, insb. Management im Gesundheitswesen W 3 BWL, insb. Health Care Management W 3 BWL, insb. Wirtschaftsinformatik W 3 Wirtschaftsinformatik, insb. Informations- u. Geschäftsprozessmanagement C 4 Information Systems & Digital innovation [ahoi digital] W 3 Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode Drucksache 21/11700 7 A n la ge 2 z u r D ru ck sa ch e 21 /1 17 00 H AW Fa ku ltä t Pr of es su re n W is se ns ch af tli ch e M ita rb ei te r/i nn en Sp ez ia lis ie ru ng /S ch w er pu nk t Fo rs ch un g B ef ris tu ng 1 Te xt ilt ec hn ik D ig ita le W eb ve rfa hr en ne in 1 C A D u nd S ch ni tte ch ni k M od e ne in 1 TY P O G R A P H IE D ig ita l D ig ita le E nt w ic kl un ge n vo n Ty po gr ap hi e ne in 1 C om pu te ru nt er st üt zt es D es ig n/ K un st In te ra kt io ne n in d er K un st ne in 1 In te ra ct io n D es ig n C ha tb ot s ne in 1 D ig ita le M ed ie ni llu st ra tio n ne in 1 D ig ita le F ot og ra fie ne in 1 S us ta in ab ili ty u nd P ro du kt da te nm an ag em en t M od ei nd us tri e ja 1 C A D u nd S ch ni tte ch ni k B ek le id un gs in du st rie 3D - S ch ni tte nt w ic kl un g ne in 1 Ill us tra tio n D ig ita le F or m en d er K in de rb uc he rz äh lu ng ne in 1 C A D u nd S ch ni tte ch ni k M od e ne in 1 Ill us tra tio n un d G am es ja 1 Te xt ilt ec hn ik ja 1 ze itb ez og en e M ed ie n - V id eo u nd T on ne in 1 In fo rm at iv e Ill us tra tio n un d 3D M ix ed R ea lit y in d er Il lu st ra tio n / D id ak tik ne in 1 K os tü m de si gn D ig ita le u nd A na lo ge E nt w ic kl un ge n in d er K os tü m en tw ic kl un g ne in 1 E le kt ro ni k un d D ig ita lte ch ni k ne in 1 S ou nd de sg in u nd T on 3 D - To n ne in 1 Li ch tte ch ni k un d V R -A nw en du ng en V R u nd M ix ed R ea lit y ne in 1 G am ed es ig n un d P ro du kt io n ne ue M et ho de n G am ed es ig n ne in 1 N et zw er kt ec hn ik u nd K ry pt ho gr af ie ne in 1 N ac hr ic ht en te ch ni k ja 1 G am ed es ig n un d E nt w ur f ne in 1 V id eo te ch ni k 3 D ne in 1 M at he m at ik u nd In fo rm at ik ne in 1 To nt ec hn ik A ku st ik ne in 1 In fo rm at ik u nd M ix ed R ea lit y M en sc h M as ch in e In te ra kt io n ne in 1 K om m un ik at io n S oc ia l M ed ia ne in 1 In fo rm at ik ja 1 In fo rm at ik ne in 1 B ig D at a ne in 1 R et rie va l a nd R es ea rc h Fo rs ch un g zu S uc hm as ch in en ne in 1 O nt ol og ie n U sa bi lit y Fo rs ch un g ne in 1 D ig ita le K om m un ik at io n D ig ita le K om m un ik at io n ja 1 M ed ie nr ec ht ne in 9 ne in 8 ja In fo rm at io n R es ea rc h & In fo rm at io n R et rie va l D ig ita le K om m un ik at io n, d ig ita le S tra te gi e, O nl in e- Jo ur na lis m us , R ed ak tio ns ar be it In fo rm at io ns di en st le is tu ng en , e le kt ro ni sc he s P ub liz ie re n, M et ad at en u nd D at en st ru kt ur ie ru ng Li ch tte ch ni k, L ic ht de si gn , V irt ue lle S ys te m e 3 M at he m at ik u nd In fo rm at ik V irt ue lle s H os pi ta l ne in 2 D at en ve ra rb ei tu ng ne in 1 M ed iz in is ch e D at en sy st em e ne in D rit tm itt el ge fö rd er te P ro je kt e, e in e U nt er sc he id un g na ch be fri st et /u nb ef ris te t k an n au fg ru nd d er D at en la ge ni ch t v or ge no m m en w er de n. Li fe S ci en ce s IT , D ig ita lis ie ru ng , V irt ua l R ea lit y, M ix ed R ea lit y / G am e D es ig n M ed ie n un d In fo rm at io n 4 8 Drucksache 21/11700 Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode 8 Anlage 2 A n la ge 2 z u r D ru ck sa ch e 21 /1 17 00 K om m un ik at io n un d ve rte ilt e S ys te m e Te ch ni sc he In fo rm at ik 68 ne in 21 ne in 38 ja K om m un ik at io ns te ch ni k D rit tm itt el ge fö rd er te P ro je kt e, e in e U nt er sc he id un g na ch be fri st et /u nb ef ris te t k an n au fg ru nd d er D at en la ge ni ch t v or ge no m m en w er de n. 2 A ng ew an dt e M at he m at ik /T ec hn is ch e In fo rm at ik A ut om at is ie ru ng st ec hn ik /T ec hn is ch e In fo rm at ik B et rie bl ic he In fo rm at io ns - u nd A nw en du ng ss ys te m e, S of tw ar e- E ng in ee rin g D at en ba nk en u nd d at en ba nk ge st üt zt e In fo rm at io ns sy st em e K om m un ik at io n un d ve rte ilt e S ys te m e N ac hr ic ht en te ch ni k u. a. P ro gr am m ie ru ng v er te ilt er te ch ni sc he r A nw en du ng en S of tw ar e- E ng in ee rin g S of tw ar ee ng in ee rin g D at en ba nk en Te ch ni sc he In fo rm at ik D ig ita le In fo rm at io ns te ch ni k un d A ut om at is ie ru ng st ec hn ik A na lo ge N ac hr ic ht en te ch ni k u. a. A ng ew an dt e In fo rm at ik , B ild ve ra rb ei tu ng E le kt ris ch e E ne rg ie an la ge n m it M es st ec hn ik u nd a llg em ei ne E le kt ro te ch ni k G ru nd la ge n de r I nf or m at ik In fo rm at ik S of tw ar e- u nd S ys te m en gi ne er in g S of tw ar ee nt w ic kl un g W irt sc ha fts in fo rm at ik D ig ita le In fo rm at io ns te ch ni k D ig ita le In fo rm at io ns te ch ni k / a ng ew an dt e M at he m at ik D ig ita le In fo rm at io ns te ch ni k / E m be dd ed S ys te m s D ig ita le In fo rm at io ns te ch ni k un d S ig na lv er ar be itu ng In fo rm at io ns te ch ni k In fo rm at io ns te ch ni k fü r v er te ilt e E ne rg ie sy st em e In fo rm at io ns te ch ni k/ M ob ilf un k D ig ita le In fo rm at io ns te ch ni k D ig ita lte ch ni k Li fe S ci en ce s In fo rm at io n E ng in ee rin g/ Te ch ni sc he In fo rm at ik In te lli ge nt e S en so rik IT -S ic he rh ei t XM L ba si er te S ys te m e Te ch ni sc he In fo rm at ik /M ik ro pr oz es so rte ch ni k Th eo re tis ch e In fo rm at ik /D is kr et e M at he m at ik V er te ilt e In fo rm at io ns sy st em e V er te ilt e S ys te m e, M id dl ew ar e V er te ilt e S ys te m e, M ul tim ed ia W irt sc ha fts in fo rm at ik Te ch ni k un d In fo rm at ik Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode Drucksache 21/11700 9 A n la ge 2 z u r D ru ck sa ch e 21 /1 17 00 A ng ew an dt e In fo rm at ik , S m ar t H om es D ig ita le In fo rm at io ns te ch ni k D ig ita lte ch ni k un d E le kt ro ni k R ec hn er ne tz e & In te rn et te ch no lo gi en / In fo rm at ik E le kt ro te ch ni k un d S en so rik IT -S ic he rh ei t D at en ba nk en & In fo rm at io ns sy st em e A na ly si s, A lg eb ra , N um er ik u nd S to ch as tik M es s- u nd S en so rte ch ni k V er te ilt e S ys te m e K on st ru kt io ns le hr e un d D at en ve ra rb ei tu ng A uf ba u ei ne s In te rn et po ol s; B et re uu ng C A D - u nd U N IX -N et z M eß - u nd R eg el un gs te ch ni k Fo rs ch un gs pr oj ek t " C re at iv e S pa ce fo r T ec hn ic al In no va tio ns " D rit tm itt el pr oj ek t " D ig iN et .A ir" S m ar t P ro du ct io n 4. 0 M as ch in en el em en te u nd n um er is ch e M et ho de n de r S tru kt ur be re ch nu ng A rc hi te kt ur v on F lu gz eu gk ab in en A da pt ro ni k un d S tru kt ur m ec ha ni k M es s- u nd R eg el un gs te ch ni k im F ah rz eu g- u nd F lu gz eu gb au E le kt ro te ch ni k/ M eß te ch ni k m it M at he m at ik K on st ru kt io n/ C A D M as ch in en el em en te u nd C A D P ro du kt en tw ic kl un g/ C A D W in de ne rg ie /V irt ue lle P ro du kt en tw ic kl un g im M as ch in en ba u In du st rie be tri eb sl eh re m it S ch w er pu nk t P P S P hy si k/ M at he m at ik /M as ch in en ba ui nf or m at ik H O O U -P ro je kt "N av ig at io n un d B ah np la nu ng b ei m ob ile n R ob ot er n" C A D -A nw en du ng en im M as ch in en ba u Fe rti gu ng s- u nd H an dh ab un gs te ch ni k Fe rti gu ng st ec hn ik /W er kz eu gm as ch in en In fo rm at ik M at he m at ik u nd In fo rm at ik M at he m at ik , E xp er im en ta lp hy si k, In fo rm at ik P ro je kt E -L ea rn in g@ TI 20 20 S ys te m ad m in is tra tio n de s N et zw er ks M at he m at ik u nd a ng ew an dt e In fo rm at ik E le kt ro ni k un d In fo rm at ik A ng ew an dt e M at he m at ik u nd S of tw ar ee nt w ic kl un g C A E (C om p. A id ed E ng in ee rin g) d er d ig ita le n In fo rm at io ns te ch ni k S ys te m ad m in is tra tio n de s N et zw er ks G ru nd la ge n de r E le kt ro te ch ni k, M es s- u nd S en so rte ch ni k M es s- u nd S en so rte ch ni k un d G ru nd la ge n de r E le kt ro te ch ni k D rit tm itt el ge fö rd er te P ro je kt e, e in e U nt er sc he id un g na ch be fri st et /u nb ef ris te t k an n au fg ru nd d er D at en la ge ni ch t v or ge no m m en w er de n. N um er is ch e M et ho de n un d In fo rm at ik P ro je kt "U rb an M ob ili ty L ab " Te ch ni k un d In fo rm at ik P ro je kt e Le ar ni ng m it Fe ed ba ck E le m en te n (E LF E ) Fl ug ze ug be tri eb sw er ke u nd F lu gz eu gs ys te m e M ec ha tro ni sc he S ys te m e im F ah rw er k un d R eg el un gs te ch ni k R eg el un gs te ch ni k m it S ys te m in te gr at io n in d er F lu gz eu gk ab in e un d M at he m at ik 12 24 Drucksache 21/11700 Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode 10 A n la ge 2 z u r D ru ck sa ch e 21 /1 17 00 Te ch ni sc he In fo rm at ik 0, 5 P ro je kt D o. Le ar n ja 1 D ig ita lis ie ru ng d er L eh re in E th ik u nd G es un dh ei ts fö rd er un g (P ro je kt z ur K on ze pt en tw ic kl un g vo n Le hr e in E th ik u nd G es un dh ei ts fö rd er un g) ja 1 1 In fo rm at io ns te ch no lo gi e, In fo rm at ik ne in 3 2 W irt sc ha fts in fo rm at ik ne in 1 R eq ui re m en ts E ng in ee rin g ne in 1 ne in 1 ja 1 5 In du st rie 4 .0 : C yb er P hy si sc he S ys te m e in d er S up pl y C ha in ja 1 2 In du st rie 4 .0 : G es ch äf ts m od el le u nd -p ro ze ss e in d er S up pl y C ha in ja 1 U nt er ne hm en sg rü nd un ge n im B er ei ch D ig ita le W irt sc ha ft ne in D rit tm itt el ge fö rd er te P ro je kt e, e in e U nt er sc he id un g na ch be fri st et /u nb ef ris te t k an n au fg ru nd d er D at en la ge ni ch t v or ge no m m en w er de n. D ig ita lie ru ng Te ch ni k un d In fo rm at ik D ig ita le G es ch äf ts m od el le 12 24 W irt sc ha ft un d So zi al es Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode Drucksache 21/11700 11 A n la ge 3 z u r D ru ck sa ch e 2 1 /1 1 7 0 0 TU H H P ro fe ss u re n im B e re ic h IT u n d D ig it al is ie ru n g an d er T U H H im S tu d ie n d ek an at E le kt ro te ch n ik , I n fo rm at ik u n d M at h e m at ik P ro fe ss u re n Ju n io rp ro f. P ra kt is ch e In fo rm at ik u n b ef ri st et b ef ri st et W is s. M it ar b ei te r d av o n D ri tt m it tl er u n b ef ri st et b ef ri st et (b ef ri st e t) B ild ve ra rb ei tu n g 1 0 0 1 0 M ed iz in te ch n is ch e Sy st em e 1 1 0 0 5 ,5 2 Si ch er h ei t in v er te ilt e n A n w e n d u n ge n 1 0 1 3 IT S ic h er h ei ts an al ys e 0 1 0 1 0 So ft w ar es ys te m e 1 0 1 4 1 Sm ar t P o rt 0 1 0 2 1 B io m ed iz in is ch e B ild ge b u n g 2 1 0 0 0 ,5 0 Te ch n is ch e In fo rm at ik K o m m u n ik at io n sn et ze 1 1 0 1 6 3 Ei n ge b et te te S ys te m e 1 0 1 6 2 Te ch n is ch e In fo rm at ik 1 0 0 2 1 Te le m at ik 1 0 1 3 1 Th eo re ti sc h e In fo rm at ik A lg eb ra ic E n gi n ee ri n g 1 0 0 1 0 Zu ve rl äs si ge s R ec h n en 1 1 0 2 2 0 1 1 2 7 3 7 1 1 1 In te rd is zi p lin är a u sg er ic h te t 2 B rü ck en p ro fe ss u r U K E Drucksache 21/11700 Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode 12 Anlage 3 A n la ge 4 z u r D ru ck sa ch e 2 1 /1 1 7 0 0 H C U Sc h w er p u n kt St at u sg ru p p e B e fr is tu n g A n za h l V ZÄ Fi n an zi e ru n g D ig it al e St ad tf o rs ch u n g P ro fe ss u re n u n b ef ri st et 1 H au sh al t D ig it al e St ad tf o rs ch u n g P ro fe ss u re n b ef ri st et 0 ,5 So n d er m it te l F H H / S en at D ig it al e St ad tf o rs ch u n g W is se n sc h af tl ic h e M it ar b ei te r b ef ri st et 3 ,7 5 So n d er m it te l F H H / S en at D ig it al e St ad tf o rs ch u n g W is se n sc h af tl ic h e M it ar b ei te r b ef ri st et 1 H au sh al t G eo in fo rm at ik u n d G e o vi su al is ie ru n g P ro fe ss u re n u n b ef ri st et 1 H au sh al t G eo in fo rm at ik u n d G e o vi su al is ie ru n g W is se n sc h af tl ic h e M it ar b ei te r b ef ri st et 2 D ri tt m it te l M at h em at ik , I n fo rm at ik P ro fe ss u re n u n b ef ri st et 1 H au sh al t G eo in fo rm at io n ss ys te m e, F er n ee rk u n d u n g, P la n u n g P ro fe ss u re n u n b ef ri st et 1 H au sh al t Sc h w er p u n kt * St at u sg ru p p e B e fr is tu n g A n za h l V ZÄ Fi n an zi e ru n g In fo rm at ik im A rc h it ek tu r P ro fe ss u r u n b ef ri st et 1 H au sh al t In fo rm at ik im A rc h it ek tu r W iM i u n b ef ri st et 2 H au sh al t In fo rm at ik im B au in ge n ie u rw es e n P ro fe ss u r u n b ef ri st et 3 H au sh al t In fo rm at ik im B au in ge n ie u rw es e n W iM i u n b ef ri st et 2 H au sh al t In fo rm at ik in G e o d äs ie u n d G e o in fo rm at ik P ro fe ss u r u n b ef ri st et 3 H au sh al t In fo rm at ik in G e o d äs ie u n d G e o in fo rm at ik W iM i u n b ef ri st et 2 ,7 5 H au sh al t In fo rm at ik in G e o d äs ie u n d G e o in fo rm at ik W iM i b ef ri st et 2 ,7 5 H au sh al t * zu b er ü ck si ch ti ge n is t, d as s d ie L eh re n d en d er H C U z .T . m eh re re S ch w er p u n kt e h ab en u n d f äc h er ü b er gr ei fe n d u n te rr ic h te n . Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode Drucksache 21/11700 13 Anlage 4 UHH Fakultät für Rechtswissenschaft: Studiengang LV-Titel TN-Zahl Rechtswissenschaft Internet und Gesellschaft: Eine Einführung 247 Rechtswissenschaft Rundfunk- und Telemedienrecht 108 Rechtswissenschaft Werbe- und E-Commerce-Recht 108 Rechtswissenschaft Verfassungs- und europarechtliche Grundlagen 106 Rechtswissenschaft Examinatorium A 83 Rechtswissenschaft Klausurenkurs im IuK-Recht 84 Rechtswissenschaft Seminar "Herausforderungen des Rechts durch Digitalisierung " k.A. Rechtswissenschaft Seminar zur digitalen Grundrechtcharta k.A. Rechtswissenschaft Seminar: Governance von algorithmischem Entscheiden und künstlicher Intelligenz k.A. Rechtswissenschaft Seminar: Das neue Datenschutzrecht k.A. Rechtswissenschaft Cyber Law Clinic 23 Anmerkung: An der Fakultät für Rechtswissenschaft gibt es einen eigenen Schwerpunktbereich „Information und Kommunikation“: https://www.jura.uni-hamburg.de/media/studium/studiengangrws /schwerpunktbereichsstudium/spb-07-info.pdf Fakultät für Wirtschafts- und Sozialwissenschaften Studiengang LV-Titel TN- Zahl Journalistik/Kommunikationswissenschaft Algorithms, Digital Traces and Computational Journalis 15 Journalistik/Kommunikationswissenschaft Wahlkampfkommunikation in sozialen Netzwerken (1) 25 Journalistik/Kommunikationswissenschaft Digitaler Journalismus 20 Politikwissenschaft Demokratie in der digitalen Transformation 25 Politikwissenschaft Digitale Ethik und Politik 25 Drucksache 21/11700 Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode 14 Anlage 5 Politikwissenschaft Rache der Bots. Demokratische Integrität und automatisierte Meinung 200-250 Soziologie Soziologie der Arbeitswelt 100-150 Soziologie Die Plattformökonomie: Konsequenzen für Arbeit, Wirtschaft und Regulierung 25 Soziologie Sich selbst vermessen: Soziologie des Self-Trackings 25 VWL Aktuelle Fragen der Digitalökonomie 85-100 Medizinische Fakultät der UHH Studiengang LV-Titel TN-Zahl Integrierter Modellstudiengang Medizin Medizinische Informatik (Vorlesung) 173 Integrierter Modellstudiengang Medizin Medizinische Informatik (Seminare à ca. 20 Personen) Gesamt: 173 Integrierter Modellstudiengang Medizin Radiologische Verfahren in der Diagnostik und Therapie (Seminare à 20 Personen) Gesamt: 40 Fakultät für Geisteswissenschaften Studiengang LV-Titel TN-Zahl FB SLM I, Deutsche Sprache und Literatur Einführung in die Digital Humanities 22 FB SLM I, Deutsche Sprache und Literatur Computergestütztes Transkribieren 12 FB SLM I, Deutsche Sprache und Literatur Goethe digital. Eine Korpusanalyse mit VOYANT und CATMA 12 FB SLM I, Deutschsprachige Literaturen Forschungskolloquium: Aktuelle Forschungsansätze in der Narratologie und in den Digital Humanities 5 FB SLM I, Medien- und Kommunikationswissenschaft Digitaler Journalismus 17 FB SLM I, Medien- und Kommunikationswissenschaft BA Hören 2.0 – Wie Spotify, Podcast & Co unsere Audionutzung verändern 13 Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode Drucksache 21/11700 15 FB SLM I, Medien- und Kommunikationswissenschaft BA Visual Effects – Geschichte, Technik und Ästhetik visueller Effekte im Film 13 FB SLM I, Medien- und Kommunikationswissenschaft BA Wechselwirkungen zwischen Fernsehen und Online Bewegtbildangeboten 13 FB SLM II, Slavistik, Osteuropastudien, LA Russisch Digitale Literatur – Quellen, Methoden, Autoren 12 FB SLM I+II, Arbeitsstelle Studium und Beruf Social Media: Chancen und Risiken für BürgerInnen, Unternehmen und die Gesellschaft 27 FB Kulturwissenschaften, Volkskunde/ Kulturanthropologie MA European Cultural Heritage Year: From cultural heritage to open cultural data 10 FB Kulturwissenschaften; Klassische Archäologie BA Einführung in die Visualisierung und Auswertung von technisch generierten Forschungsdaten 4 FB Kulturwissenschaften, Fachspezifischer Wahlbereich Digitalisierung in der Kultur- und Medienpraxis 10 Fakultät für Erziehungswissenschaft Anmerkung: Im Kontext der Lehramtsstudiengänge wird in jedem fachdidaktischen Angebot die Thematik „Digitalisierung“ in ihrer großen Vielfalt explizit und teilweise in einem erheblichen und vertieften Umfang (mit)behandelt. Gleiches gilt sowohl für eine sehr große Zahl weiterer Lehrangebote aus dem Bereich des Lehramtsstudiums, als auch für Lehrangebote aus den außerschulischen Studienschwerpunkten Erwachsenenbildung, Sozialpädagogik und Behindertenpädagogik. Zudem ist der gesamte Bereich der Berufs- und Wirtschaftspädagogik ohne komplexe Einbindung des abgefragten „IT“- oder „Digitalisierung“-Bezugs nicht mehr vorstellbar. Studiengang / Fachbereich LV-Titel TN-Zahl EW, FB 1 Prioritäre Themen der Erziehungswissenschaft Seminar A: Digitale Spiele im Unterricht - Methoden und Möglichkeiten 33 EW, FB 1 Forschungswerkstatt zu den Prioritären Themen der Erziehungswissenschaft Teil II: Digitale Spiele in der Schule 23 EW, FB 2 Besonderheiten der Textgestaltung und - rezeption am PC - Braille 5 EW, FB 2 Barrierefreiheit von Lehr- und Lernmedien für blinde und sehbehinderte Schülerinnen und Schüler 4 EW, FB 4 Seminar FD Sport: Digitale Medien 24 Drucksache 21/11700 Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode 16 EW, FB 5 Weiterführende FD Informatik 12 Fakultät für Betriebswirtschaft Fakultät für Mathematik, Informatik und Naturwissenschaften (MIN-Fakultät) Anmerkung: In der MIN-Fakultät spielen „IT“ und „Digitalisierung“ sowohl in der Forschung als auch in der Lehre eine zentrale Rolle. Angegeben werden jedoch nur solche Lehrveranstaltungen, die thematisch im engeren Sinne dem Bereich „IT“ und „Digitalisierung“ zuzuordnen sind. Nicht berücksichtigt wurden dadurch insbesondere zahlreiche Lehrveranstaltungen, in denen IT und Studiengang LV-Titel TN-Zahl B.Sc. BWL Grundlagen der Wirtschaftsinformatik 502 B.Sc. BWL Rechnerpraktikum 207 B.Sc. BWL Grundlagen des Operations Research 322 B.Sc. BWL Regressionsmodelle mit Anwendungen in der Versicherungs- und Finanzwirtschaft 34 B.Sc. BWL Informationsmanagement 183 B.Sc. BWL E-Business 120 B.Sc. BWL Enterprise Resource Planning: Bedeutung von ABAP Objects im Rahmen von SAP ERP 60 B.Sc. BWL Seminar Wirtschaftsinformatik 41 B.Sc. BWL Einführung in das Textsatzsystem LaTeX 10 B.Sc. BWL Einführung in die Programmiersprache Matlab 19 B.Sc. BWL Statistik mit SPSS 21 MSc BWL: Algorithmische Datenanalyse 221 MSc BWL: Maschinelles Lernen mit Anwendungen in der Betriebswirtschaft 139 MSc BWL: Business Process Management 76 MSc HWI: Technologie- und Innovationsmanagement 1 69 MSc HWI: Technologie und Innovationsmanagement 2 30 Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode Drucksache 21/11700 17 „Digitalisierung“ überwiegend als „Werkzeug“ verwendet werden, z.B. bei Veranstaltungen zur Simulation oder Modellierung, bei denen die Studierenden ebenfalls mit IT-Systemen arbeiten, programmieren etc. Nach diesem engen Verständnis wurden in den Fächern Biologie, Chemie, Geowissenschaften, Mathematik und Physik im WiSe 2017/18 keine Lehrveranstaltungen im Bereich „IT“ und „Digitalisierung“ angeboten. In der Informatik wurden im WiSe 2017/18 insgesamt 169 Lehrveranstaltungen im Bereich „IT“ und „Digitalisierung“ angeboten (eine Differenzierung nach Studiengängen ist nicht möglich). Nummer Veranstaltungsname (ggf. Kleingruppe) Kurstyp SWS Akzeptierte Teilnehmer/innen 64-000 Vorlesung Softwareentwicklung I Vorlesung 2 606 64-001 Übung zu Softwareentwicklung I Übung 2 582 64-020 Vorlesung Softwareentwicklung III: Funktionale Programmierung Vorlesung 2 233 64-021 Vorlesung Softwareentwicklung III: Logikprogrammierung Vorlesung 2 138 64-022 Übung zu Softwareentwicklung III: Funktionale Programmierung Übung 2 222 64-023 Übung zu Softwareentwicklung III: Logikprogrammierung Übung 2 137 64-030 Vorlesung IKON: Grundlagen der Mensch-Computer-Interaktion Vorlesung 2 462 64-031 Vorlesung IKON: Informatiksysteme in Organisationen Vorlesung 2 491 64-040 Vorlesung Rechnerstrukturen Vorlesung 4 316 64-041 Übung zu Rechnerstrukturen Übung 1 282 64-042 Praktikum zu Rechnerstrukturen Praktikum 1 271 64-060 Vorlesung Formale Grundlagen der Informatik II Vorlesung 4 74 64-061 Übung zu Formale Grundlagen der Informatik II Übung 2 70 64-070 Vorlesung Algorithmen und Datenstrukturen Vorlesung 3 348 64-071 Übung Algorithmen und Datenstrukturen Übung 1 298 64-080 Vorlesung Grundlagen von Datenbanken Vorlesung 3 372 64-081 Übung Grundlagen von Datenbanken Übung 1 336 64-100 Vorlesung Projektmanagement Drucksache 21/11700 Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode 18 Vorlesung + Übung 2 161 64-110 Einführung in das wissenschaftliche Arbeiten ABK-Kurse 2 6 64-111 Einführung in Schreib- und Präsentationstechniken ABK-Kurse 2 23 64-116 Sketching User Experiences ABK-Kurse 2 31 64-121 Proseminar Grundlagen der IT-Sicherheit Proseminar 2 16 64-124 Proseminar Künstliche Intelligenz Proseminar 2 7 64-125 Proseminar Das Internet als Telekommunikationssystem Proseminar 2 6 64-127a Proseminar Mensch-Computer-Interaktion Proseminar 2 20 64-127b Proseminar Mensch-Computer-Interaktion Proseminar 2 19 64-128 Proseminar Speicher- und Dateisysteme Proseminar 2 8 64-138 Proseminar Bildverarbeitung Proseminar 2 20 64-143 Praktikum Sprachtechnologie Praktikum 4 15 64-149 Praktikum Aufbau eines Clusters Praktikum 4 13 64-150 Praktikum Neuronale Netze Praktikum 4 21 64-156 Praktikum Mobile Roboter Praktikum 4 14 64-157 Praktikum Computer Vision Praktikum 4 22 64-160 Seminar Metamodelle: Grundlagen und Entwicklung Seminar 2 5 64-162 Seminar Aktuelle Themen der Audiosignalverarbeitung Seminar 2 12 64-165 Seminar Neueste Trends in Big Data Analytics Seminar 2 17 64-166 Seminar Computer Vision Seminar 2 14 64-169 Seminar Das Internet: Architektur und Anwendungen Seminar 2 20 64-170 Seminar Technischer Datenschutz Seminar 2 20 64-171 Seminar Des Googles Kern und andere Spinnenetze Seminar 2 18 64-174 Seminar Effiziente Programming Seminar 2 16 Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode Drucksache 21/11700 19 noch Anlage 5 64-177 Seminar Aktuelle Themen der Mensch-Computer-Interaktion Seminar 2 16 64-178 Seminar Digitalisierung, Gesellschaft und Politik Seminar 2 18 64-182 Projekt Einführung in die Entwicklung verteilter kontextbasierter Anwendungen Projekt 6 11 64-183 Projekt Softwareentwicklung für die Digitale Stadt Projekt 6 12 64-184 Projekt Modellierung und Entwicklung Metamodell-basierter Software Projekt 6 8 64-186 Projekt M-Lab:Innovationslabor für App Entwicklung Projekt 6 17 64-188 Projekt Mensch-Computer-Interaktion Projekt 6 31 64-189 Projekt Entwurf, Realisierung und Programmierung eines Mikrorechners Projekt 6 15 64-192a Projekt Netzwerk Infrastruktur Projekt 6 10 64-192b Projekt Netzwerk Infrastruktur Projekt 6 24 64-194 Projekt Parallelrechnerevaluation Projekt 6 5 64-197 Projekt Digital Audio Production Tools Projekt 6 13 64-199 Projekt Big Data Projekt 6 21 64-205 Vorlesung Datenschutz in der Informationsgesellschaft Vorlesung 2 95 64-230 Vorlesung Datenkommunikation und Rechnernetze Vorlesung 4 39 64-231 Übungen zu Datenkommunikation und Rechnernetze Übung 2 38 64-240 Vorlesung Grundlagen der Wissensverarbeitung Vorlesung 4 137 64-242 Übungen zu Grundlagen der Wissensverarbeitung Praktikum 2 137 64-253 Vorlesung Hochleistungsrechnen Vorlesung 4 55 64-254 Übungen zu Hochleistungsrechnen Übung 2 49 64-282 Vorlesung Interaktive Computergrafik Vorlesung 2 98 64-283 Übungen Interaktive Computergrafik Übung 2 96 64-300 Vorlesung Formale Grundlagen der Informatik IIIa - Logik und weiterführende Algorithmen Vorlesung 2 107 Drucksache 21/11700 Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode 20 noch Anlage 5 64-301 Vorlesung Formale Grundlagen der Informatik IIIb - Semantik von Programmen Vorlesung 2 106 64-302 Seminar Formale Grundlagen der Informatik III - Logik und Semantik von Programmen Seminar 2 81 64-310 Vorlesung Interactive Visual Computing Vorlesung 4 65 64-311 Übung Interactive Visual Computing Übung 2 66 64-320 Vorlesung Verteilte Systeme und Informationssicherheit Vorlesung 4 92 64-321 Übung Verteilte Systeme und Informationssicherheit Übung 2 84 64-330 Vorlesung Algorithmik Vorlesung 4 47 64-331 Übung Algorithmik Übung 2 45 64-350 Vorlesung Multidimensionale und multimodale Signale Vorlesung 4 18 64-351 Übung Multidimensionale und multimodale Signale Übung 2 16 64-392 Vorlesung Knowledge Work and Knowledge Management Vorlesung 4 34 64-393 Übungen Knowledge Work and Knowledge Management Übung 2 35 64-400 Vorlesung Komponenten-, service- und agentenorientierte Systeme Vorlesung 2 30 64-401 Integriertes Seminar Komponenten, Agenten und Workflows in verteilten Systemen Seminar 2 30 64-402 Vorlesung Sicherheit von komplexen Informatik-Systemen Vorlesung 2 40 64-403 Integriertes Seminar Sicherheit von komplexen Informatik-Systemen Seminar 2 36 64-406 Vorlesung Natürliche Sprachverarbeitung und das Web Vorlesung 2 32 64-407 Übung Natürliche Sprachverarbeitung und das Web Übung 2 30 64-410 Vorlesung Sprachsignalverarbeitung Vorlesung 2 7 64-411 Übungen zu Sprachsignalverarbeitung Übung 2 7 64-414 Vorlesung Knowledge Processing in Intelligent Systems Vorlesung 2 26 64-415 Integriertes Seminar Knowledge Processing in Intelligent Systems Seminar 2 25 64-420 Vorlesung Bildverarbeitung I Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode Drucksache 21/11700 21 noch Anlage 5 Vorlesung 2 42 64-421 Übungen zu Bildverarbeitung I Übung 2 42 64-424 Vorlesung Intelligente Roboter Vorlesung 2 23 64-425 Integriertes Seminar Intelligente Roboter Seminar 2 22 64-426 Vorlesung Softwarearchitektur Vorlesung 2 56 64-427 Integriertes Seminar Architekturzentrierte Softwareentwicklung Seminar 2 45 64-428 Vorlesung Enterprise Architecture Management Vorlesung 2 21 64-429 Integriertes Seminar Enterprise Architecture Management Seminar 2 21 64-434 Vorlesung User Interface Software and Technology Vorlesung 2 27 64-435 Übungen User Interface Software and Technology Übung 2 27 64-436 Vorlesung Big Data Vorlesung + Übung 4 24 64-440 Vorlesung Modellbasierte Softwareentwicklung Vorlesung 2 20 64-441 Seminar Modellbasierte Softwareentwicklung Seminar 2 19 64-442 Vorlesung Resiliente Netzwerke Vorlesung 2 34 64-443 Übungen Resiliente Netzwerke Seminar/Übung 2 34 64-454 Vorlesung Bio-Inspired Artificial Intelligence Vorlesung 2 58 64-455 Seminar Bio-Inspired Artificial Intelligence Seminar 2 55 64-458 Vorlesung Analyse randomisierter Algorithmen Vorlesung 2 7 64-459 Übung zu Analyse randomisierter Algorithmen Übung 2 7 64-531 Praktikum zu Software-Entwicklung I für Lehramt-Studierende Praktikum 2 5 64-534 Praktikum Sicherheit und Datenschutz in sozialen Netzen und Internet Praktikum 3 10 64-540 Grundlagen der Programmierung und Algorithmik Vorlesung 2 57 64-541 Übungen zu Grundlagen der Programmierung und Algorithmik Übung 2 55 64-630 Vorlesung Die Sprache Cplusplus Vorlesung 3 61 Drucksache 21/11700 Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode 22 noch Anlage 5 64-631 Übungen zu Die Sprache Cplusplus Übung 1 61 64-638 Deep Learning for Language and Speech Seminar 0 16 64-642 Politische und ethische Perspektiven zu (Cyber)Security, Überwachung und Privatsphäre Seminar 2 16 64-643 Information Ethics Seminar 2 6 64-644 Business, Technology and Ethics Seminar 2 16 64-651 Abschlussarbeitenseminar Seminar 2 12 64-700 Seminar IT-Innovations-Forum Seminar 2 53 64-702 Vorlesung IT-Innovation und Transfer Vorlesung 4 80 64-703 Übung IT-Innovation und Transfer Übung 2 77 64-706 Vorlesung Business Models and IT Vorlesung 2 35 64-709 Seminar Consultingmethoden Seminar 2 41 64-710 Seminar Einführung in die Praxiselemente Seminar 2 38 64-720 Integriertes Seminar zum ITMC-Projekt Seminar 2 29 64-721 ITMC-Projekt Projekt 10 29 64-750 Vorlesung Research Methods Vorlesung 2 21 64-751 Seminar Research Methods Praktikum 2 21 64-850-P2 Masterprojekt Intelligent Robotics (Teil 2) Projekt 4 5 64-851-P Masterprojekt M-Lab Global: Innovationslabor für App Entwicklung Projekt 6 12 64-851-S Integriertes Seminar M-Lab Global: Innovation für App Entwicklung Seminar 2 12 64-852-P Masterprojekt Paralleles Rechnen für Fortgeschrittene Projekt 6 8 64-852-S Integriertes Seminar Effiziente Programmierung Seminar 2 8 64-856-P2 Masterprojekt Datenschutz und Datensicherheit (Teil 2) Projekt 4 10 64-858-P Masterprojekt Agentenorientierte Software-Entwicklung Projekt 6 4 64-858-S Integriertes Seminar Grundlagen verteilter Software-Entwicklung Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode Drucksache 21/11700 23 noch Anlage 5 Seminar 2 4 64-861-P1 Masterprojekt Computer Vision (Teil 1) Projekt 4 4 64-864-P2 Masterprojekt Human-Computer Interaction (Teil 2) Projekt 2 7 64-864-S Integriertes Seminar Human-Computer Interaction Seminar 2 7 64-865-P1 Masterprojekt NoSQL (Teil 1) Projekt 2 7 64-865-S Integriertes Seminar NoSQL Seminar 2 7 64-866-P Masterprojekt Entwicklung verteilter kontextbasierter Anwendungen Projekt 6 11 64-866-S Integriertes Seminar Entwicklung verteilter kontextbasierter Anwendungen Seminar 2 11 64-868-P Masterprojekt Human-Robot Interaction Projekt 6 8 64-868-S Integriertes Seminar Human-Robot Interaction Seminar 2 8 67-001 Einführung in die Informatik und Programmierung - Vorlesung Vorlesung 2 18 67-002 Einführung in die Informatik und Programmierung - Übung Übung 2 18 67-010a Ausgewählte Themen zur diskreten Mathematik I Tutorium 1 47 67-100 Programmierung in der Bioinformatik (PBI) - Vorlesung Vorlesung 2 17 67-101 Programmierung in der Bioinformatik (PBI) - Übung Übung 2 17 67-104 Vorlesung Angewandte Bioinformatik: Strukturen Vorlesung 2 38 67-105 Übung zu Angewandte Bioinformatik: Strukturen Übung 2 38 67-110 Grundlagen der Sequenzanalyse (GSA) - Vorlesung Vorlesung 2 23 67-111 Grundlagen der Sequenzanalyse (GSA) - Übung Übung 2 20 67-112 Grundlagen der Strukturanalyse (GST) - Vorlesung Vorlesung 2 19 67-113 Grundlagen der Strukturanalyse (GST) - Übung Übung 2 19 67-114 Grundlagen der Chemieinformatik (GCI) - Vorlesung Vorlesung 2 25 67-115 Grundlagen der Chemieinformatik (GCI) - Übung Übung 2 22 67-130 Seminar Genominformatik (SGI) Seminar 2 5 67-131 Seminar Modellierung von Biomolekülen (SMB) Drucksache 21/11700 Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode 24 noch Anlage 5 Seminar 2 2 67-132 Seminar Chemieinformatik/Wirkstoffentwurf (SCI) Seminar 2 11 67-140 Projekt Genominformatik (PGI) Projekt 6 4 67-141 Projekt Strukturelle Bioinformatik (PSB) Projekt 6 2 67-142 Projekt Chemieinformatik/Wirkstoffentwurf (PCI) Projekt 6 10 67-251 Proseminar CiS-Biochemie Proseminar 2 17 88-801 Grundlagen der Wirtschaftsinformatik für WiInf Vorlesung + Übung 4 101 88-813 Projekt Wirtschaftsinformatik Projekt 6 24 89-800 Allgemeine Wirtschaftsinformatik & Wissenschaftstheorie Integrierte Veranstaltung 2 51 89-801 IT-Governance und -Compliance Integrierte Veranstaltung 2 52 89-802 Projektmanagement Vorlesung 2 67 89-803 IT-Methoden und -Werkzeuge Integrierte Veranstaltung 2 67 Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode Drucksache 21/11700 25 noch Anlage 5 Anzahl von Studienfällen in (Teil-)Studiengängen im Bereich IT und Digitalisierung an der UHH im W iSe 2017/18 Studiengang ID All Studienstatus (M ehrere Elem ente) Fachsem ester All Fächergruppe (Text Bund) (M ehrere Elem ente) Studienbereich (Text Bund) (M ehrere Elem ente) Inform atik Bachelor 620 Diplom /M agister 74 Incom ings 8 M aster 299 Prom otion 150 Intelligent Adaptive System s M aster 77 IT‐M anagem ent und ‐Consulting M aster 148 M ensch‐Com puter‐Interaktion Bachelor 166 Softw are‐System‐Entw icklung Bachelor 220 W irtschaftsinform atik Bachelor 389 Diplom /M agister 26 M aster 177 Prom otion 1 Nebenfach Inform atik Bachelor 25 Diplom /M agister 5 Unterrichtsfach Berufliche Inform atik/Lehram t Lehram t Bachelor 36 Lehram t M aster 25 Inform atik LA Staatsexam en 2 Inform atik/Lehram t Lehram t Bachelor 49 Lehram t M aster 12 Zentrum für Bioinform atik  Ham burg Hauptfach Bioinform atik M aster 74 Prom otion 6 Gesam tergebnis 2.699 Quelle: Am tl. Studierendenstatistik Um insbesondere die M asterstudiengänge vollständig darzustellen, ist auch der zw eite Studiengang eines Studierendendatensatzes berücksichtigt. Dies kann zu M ehrfachzählungen führen. Beurlaubte Studierende sind enthalten. Drucksache 21/11700 Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode 26 noch Anlage 5 A n la ge 6 z u r D ru ck sa ch e 2 1/ 1 17 00 H A W A n m er ku n g: " k. A ." = G ru p p en gr ö ß e n ac h Z u la ss u n gs b er ec h n u n ge n z w is ch en 1 0 - 50 S tu d ie re n d en Fa ku ltä t St ud ie ng an g Le hr ve ra ns ta ltu ng A nz ah l S tu di er en de W iS e 20 17 /2 01 8 (D ur ch sc hn itt sw er t) B ek le id un g - T ec hn ik u nd M an ag em en t B A C A D 1 | A +B / B TM -K ur s 20 B ek le id un g - T ec hn ik u nd M an ag em en t B A C A D 3 | A +B / B TM -K ur s 20 B ek le id un g - T ec hn ik u nd M an ag em en t B A C A D -K on st ru kt io n 3 - 3 D -P ro du kt en tw ic kl un g vo n B ek le id un g | V irt ua l P ro to ty pi ng m it de r S of tw ar e V ID YA / B TM -K ur s 15 B ek le id un g - T ec hn ik u nd M an ag em en t B A D at en ba nk sy st em e / B TM -K ur s 20 B ek le id un g - T ec hn ik u nd M an ag em en t B A D yn am is ch e W eb -P ro gr am m ie ru ng / B TM -K ur s 20 B ek le id un g - T ec hn ik u nd M an ag em en t B A Fe rti gu ng st ec hn ik - in du st rie lle B ek le id un gs vo rg än ge / B TM -K ur s 20 B ib lio th ek u nd In fo rm at io ns m an ag em en t B A In fo rm at io n R es ea rc h 50 B ib lio th ek u nd In fo rm at io ns m an ag em en t B A D at en st ru kt ur ie ru ng u nd M et ad at en m an ag em en t 50 B ib lio th ek u nd In fo rm at io ns m an ag em en t B A G ru nd la ge n de r I T 1 50 B ib lio th ek u nd In fo rm at io ns m an ag em en t B A G ru nd la ge n de r I T 2 50 B ib lio th ek u nd In fo rm at io ns m an ag em en t B A / M ed ie n un d In fo rm at io n B A A ng ul ar u nd N od e E xp re ss 50 B ib lio th ek u nd In fo rm at io ns m an ag em en t B A / M ed ie n un d In fo rm at io n B A U sa bi lit y- E ng in ee rin g m it W eb de si gn fra m ew or ks 50 B ib lio th ek u nd In fo rm at io ns m an ag em en t B A / M ed ie n un d In fo rm at io n B A O pe n S ci en ce 50 B ib lio th ek u nd In fo rm at io ns m an ag em en t B A / M ed ie n un d In fo rm at io n B A S uc hm as ch in en op tim ie ru ng 50 B ib lio th ek u nd In fo rm at io ns m an ag em en t B A / M ed ie n un d In fo rm at io n B A M ar ke tin g un d P ay w al ls fü r d ig ita le M ed ie n 50 B ib lio th ek u nd In fo rm at io ns m an ag em en t B A / M ed ie n un d In fo rm at io n B A In no va tiv es S to ry te lli ng in D ig tia l M ed ia 50 B ib lio th ek u nd In fo rm at io ns m an ag em en t B A / M ed ie n un d In fo rm at io n B A P ro je kt G am in g in B ib lio th ek en 50 B ib lio th ek u nd In fo rm at io ns m an ag em en t B A / M ed ie n un d In fo rm at io n B A P ro je kt N et zd ur ch bl ic k - I nt er ne tra tg eb er fü r J ug en dl ic he 50 B ib lio th ek u nd In fo rm at io ns m an ag em en t B A / M ed ie n un d In fo rm at io n B A P ro je kt S uc hj ou rn ey b ei O TT O 50 B ib lio th ek u nd In fo rm at io ns m an ag em en t B A / M ed ie n un d In fo rm at io n B A P ro je kt D ig ita le K ul tu rk om m un ik at io n 50 D ig ita le K om m un ik at io n M A D ig ita l N ew sr oo m 24 D ig ita le K om m un ik at io n M A D ig ita l S tra te gi es 24 Ill us tra tio n B A 3D -T ut or iu m / D es ig n- K ur s 15 Ill us tra tio n B A A do be Il lu st ra to r 1 + 2 / La bo rk ur s 15 Ill us tra tio n B A A ni m at io ns ki os k (c om pu te rg es tü tz te s A rb ei te n m it D ra go nf ra m e) / La bo rk ur s 15 Ill us tra tio n B A D ig ita le Il lu st ra tio n 1+ 2 / L ab or -K ur s 15 Ill us tra tio n B A E in fü hr un g In te ra kt iv e 3D -P ro to ty pe n / L ab or -K ur s 15 In fo rm at io n M ed ie n B ib lio th ek M A S oc ia l M ed ia a nd In no va tio n 30 In fo rm at io n M ed ie n B ib lio th ek M A D ig ita lun d In te rn et ök on om ie 30 In fo rm at io n M ed ie n B ib lio th ek M A D ig ita le s Fo rs ch un gs da te nm an ag em en t 30 In fo rm at io n M ed ie n B ib lio th ek M A E va lu ie ru ng v on S uc hm as ch in en 30 K om m un ik at io ns de si gn B A B ra nd D es ig n / D es ig nk ur s 15 K om m un ik at io ns de si gn B A C om pu te rla bo r B as is K O D E C /D (T yp e D es ig n) / La bo r-K ur s 15 D M I Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode Drucksache 21/11700 27 Anlage 6 A n la ge 6 z u r D ru ck sa ch e 2 1/ 1 17 00 K om m un ik at io ns de si gn B A C om pu te rla bo r B as is K oD e C /D (T yp og ra fie ) / L ab or -K ur s 15 K om m un ik at io ns de si gn B A D as to ta l v er rü ck te L iv e- V is ua l L ab or / La bo r-K ur s 15 K om m un ik at io ns de si gn B A E qu in ox | D as in te ra kt iv e P la ne ta riu m / D es ig n- K ur s 15 K om m un ik at io ns de si gn B A A ni m ie rte r D ok um en ta rfi lm / D es ig n- K ur s 15 K om m un ik at io ns de si gn B A Ic h w ür d' s o ge rn d ie W el t v er be ss er n - V or d em H in te rg ru nd n eu er T ec hn ol og ie n, ge se lls ch af tli ch er V er än de ru ng en , ö ko no m is ch er F le xi bi lis ie ru ng , s oz ia le r M ed ie n än de rn s ic h K on te xt e, R ol le n un d A rb ei ts w ei se n de r G es ta ltu ng . / T he or ie -K ur s 15 K om m un ik at io ns de si gn B A In de si gn u nd P ho to sh op B as ic s / L ab or -K ur s 15 K om m un ik at io ns de si gn B A In te ra ct io n D es ig n B as is A /B / D es ig n- K ur s 15 K om m un ik at io ns de si gn B A In te ra kt iv es M as te rp ro je kt / D es ig n- K ur s 15 K om m un ik at io ns de si gn B A Ja va S cr ip t f ür D es ig ne r / L ab or -K ur s 15 K om m un ik at io ns de si gn B A La bo rk ur s TV P ai nt A ni m at io n / L ab or -K ur s 15 K om m un ik at io ns de si gn B A La yo ut B ild be ar be itu ng / La bo r-K ur s 15 K om m un ik at io ns de si gn B A La yo ut u nd B ild be ar be itu ng - G es ta lte n m it de m L ay ou tp ro gr am m en / La bo r-K ur s 15 K om m un ik at io ns de si gn B A M ei n ne ue r F on t - D ig ita l T yp e D es ig n / D es ig n- K ur s 15 K om m un ik at io ns de si gn B A ni ch t j et zt ! 7 - R ed ak tio n, G es ta ltu ng u nd (d ig ita le ) D ru ck le gu ng d es s tu de nt is ch en M ag az in s / D es ig n- K ur s 15 K om m un ik at io ns de si gn B A S ch re ib en z w is ch en a na lo ge n un d di gi ta le n W el t / D es ig n- K ur s 15 K om m un ik at io ns de si gn B A Te xt / W or t / K la ng / D es ig n- K ur s 15 K om m un ik at io ns de si gn B A Ty po gr af ie p ro gr am m ie re n / L ab or -K ur s 15 K om m un ik at io ns de si gn B A V om E in ze lb ild z um V id eo / L ab or -K ur s 15 M ed ia S ys te m s / M ed ie ns ys te m e B A Th eo re tis ch e In fo rm at ik 50 M ed ia S ys te m s / M ed ie ns ys te m e B A R el at io na le D at en ba nk en 50 M ed ia S ys te m s / M ed ie ns ys te m e B A K ry pt og ra fie 50 M ed ia S ys te m s / M ed ie ns ys te m e B A S of tw ar e E ng in ee rin g 50 M ed ia S ys te m s / M ed ie ns ys te m e B A V irt ue lle S ys te m e 50 M ed ia S ys te m s / M ed ie ns ys te m e B A A ni m at io n 50 M ed ia S ys te m s / M ed ie ns ys te m e B A Im ag e P ro ce ss in g 40 M ed ia S ys te m s / M ed ie ns ys te m e B A A ud io V id eo P ro gr am m ie ru ng 40 M ed ia S ys te m s / M ed ie ns ys te m e B A S to ra ge M an ag em en t 10 M ed ia S ys te m s / M ed ie ns ys te m e B A A us ge w äh lte T he m en d er M ed ie ni nf or m at ik 10 M ed ia S ys te m s / M ed ie ns ys te m e B A In fo rm at ik 1 35 M ed ia S ys te m s / M ed ie ns ys te m e B A La bo r I nf or m at ik 1 35 M ed ia S ys te m s / M ed ie ns ys te m e B A P ro gr am m ie re n 1 35 M ed ia S ys te m s / M ed ie ns ys te m e B A A ng ew an dt e P ro gr am m ie ru ng 60 M ed ia S ys te m s / M ed ie ns ys te m e B A P ro je kt 1 60 M ed ia S ys te m s / M ed ie ns ys te m e B A N et zw er k- G ru nd la ge n 60 M ed ia S ys te m s / M ed ie ns ys te m e B A La bo r N et zw er k- G ru nd la ge n 60 M ed ia S ys te m s / M ed ie ns ys te m e B A P ro gr am m ie re n 2 40 M ed ia S ys te m s / M ed ie ns ys te m e B A In fo rm at ik + E le kt ro ni k 40 M ed ia S ys te m s / M ed ie ns ys te m e B A La bo r I nf or m ai k + E le kt ro ni k 40 M ed ia S ys te m s / M ed ie ns ys te m e B A N et zw er ks ic he rh ei t u nd -a nw en du ng en 40 M ed ia S ys te m s / M ed ie ns ys te m e B A La bo r N et zw er ks ic he rh ei t u nd -a nw en du ng en 40 M ed ie n un d In fo rm at io n B A In fo rm at io n R es ea rc h 1 50 M ed ie n un d In fo rm at io n B A G ru nd la ge n de r I T 1 50 D M I Drucksache 21/11700 Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode 28 A n la ge 6 z u r D ru ck sa ch e 2 1/ 1 17 00 M ed ie n un d In fo rm at io n B A G ru nd la ge n de r I T 2 50 M ed ie n un d In fo rm at io n B A In fo rm at io ns ar ch ite kt ur u nd a ut om at is ch e In de xi er en 50 M ed ie n un d In fo rm at io n B A In fo rm at io n R et rie va l 50 M ed ie n un d In fo rm at io n B A P H P -P ro gr am m ie ru ng 50 M ed ie nt ec hn ik B A D ig ita le S ig al ve ra rb ei tu ng 40 M ed ie nt ec hn ik B A In fo rm at io ns te ch ni k fü r A V 40 M ed ie nt ec hn ik B A IT -S ys te m e 40 M ed ie nt ec hn ik B A Te ch ni sc he In fo rm at ik 40 M ed ie nt ec hn ik B A La bo r T ec hn is ch e In fo rm at ik 40 M ed ie nt ec hn ik B A E le kt ro te ch ni k 1 40 M ed ie nt ec hn ik B A P ro gr am m ie re n 1 40 M od ed es ig n K os tü m de si gn T ex til de si gn B A A do be P ho to sh op u nd Il lu st ra to r i n de r M od e / K un st -K ur s 15 M od ed es ig n K os tü m de si gn T ex til de si gn B A A ni m at io n. A nd er s al s ge da ch t. A ni m at io n in F ra gm en te n / K un st -K ur s 15 M od ed es ig n K os tü m de si gn T ex til de si gn B A C om pu te rg es tü tz te r T ex til en tw ur f / L ab or -K ur s 15 M od ed es ig n K os tü m de si gn T ex til de si gn B A E in fü hr un g in 3 D M od o / L ab or -K ur s 15 M od ed es ig n K os tü m de si gn T ex til de si gn B A G ew eb eg es ta ltu ng - vo m S el fie z um d ig ita le n Ja cq ua rd ge w eb e / L ab or -K ur s 15 M od ed es ig n K os tü m de si gn T ex til de si gn B A S ch ni ttg es ta ltu ng C A D / La bo r-K ur s 15 M od ed es ig n K os tü m de si gn T ex til de si gn B A S m a rt O b je c ts – B ri n g t h e d ig it a l w o rl d t o l if e / L a b o r- K u rs 15 M od ed es ig n K os tü m de si gn T ex til de si gn B A S til /S ys te m /M et ho de n - p ar am et ris ch es D es ig n / D es ig n- K ur s 15 M od ed es ig n K os tü m de si gn T ex til de si gn B A Te ch ni sc he s Ze ic hn en m it A do be Il lu st ra to r / L ab or -K ur s 15 Ze ita bh än gi ge M ed ie n M A / Te ils tu di en ga ng G am es P ro je kt G am es en tw ic kl un g 20 Ze ita bh än gi ge M ed ie n M A / Te ils tu di en ga ng S ou nd V is io n P ro je kt G am es en tw ic kl un g 20 B io m ed ic al E ng in ee rin g M A M ed ic al R ea l T im e S ys te m s, S im ul at io n an d V irt ua l R ea lit y in M ed ic in e 10 B io te ch no lo gi e B A In fo rm at ik , R ec hn er ge st üt zt e D at en ve ra rb ei tu ng 60 G ef ah re na bw eh r B A In fo rm at ik , K om m un ik at io n un d D at en sy st em e 20 M ed iz in te ch ni k B A In fo rm at ik , M ed iz in is ch e S of tw ar et ec hn ik , S ys tm et he or ie 40 Ö ko tro ph ol og ie B A E rs te lle n ei ne s B lo gs m it W or dP re ss k. A . R en ew ab le E ne rg y S ys st em s M A In fo rm at ik 13 R et tu ng si ng en ie ur w es en B A In fo rm at ik , K om m un ik at io n un d D at en sy st em e 20 U m w el tte ch ni k B A In fo rm at ik 50 V er fa hr en st ec hn ik B A In fo rm at ik 40 W irt sc ha fts in ge ni eu rw es en M A Fe rti gu ng st ec hn ik m it S A P 80 W irt sc ha fts in ge ni eu rw es en M A M ob ile S ys te m e un d A pp -P ro gr am m ie ru ng k. A . A ng ew an dt e In fo rm at ik B A G ru nd la ge n de r I nf or m at ik k. A . A ng ew an dt e In fo rm at ik B A M at he m at is ch e G ru nd la ge n k. A . A ng ew an dt e In fo rm at ik B A P ro gr am m ie rm et ho di k 1 k. A . A ng ew an dt e In fo rm at ik B A P ro gr am m ie rte ch ni k 1 k. A . A ng ew an dt e In fo rm at ik B A A ut om at en th eo rie u nd fo rm al e S pr ac he n k. A . A ng ew an dt e In fo rm at ik B A D at en ba nk en k. A . A ng ew an dt e In fo rm at ik B A Lo gi k un d B er ec he nb ar ke it k. A . A ng ew an dt e In fo rm at ik B A P ro gr am m ie re nm et ho di k 2 k. A . A ng ew an dt e In fo rm at ik B A R ec hn er st ru kt ur en u nd M as ch in en na he P ro gr am m ie ru ng k. A . A ng ew an dt e In fo rm at ik B A A lg or ith m en u nd D at en st ru kt ur en k. A . A ng ew an dt e In fo rm at ik B A B et rie bs sy st em e k. A . A ng ew an dt e In fo rm at ik B A G ra ph en th eo re tis ch e K on ze pt e un d A lg or ith m en k. A . A ng ew an dt e In fo rm at ik B A S of tw ar e E ng in ee rin g 1 k. A . A ng ew an dt e In fo rm at ik B A In te lli ge nt e S ys te m e k. A . D M I LS T I Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode Drucksache 21/11700 29 A n la ge 6 z u r D ru ck sa ch e 2 1/ 1 17 00 A ng ew an dt e In fo rm at ik B A R ec hn er ne tz e k. A . A ng ew an dt e In fo rm at ik B A S of tw ar e E ng in ee rin g 2 k. A . A ng ew an dt e In fo rm at ik B A A rc hi te kt ur v on In fo rm at io ns sy st em en k. A . A ng ew an dt e In fo rm at ik B A S em in ar A ng ew an dt e In fo rm at ik k. A . A ng ew an dt e In fo rm at ik B A V er te ilt e S ys te m e k. A . A ng ew an dt e In fo rm at ik B A IT S ec ur ity k. A . Fa hr ze ug te ch ni k un d Fl ug ze ug ba u D at en ve ra rb ei tu ng 15 0 Fa hr ze ug te ch ni k un d Fl ug ze ug ba u G ru nd la ge n de r M es st ec hn ik k. A . Fa hr ze ug te ch ni k un d Fl ug ze ug ba u Fl ug ze ug tri eb w er ke k. A . Fa hr ze ug te ch ni k un d Fl ug ze ug ba u R eg el un gs te ch ni k m it La bo r k. A . Fa hr ze ug te ch ni k un d Fl ug ze ug ba u E le kt ris ch e K ab in en sy st em e k. A . Fa hr ze ug te ch ni k un d Fl ug ze ug ba u La bo r K ab in e un d K ab in en sy st em e k. A . Fa hr ze ug te ch ni k un d Fl ug ze ug ba u E nt w ur f m ec ha tro ni sc he r S ys te m e in d er F ah rw er kt ec hn ik k. A . Fa hr ze ug te ch ni k un d Fl ug ze ug ba u M eh rk ör pe run d S tru kt ur dy na m ik im F ah rz eu g- u nd F lu gz eu gb au k. A . Fa hr ze ug te ch ni k un d Fl ug ze ug ba u C om pu ta tio na l F lu id D yn am ic s k. A . Fa hr ze ug te ch ni k un d Fl ug ze ug ba u A kt iv e S ys te m e in d er F ah rw er ks te ch ni k k. A . Fa hr ze ug te ch ni k un d Fl ug ze ug ba u S im ul at io n in d er F ah rw er kt ec hn ik k. A . Fa hr ze ug te ch ni k un d Fl ug ze ug ba u S ta tis tis ch e V er su ch sp la nu ng u nd S im ul at io n k. A . Fa hr ze ug te ch ni k un d Fl ug ze ug ba u S im ul at io ns ba si er te K ar os se rie en tw ic kl un g k. A . Fa hr ze ug te ch ni k un d Fl ug ze ug ba u B au w ei se n, H um an F ac to rs u nd A er om ed iz in k. A . Fa hr ze ug te ch ni k un d Fl ug ze ug ba u V er tie fu ng e le kt ris ch e K ab in en sy st em e k. A . Fa hr ze ug te ch ni k un d Fl ug ze ug ba u M ai nt en an ce , U pg ra de u nd R et ro fit k. A . Fa hr ze ug te ch ni k un d Fl ug ze ug ba u V er tie fu ng S ys te m in te gr at io n un d V er su ch k. A . Fa hr ze ug te ch ni k un d Fl ug ze ug ba u M ec ha tro ni k, P ro gr am m ie rte ch ni ke n 1 k. A . Fa hr ze ug te ch ni k un d Fl ug ze ug ba u M ec ha tro ni k, P ro gr am m ie rte ch ni ke n 2 k. A . Fa hr ze ug te ch ni k un d Fl ug ze ug ba u M ec ha tro ni k, S of tw ar ee ng in ee rin g k. A . Fa hr ze ug te ch ni k un d Fl ug ze ug ba u M ec ha tro ni k, D ig ita lte ch ni k k. A . Fa hr ze ug te ch ni k un d Fl ug ze ug ba u M ec ha tro ni k, M ec ha tro ni sc he S ys te m e 2 k. A . Fa hr ze ug te ch ni k un d Fl ug ze ug ba u M ec ha tro ni k, S en so rik u nd E M V k. A . Fa hr ze ug te ch ni k un d Fl ug ze ug ba u M ec ha tro ni k, B us sy st em e k. A . Fa hr ze ug te ch ni k un d Fl ug ze ug ba u M ec ha tro ni k, A ut om at is ie ru ng st ec hn ik 2 k. A . Fa hr ze ug te ch ni k un d Fl ug ze ug ba u M ec ha tro ni k, A kt or ik k. A . Fa hr ze ug te ch ni k un d Fl ug ze ug ba u M ec ha tro ni k, S en so rik k. A . Fa hr ze ug te ch ni k un d Fl ug ze ug ba u M ec ha tro ni k, A da pt ro ni k k. A . Fa hr ze ug te ch ni k un d Fl ug ze ug ba u M ec ha tro ni k, B ild ve ra rb ei tu ng k. A . Fa hr ze ug te ch ni k un d Fl ug ze ug ba u M ec ha tro ni k, R ob ot er te ch ni k k. A . In fo rm at ik M A M od el lie ru ng d yn am is ch er S ys te m e k. A . In fo rm at ik M A M od el lie ru ng v on In fo rm at io ns sy st em en k. A . In fo rm at ik M A Te ch ni k un d Te ch no lo gi e v on In fo rm at io ns sy st em en k. A . In fo rm at ik M A S V A k. A . In fo rm at ik M A Te ch ni k un d Te ch no lo gi e ve rn et ze r S ys te m e k. A . In fo rm at ik M A S V P k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k E m be dd ed C on tro l k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k E m be dd ed C on tro l P ra kt ik um k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k S em in ar A ut on om e S ys te m e k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k D ig ita lte ch ni k k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k P ra kt ik um D ig ita lte ch ni k k. A . TI Drucksache 21/11700 Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode 30 A n la ge 6 z u r D ru ck sa ch e 2 1/ 1 17 00 In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k P ra kt ik um M ec ha tro ni sc he S ys te m e 1 k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k M ec ha tro ni sc he S ys te m e 1 k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k P ra kt ik um M ec ha tro ni sc he S ys te m e 2 k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k M ec ha tro ni sc he S ys te m e 2 k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k P ra kt ik um A ut om at is ie ru ng st ec hn ik 1 k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k A ut om at is ie ru ng st ec hn ik 1 k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k M ik ro pr oz es so rte ch ni k k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k P ra kt ik um M ik ro pr oz es so rte ch ni k k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k P ra kt ik um A ut om at is ie ru ng st ec hn ik 2 k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k A ut om at is ie ru ng st ec hn ik 2 k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k B us sy st em e k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k P ra kt ik um B us sy st em e k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k P ra kt ik um P ro gr am m ie re n 1 / P ro gr am m ie re n 1 k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k P ro gr am m ie re n 1 k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k P ra kt ik um P ro gr am m ie re n 1 / P ro gr am m ie re n 1 k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k P ra kt ik um P ro gr am m ie re n 1 / P ro gr am m ie re n 1 k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k P ro gr am m ie re n 1 k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k P ra kt ik um P ro gr am m ie re n 1 / P ro gr am m ie re n 1 k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k P ra kt ik um P ro gr am m ie re n 2 / P ro gr am m ie re n 2 k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k P ro gr am m ie re n 2 k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k P ra kt ik um P ro gr am m ie re n 2 / P ro gr am m ie re n 2 k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k P ro gr am m ie re n 2 k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k D ig ita lte ch ni k k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k P ra kt ik um D ig ita lte ch ni k k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k O bj ek to rie nt ie rte P og ra m m ie ru ng (J av a) k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k P ra kt ik um O bj ek to rie nt ie rte P og ra m m ie ru ng (J av a) k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k G ru nd la ge n de r N ac hr ic ht en te ch ni k k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k P ra kt ik um G ru nd la ge n de r N ac hr ic ht en te ch ni k k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k M ik ro pr oz es so rte ch ni k k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k P ra kt ik um M ik ro pr oz es so rte ch ni k k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k S te ue ru ng st ec hn ik k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k P ra kt ik um S te ue ru ng st ec hn ik k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k B us sy st em e un d S en so rik k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k P ra kt ik um B us sy st em e un d S en so rik k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k C om pu te rn et ze k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k P ra kt ik um C om pu te rn et ze k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k D ig ita le Ü be rtr ag un gs te ch ni k k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k P ra kt ik um D ig ita le Ü be rtr ag un gs te ch ni k k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k D ig ita le S ig na lv er ar be itu ng k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k P ra kt ik um D ig ita le S ig na lv er ar be itu ng k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k D ig ita le S ys te m e k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k P ra kt ik um D ig ita le S ys te m e k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k M ik ro co nt ro lle rs ys te m e k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k P ra kt ik um M ik ro co nt ro lle rs ys te m e k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k P ro ze ss au to m at is ie ru ng k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k P ra kt ik um P ro ze ss au to m at is ie ru ng k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k P ro ze ss le itt ec hn ik u nd B us sy st em e k. A . TI Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode Drucksache 21/11700 31 A n la ge 6 z u r D ru ck sa ch e 2 1/ 1 17 00 In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k P ra kt ik um P ro ze ss le itt ec hn ik u nd B us sy st em e k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k P ra kt ik um P ro gr am m ie re n 1 / P ro gr am m ie re n 1 k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k P og ra m m ie re n 1 k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k D at en st ru kt ur en u nd v er te ilt e S ys te m e k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k P ra kt ik um D at en st ru kt ur en u nd v er te ilt e S ys te m e k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k S of tw ar e C on st ru ct io ns 1 -L ab /S of tw ar e C on st ru ct io ns 1 k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k S of tw ar e C on st ru ct io ns 1 k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k A lg or ith m s an d D at a S tru ct ur es k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k A lg or ith m s an d D at a S tru ct ur es - La b k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k D ig ita l C irc ui ts k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k D ig ita l C irc ui ts - La b k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k D ig ita le S ig na lv er ar be itu ng a uf S ig na lp ro ze ss or en k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k D ig ita le S ig na lv er ar be itu ng a uf S ig na lp ro ze ss or en P ra kt ik um k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k S ys te m o n C hi p k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k S ys te m o n C hi p P ra kt ik um k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k D ig ita le S ig na lv er ar be itu ng a uf S ig na lp ro ze ss or en k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k D ig ita le S ig na lv er ar be itu ng a uf S ig na lp ro ze ss or en P ra kt ik um k. A . In fo rm at io ns - u nd E le kt ro te ch ni k "B ig D at a - W in de ne rg ie " k. A . M as ch in en ba u / E nt w ic kl un g un d K on st ru kt io n B A P ro du kt en tw ic kl un g 25 M as ch in en ba u un d P ro du kt io n A ng ew an dt e In fo rm at ik 1 15 0 M as ch in en ba u un d P ro du kt io n A ng ew an dt e In fo rm at ik 2 15 0 M as ch in en ba u un d P ro du kt io n A ng ew an dt e In fo rm at ik 3 15 0 M as ch in en ba u un d P ro du kt io n M as ch in en ze ic hn en / C A D 15 0 M as ch in en ba u un d P ro du kt io n A ut om at is ie ru ng st ec hn ik 40 M as ch in en ba u un d P ro du kt io n R ob ot er te ch ni k 40 M as ch in en ba u un d P ro du kt io n (a lle B ac he lo r) K on st ru kt io n A 15 0 M as ch in en ba u un d P ro du kt io n (a lle B ac he lo r) K on st ru kt io n B 15 0 M as ch in en ba u un d P ro du kt io n (a lle B ac he lo r) K on st ru kt io n C 15 0 M as ch in en ba u un d P ro du kt io n (a lle B ac he lo r) K on st ru kt io n D 50 M ec ha tro ni k B A P ro gr am m ie rte ch ni ke n 1 k. A . M ec ha tro ni k B A P ro gr am m ie rte ch ni ke n 2 k. A . M ec ha tro ni k B A S of tw ar e E ng in ee rin g k. A . M ec ha tro ni k B A B ild ve ra rb ei tu ng k. A . P ro du kt io ns te ch ni k un d -m an ag em en t B A u nd M ec ha tro ni k B A In du st rie ro bo te r u nd H an dh ab un gs te ch ni k 40 P ro du kt io ns te ch ni k un d -m an ag em en t M A A us ge w äh lte T he m en d er P ro du kt io ns te ch ni k: D ig ita le P ro du kt io n 24 Te ch ni sc he In fo rm at ik B A G ru nd la ge n de r E le kt ro te ch ni k 1 k. A . Te ch ni sc he In fo rm at ik B A G ru nd la ge n de r I nf or m at ik k. A . Te ch ni sc he In fo rm at ik B A M at he m at is ch e G ru nd la ge n k. A . Te ch ni sc he In fo rm at ik B A P ro gr am m ie rm et ho di k 1 k. A . Te ch ni sc he In fo rm at ik B A P ro gr am m ie rte ch ni k 1 k. A . Te ch ni sc he In fo rm at ik B A A ut om at en th eo rie u nd F or m al e S pr ac he n k. A . Te ch ni sc he In fo rm at ik B A D at en ba nk en k. A . Te ch ni sc he In fo rm at ik B A G ru nd la ge n de r E le kt ro te ch ni k 2 k. A . Te ch ni sc he In fo rm at ik B A G ru nd la ge n S ys te m na he n P ro gr am m ie re ns k. A . Te ch ni sc he In fo rm at ik B A P ro gr am m ie re n 2 k. A . Te ch ni sc he In fo rm at ik B A A na ly si s un d Li ne ar e A lg eb ra k. A . Te ch ni sc he In fo rm at ik B A A lg or ith m en u nd D at en st ru kt ur en k. A . TI Drucksache 21/11700 Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode 32 noch Anlage 6 A n la ge 6 z u r D ru ck sa ch e 2 1/ 1 17 00 Te ch ni sc he In fo rm at ik B A B et rie bs sy st em e k. A . Te ch ni sc he In fo rm at ik B A D ig ita lte ch ni k k. A . Te ch ni sc he In fo rm at ik B A S of tw ar e E ng in ee rin g I k. A . Te ch ni sc he In fo rm at ik B A C om pu te r E ng in ee rin g k. A . Te ch ni sc he In fo rm at ik B A E m be dd ed P ro ga m m in g k. A . Te ch ni sc he In fo rm at ik B A R ec hn er ne tz e k. A . Te ch ni sc he In fo rm at ik B A S of tw ar e E ng in ee rin g II k. A . Te ch ni sc he In fo rm at ik B A S ig na lth eo rie u nd R eg el un gs te ch ni k k. A . Te ch ni sc he In fo rm at ik B A S ys te m - u nd E ch tz ei tp ro gr am m ie ru ng k. A . Te ch ni sc he In fo rm at ik B A V er te ilt e S ys te m e k. A . W irt sc ha fts in fo rm at ik B A G ru nd la ge n de r M at he m at ik k. A . W irt sc ha fts in fo rm at ik B A G ru nd la ge n de r W irt sc ha fts in fo rm at ik k. A . W irt sc ha fts in fo rm at ik B A P ro gr am m ie rte ch ni k 1 k. A . W irt sc ha fts in fo rm at ik B A In fo rm at io ns sy st em e 1 k. A . W irt sc ha fts in fo rm at ik B A P ro gr am m ie re n 2 k. A . W irt sc ha fts in fo rm at ik B A Q ua nt ita tiv e M et ho de n k. A . W irt sc ha fts in fo rm at ik B A Th eo re tis ch e In fo rm at ik k. A . W irt sc ha fts in fo rm at ik B A A lg or ith m en u nd D at en st ru kt ur en k. A . W irt sc ha fts in fo rm at ik B A S of tw ar e E ng in ee rin g un d A rc hi te kt ur I k. A . W irt sc ha fts in fo rm at ik B A W irt sc ha fts in fo rm at ik 1 k. A . W irt sc ha fts in fo rm at ik B A W ah rs ch ei nl ic hk ei ts re ch nu ng u nd S ta tis tik k. A . W irt sc ha fts in fo rm at ik B A In fo rm at io ns sy st em e 2 k. A . W irt sc ha fts in fo rm at ik B A R ec hn er ne tz e un d B et rie bs sy st em e k. A . W irt sc ha fts in fo rm at ik B A S of tw ar e E ng in ee rin g un d A rc hi te kt ur II k. A . W irt sc ha fts in fo rm at ik B A W irt sc ha fts in fo rm at ik 2 k. A . W irt sc ha fts in fo rm at ik B A W irt sc ha fts in fo rm at ik II I k. A . W irt sc ha fts in fo rm at ik B A S em in ar W irt sc ha fts in fo rm at ik k. A . W irt sc ha fts in fo rm at ik B A W irt sc ha fts in fo rm at ik 1 ; E R P 40 - 50 W irt sc ha fts in fo rm at ik B A W irt sc ha fts in fo rm at ik 3 ; B P S im ul at io n 40 - 50 W irt sc ha fts in fo rm at ik B A P ro je kt C en aV ita (E nt w ic kl un g ei ne r L eb en sm itt el -A pp fü r m ob ile E nd ge rä te ) 40 - 50 A uß en w irt sc ha ft / I nt er na tio na le s M an ag em en t B A W irt sc ha fts in fo rm at ik 1 45 - 50 A uß en w irt sc ha ft / I nt er na tio na le s M an ag em en t B A W irt sc ha fts in fo rm at ik 2 45 - 50 A uß en w irt sc ha ft / I nt er na tio na le s M an ag em en t B A W irt sc ha fts in fo rm at ik 3 -V or le su ng 45 - 50 A uß en w irt sc ha ft / I nt er na tio na le s M an ag em en t B A W irt sc ha fts in fo rm at ik 3 -Ü bu ng 45 - 50 In te rn at io na l L og is tic s an d M an ag em en t M A P ro ze ss op tim ie ru ng (S im ul at io n in d er L og is tik ) 25 Lo gi st ik /T ec hn is ch e B W L B A W irt sc ha fts in fo rm at ik 1 -V or le su ng 45 - 50 Lo gi st ik /T ec hn is ch e B W L B A W irt sc ha fts in fo rm at ik 1 -Ü bu ng 45 - 50 Lo gi st ik /T ec hn is ch e B W L B A W irt sc ha fts in fo rm at ik 2 45 - 50 Lo gi st ik /T ec hn is ch e B W L B A W irt sc ha fts in fo rm at ik 3 -V or le su ng 45 - 50 Lo gi st ik /T ec hn is ch e B W L B A W irt sc ha fts in fo rm at ik u nd L og is tik 45 - 50 Lo gi st ik /T ec hn is ch e B W L B A W irt sc ha fts in fo rm at ik 3 -Ü bu ng 45 - 50 Lo gi st ik /T ec hn is ch e B W L B A Te ch ni sc he A sp ek te d er L og is tik 45 - 50 Lo gi st ik /T ec hn is ch e B W L B A Te ch ni kl ab or (R FI D -L ab or ) 45 - 50 M ar ke tin g un d V er tri eb M A V er tri eb sm an ag em en t 25 M ar ke tin g/ Te ch ni sc he B W L B A W irt sc ha fts in fo rm at ik 1 -V or le su ng 45 - 50 M ar ke tin g/ Te ch ni sc he B W L B A W irt sc ha fts in fo rm at ik 1 -Ü bu ng 45 - 50 M ar ke tin g/ Te ch ni sc he B W L B A W irt sc ha fts in fo rm at ik 2 45 - 50 TI W & S Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode Drucksache 21/11700 33 noch Anlage 6 A n la ge 6 z u r D ru ck sa ch e 2 1/ 1 17 00 M ar ke tin g/ Te ch ni sc he B W L B A W irt sc ha fts in fo rm at ik W ah lp fli ch t e C om m er ce 45 - 50 M ar ke tin g/ Te ch ni sc he B W L B A W irt sc ha fts in fo rm at ik 3 -V or le su ng 45 - 50 M ar ke tin g/ Te ch ni sc he B W L B A W irt sc ha fts in fo rm at ik 3 -Ü bu ng 45 - 50 P ub lic M an ag em en t B A In fo rm at io ns te ch no lo gi e I 11 4 P ub lic M an ag em en t B A In fo rm at io ns te ch no lo gi e III 63 P ub lic M an ag em en t B A V er w al tu ng si nf or m at ik I 16 P ub lic M an ag em en t B A V er w al tu ng si nf or m at ik II I 15 W & S Drucksache 21/11700 Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode 34 noch Anlage 6 TU HH   Be ze ic hn un g L eh rv er an st al tu ng   Sp ra ch e  Q ua lif ik at io ns ni ve au  A rt   W iS e/   So Se   St ud ie ng än ge   3D  Co m pu te r V isi on   EN   M as te r  Vo rle su ng   W iS e  CS M S,  IIW M S,  IM PI CS , IM PM EC , IM PM EM , IM PM M   3D  Co m pu te r V isi on   EN   M as te r  Gr up pe nü bu ng   W iS e  CS M S,  IIW M S,  IM PI CS , IM PM EC , IM PM EM , IM PM M   Di gi ta le  Bil da na ly se   EN   M as te r  Vo rle su ng   W iS e  CS M S,  ET M S,  IIW M S,  IM PI CS , IM PM EC , IM PM M , IW IM S,   TM BM S  El ek tr ot ec hn isc he s V er su ch sp ra kt ik um   DE   Ba ch el or   Pr ak tik um   W iS e  AI W BS , A IW BS (7 ), C SB S,  ET BS , G ES BS , G ES BS (7 ), I IW BS ,  TM BS   In te lli ge nt e S ys te m e in  de r M ed izi n  EN   M as te r  Vo rle su ng   W iS e  CS M S,  ET M S,  IIW M S,  IM PM EC , M ED M S,  TM BM S  In te lli ge nt e S ys te m e in  de r M ed izi n  EN   M as te r  Gr up pe nü bu ng   W iS e  CS M S,  ET M S,  IIW M S,  IM PM EC , M ED M S,  TM BM S  In te lli ge nt e S ys te m e in  de r M ed izi n  EN   M as te r  Pr oj ek ts em in ar   W iS e  CS M S,  ET M S,  IIW M S,  IM PM EC , M ED M S,  TM BM S  M es st ec hn ik  un d M es sd at en ve ra rb ei tu ng  D E  Ba ch el or   Vo rle su ng   W iS e  AI W BS , A IW BS (7 ), C SB S,  ET BS , G ES BS , G ES BS (7 ), I IW BS ,  TM BS   M es st ec hn ik  un d M es sd at en ve ra rb ei tu ng  D E  Ba ch el or   Gr up pe nü bu ng   W iS e  AI W BS , A IW BS (7 ), C SB S,  ET BS , G ES BS , G ES BS (7 ), I IW BS ,  TM BS   Pr oz es sa ut om at isi er un gs te ch ni k  EN   M as te r  Vo rle su ng   W iS e  BV TM S,  CS M S,  ET M S,  FS TM S,  IIW M S,  IM PC BE , IM PI PM ,  IM PM EC , IM PM EM , IW IM S,  TM BM S,  VT M S  Pr oz es sa ut om at isi er un gs te ch ni k  EN   M as te r  Gr up pe nü bu ng   W iS e  BV TM S,  CS M S,  ET M S,  FS TM S,  IIW M S,  IM PC BE , IM PI PM ,  IM PM EC , IM PM EM , IW IM S,  TM BM S,  VT M S  Se m in ar  M ed izi nt ec hn isc he  Sy st em e  EN   M as te r  Se m in ar   W iS e/   So Se   ET M S  Ei nf üh ru ng  in  di e In fo rm at io ns sic he rh ei t  EN   Ba ch el or   Gr up pe nü bu ng   W iS e  CS BS , IIW BS , TM BS   So ft w ar e‐S ic he rh ei t  EN   M as te r  Vo rle su ng   W iS e  CS M S,  IIW M S,  IM PI CS   So ft w ar e‐S ic he rh ei t  EN   M as te r  Gr up pe nü bu ng   W iS e  CS M S,  IIW M S,  IM PI CS   Ei nf üh ru ng  in  di e In fo rm at io ns sic he rh ei t  EN   Ba ch el or   Vo rle su ng   W iS e  CS BS , IIW BS , TM BS   Fu nk tio na le s P ro gr am m ie re n  EN   Ba ch el or   Vo rle su ng   W iS e  AI W BS , A IW BS (7 ), C SB S,  GE SB S,  GE SB S( 7) , IIW BS , TM BS   Fu nk tio na le s P ro gr am m ie re n  EN   Ba ch el or   Hö rs aa lü bu ng   W iS e  AI W BS , A IW BS (7 ), C SB S,  GE SB S,  GE SB S( 7) , IIW BS , TM BS   Fu nk tio na le s P ro gr am m ie re n  EN   Ba ch el or   Gr up pe nü bu ng   W iS e  AI W BS , A IW BS (7 ), C SB S,  GE SB S,  GE SB S( 7) , IIW BS , TM BS   So ft w ar ea na ly se   EN   M as te r  Vo rle su ng   W iS e  CS M S,  IIW M S,  IM PI CS , IW IM S  Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode Drucksache 21/11700 35 Anlage 7       So ft w ar ea na ly se   EN   M as te r  Gr up pe nü bu ng   W iS e  CS M S,  IIW M S,  IM PI CS , IW IM S    So ft w ar ev er ifi ka tio n  EN   M as te r  Vo rle su ng   W iS e  CS M S,  IIW M S,  IM PI CS , IW IM S    So ft w ar ev er ifi ka tio n  EN   M as te r  Gr up pe nü bu ng   W iS e  CS M S,  IIW M S,  IM PI CS , IW IM S    So ft w ar ev er ifi ka tio n  EN   M as te r  Hö rs aa lü bu ng   W iS e  s. o.     En tw ur f u nd  Im pl em en tie ru ng  vo n  So ft w ar e‐S ys te m en   EN   M as te r  Vo rle su ng   W iS e  IM PM EC , TM BM S    En tw ur f u nd  Im pl em en tie ru ng  vo n  So ft w ar e‐S ys te m en   EN   M as te r  Pr ak tik um   W iS e  IM PM EC , TM BM S    N um er isc he  Ve rf ah re n in  de r  m ed izi ni sc he n B ild ge bu ng   DE   M as te r  Vo rle su ng   W iS e  CS M S,  ET M S,  IIW M S    N um er isc he  Ve rf ah re n in  de r  m ed izi ni sc he n B ild ge bu ng   DE   M as te r  Gr up pe nü bu ng   W iS e  CS M S,  ET M S,  IIW M S    An al ys e u nd  St ru kt ur  vo n  Ko m m un ik at io ns ne tz en   EN   M as te r  Vo rle su ng   W iS e  CS M S,  ET M S,  IIW M S,  IM PI CS , IM PM EC , IM PM M     Re ch ne rn et ze  un d I nt er ne t‐S ic he rh ei t  EN   Ba ch el or   Vo rle su ng   W iS e  AI W BS , A IW BS (7 ), C SB S,  ET BS , G ES BS , G ES BS (7 ), I IW BS ,  TM BS   Re ch ne rn et ze  un d I nt er ne t‐S ic he rh ei t  EN   Ba ch el or   Gr up pe nü bu ng   W iS e  AI W BS , A IW BS (7 ), C SB S,  ET BS , G ES BS , G ES BS (7 ), I IW BS ,  TM BS     Se m in ar  Tr af fic  En gi ne er in g  EN   M as te r  Se m in ar   W iS e  CS M S,  ET M S,  IIW M S,  IM PI CS     Tr af fic  En gi ne er in g  EN   M as te r  Vo rle su ng   W iS e  CS M S,  ET M S,  IIW M S,  IM PI CS     Tr af fic  En gi ne er in g Ü bu ng   EN   M as te r  Gr up pe nü bu ng   W iS e  CS M S,  ET M S,  IIW M S,  IM PI CS     Fo rt ge sc hr itt en er  En tw ur f vo n C hi p‐ Sy st em en   DE /E N   M as te r  Pr oj ek t‐ /p ro bl em ba sie rt e  Le hr ve ra ns ta ltu ng   W iS e  CS M S,  IIW M S    Re ch ne ra rc hi te kt ur   DE /E N   Ba ch el or   Vo rle su ng   W iS e  AI W BS , A IW BS (7 ), C SB S,  GE SB S,  GE SB S( 7) , IIW BS     Re ch ne ra rc hi te kt ur   DE /E N   Ba ch el or   Pr oj ek t‐ /p ro bl em ba sie rt e  Le hr ve ra ns ta ltu ng   W iS e  AI W BS , A IW BS (7 ), C SB S,  GE SB S,  GE SB S( 7) , IIW BS     Re ch ne ra rc hi te kt ur   DE /E N   Ba ch el or   Gr up pe nü bu ng   W iS e  AI W BS , A IW BS (7 ), C SB S,  GE SB S,  GE SB S( 7) , IIW BS     Te ch ni sc he  In fo rm at ik   DE   Ba ch el or   Vo rle su ng   W iS e  AI W BS , A IW BS (7 ), C SB S,  ET BS , G ES BS , G ES BS (7 ), I IW BS ,  M EC BS , TM BS     Drucksache 21/11700 Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode 36       Te ch ni sc he  In fo rm at ik   DE   Ba ch el or   Gr up pe nü bu ng   W iS e  AI W BS , A IW BS (7 ), C SB S,  ET BS , G ES BS , G ES BS (7 ), I IW BS ,  M EC BS , TM BS     In fo rm at ik  fü r M as ch in en ba u‐I ng en ie ur e  DE   Ba ch el or   Vo rle su ng   W iS e  M BB S,  SB BS     Ve rt ei lte  Al go rit hm en   DE /E N   M as te r  Vo rle su ng   W iS e  CS M S,  IIW M S,  TM BM S    Ve rt ei lte  Al go rit hm en   DE /E N   M as te r  Hö rs aa lü bu ng   W iS e  CS M S,  IIW M S,  TM BM S    Ve rt ei lte  Sy st em e  DE   Ba ch el or   Vo rle su ng   W iS e  CS BS , IIW BS , TM BS     Ve rt ei lte  Sy st em e  DE   Ba ch el or   Gr up pe nü bu ng   W iS e  CS BS , IIW BS , TM BS     Al ge br ai sc he  St at ist ik  fü r  co m pu te ro rie nt ie rt e B io lo gi e  DE /E N   M as te r  Vo rle su ng   W iS e       Di sk re te  Al ge br ai sc he  St ru kt ur en   DE   Ba ch el or   Vo rle su ng   W iS e  AI W BS , A IW BS (7 ), C SB S,  GE SB S,  GE SB S( 7) , IIW BS , TM BS     Di sk re te  Al ge br ai sc he  St ru kt ur en   DE   Ba ch el or   Gr up pe nü bu ng   W iS e  AI W BS , A IW BS (7 ), C SB S,  GE SB S,  GE SB S( 7) , IIW BS , TM BS     Se m in ar  Co m pu te rg es tü tz te   M at he m at ik /I nf or m at ik   DE /E N   Ba ch el or   Se m in ar   W iS e/   So Se   AI W BS , A IW BS (7 ), C SB S,  GE SB S,  GE SB S( 7) , IIW BS     Se m in ar  In fo rm at ik /I ng en ie ur w es en   DE /E N   Ba ch el or   Se m in ar   W iS e/   So Se   AI W BS , A IW BS (7 ), C SB S,  GE SB S,  GE SB S( 7) , IIW BS   Se m in ar   In ge ni eu rm at he m at ik /I nf or m at ik   DE /E N   Ba ch el or   Se m in ar   W iS e/   So Se   AI W BS , A IW BS (7 ), C SB S,  GE SB S,  GE SB S( 7) , IIW BS     So ft ‐Co m pu tin g  DE /E N   M as te r  Vo rle su ng   W iS e  BV TM S,  CS M S,  IIW M S,  IM PC BE , IW IM S    Ef fiz ie nt e A lg or ith m en   DE   M as te r  Vo rle su ng   W iS e  CS M S,  ET M S,  IIW M S,  TM BM S    Ef fiz ie nt e A lg or ith m en   DE   M as te r  Gr up pe nü bu ng   W iS e  CS M S,  ET M S,  IIW M S,  TM BM S    Ei ns ch lie ßu ng sm et ho de n  DE   M as te r  Vo rle su ng   W iS e  BV TM S,  CS M S,  IIW M S,  TM BS , V TM S    Ei ns ch lie ßu ng sm et ho de n  DE   M as te r  Gr up pe nü bu ng   W iS e  BV TM S,  CS M S,  IIW M S,  TM BS , V TM S    I2 C‐B us  Sc ha ltu ng en   DE   Ba ch el or   Se m in ar   W iS e/   So Se        M ik ro co nt ro lle rs ch al tu ng en  ‐  Re al isi er un g in  Ha rd ‐ u nd  So ft w ar e  DE   M as te r  Se m in ar   W iS e/   So Se   ET M S,  IM PM EC     N um er ik  un d C om pu te r A lg eb ra   DE   Ba ch el or   Vo rle su ng   W iS e  CS BS , IIW BS , TM BS     N um er ik  un d C om pu te r A lg eb ra   DE   Ba ch el or   Gr up pe nü bu ng   W iS e  CS BS , IIW BS , TM BS     N um er ik  un d C om pu te r A lg eb ra   DE   Ba ch el or   Se m in ar   W iS e  CS BS , IIW BS , TM BS     Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode Drucksache 21/11700 37       N um er isc he  An al ys is u nd  M at rix th eo rie   DE   M as te r  Vo rle su ng   W iS e  IIW M S    N um er isc he  An al ys is u nd  M at rix th eo rie   DE   M as te r  Gr up pe nü bu ng   W iS e  IIW M S    Pr og ra m m ie re n in  C  DE /E N   Ba ch el or   Vo rle su ng   W iS e  AI W BS , A IW BS (7 ), G ES BS , G ES BS (7 )    Pr og ra m m ie re n in  C  DE /E N   Ba ch el or   Pr ak tik um   W iS e  AI W BS , A IW BS (7 ), G ES BS , G ES BS (7 )    Pr oz ed ur al e P ro gr am m ie ru ng   DE   Ba ch el or   Vo rle su ng   W iS e  CS BS , ET BS , IIW BS , LU M BS , M EC BS , TM BS     Pr oz ed ur al e P ro gr am m ie ru ng   DE   Ba ch el or   Hö rs aa lü bu ng   W iS e  CS BS , ET BS , IIW BS , LU M BS , M EC BS , TM BS     Pr oz ed ur al e P ro gr am m ie ru ng   DE   Ba ch el or   Pr ak tik um   W iS e  CS BS , ET BS , IIW BS , LU M BS , M EC BS , TM BS     Sp ra ch en  un d A lg or ith m en   DE /E N   M as te r  Se m in ar   W iS e       Ab kü rz un ge n d er  St ud ie ng än ge       Drucksache 21/11700 Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode 38 A n la ge 8 z u r D ru ck sa ch e 2 1 /1 1 7 0 0 H C U LV -N r. Ti te l Le h re n d e In fo rm at ik in A rc h it e kt u r im W S 1 7 /1 8 A rc -M -3 0 8 -1 0 1 W P B au ö ko n o m ie II : B IM 1 P ro fe ss u r A rc -M -4 0 2 -1 0 4 W ah lf ac h C N C -M o d el lb au 2 W is se n sc h af tl ic h e M it ar b ei te r SK -B -0 0 2 -0 1 0 Sk ill s: A n al o g u n d D ig it al - P ar am e tr is ch e G eo m et ri e Le h rb ea u ft ra gt e r SK -B -0 0 2 -0 0 1 Sk ill s In st ru m en te : D ar st el le n d e G eo m et ri e Le h rb ea u ft ra gt e r In fo rm at ik in B au in ge n ie u rw e se n im W S 1 7 /1 8 B iw -B -5 0 1 -1 0 0 C A E 1 P ro fe ss u r B iw -M -1 0 2 -1 0 0 C o m p u te rm et h o d en d er B au st at ik 1 P ro fe ss u r B iw -M -3 0 4 -1 0 0 C A E im k o n st ru kt iv en In ge n ie u rb au 1 P ro fe ss u r SK -B -0 0 2 -0 0 7 Sk ill s In st ru m en te : B au in fo rm at ik 1 W is se n sc h af tl ic h e M it ar b ie te r SK -B -0 0 2 -0 0 2 Sk ill s In st ru m en te : C A D f ü r B iw 2 W is se n sc h af tl ic h e M it ar b ei te r, 1 L eh rb ea u ft ra gt e r In fo rm at ik in d e n F ac h ü b e rg re if e n d e n S tu d ie n an ge b o te n ( Sk ill s) im W S 1 7 /1 8 SK -B -0 0 1 -2 0 9 Sk ill s K o m p et en ze n : W o rk sh o p E in fü h ru n g in d as T ex ts at zs ys te m L aT e X 1 W is se n sc h af tl ic h e M it ar b ei te r In fo rm at ik in G e o d äs ie u n d G e o in fo rm at ik im W S 1 7 /1 8 SK -B -0 0 2 -0 0 8 G eo in fo rm at ik 1 P ro fe ss u r SK -B -0 0 2 -0 0 3 In fo rm at ik f . G eo 1 W is se n sc h af tl ic h er M it ar b ei te r SK -B -0 0 2 -0 0 4 Sk ill s In st ru m en te : C A D f ü r G eo 1 W is se n sc h af tl ic h er M it ar b ei te r G eo -M -1 0 6 -1 0 0 P ro je kt G IT 2 P ro fe ss u re n G eo -M -3 0 3 -1 0 0 G IS -P ro gr am m ie ru n g 1 W is se n sc h af tl ic h er M it ar b ei te r G eo -M -1 0 5 -1 0 0 G I- Sc ie n ce 1 P ro fe ss u r G eo -M -3 0 5 -2 0 0 G IS -H yd ro gr ap h y 2 W is se n sc h af tl ic h e M it ar b ie te r G eo -M -1 0 2 -1 0 0 D at en b an ke n 1 W is se n sc h af tl ic h er M it ar b ei te r G eo -M -1 0 3 -1 0 0 So ft w ar e u n d In te rf ac e Te ch n o lo gy 2 W is se n sc h af tl ic h e M it ar b ie te r G eo -M -3 0 4 -1 0 0 G eo vi su al is ie ru n g 1 P ro fe ss u r G eo -M -3 0 4 -2 0 0 3 D -V is u al is ie ru n g 1 P ro fe ss u r, 1 W is se n sc h af tl ic h e M it ar b ei te r In fo rm at ik in S ta d tp la n u n g im W S 1 7 /1 8 SK -B -0 0 2 -0 0 5 Sk ill s In st ru m en te : C o m p u te rg es tü tz te s P la n en u n d E n tw er fe n I Le h rb ea u ft ra gt e r Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode Drucksache 21/11700 39 Anlage 8 HAW: Die Angaben beziehen sich auf die Departments der HAW Hamburg. Eine weitere Differenzierung ist der HAW nicht möglich. Anteilig von der HAW und anteilig aus Drittmitteln (EU, Bund, Sponsoring und Spenden) werden an der HAW keine Stellen finanziert. Vollumfänglich aus Hochschulmitteln finanzierte Stellen: Fakultät Design, Medien und Information: Department Design: 18 Stellen Department Medientechnik: 12 Stellen Department Information: Neun Stellen Fakultät Life Sciences: Department Biotechnologie: Eine Stelle Department Medizintechnik: Fünf Stellen Fakultät Technik und Informatik: Department Informatik: 38 Stellen Department Informations- u. Elektrotechnik: 16 Stellen Department Fahrzeugtechnik u. Flugzeugbau: Neun Stellen Department Maschinenbau u. Produktion: 23 Stellen Fakultät Wirtschaft und Soziales: Department Public Management: Zwei Stellen Department Wirtschaft: Acht Stellen Vollständig aus Drittmitteln finanzierte Stellen: Fakultät Design, Medien und Information: Department Design: Eine Stelle aus Hochschulpaktmitteln (HSP) Department Medientechnik: Sechs Stellen aus HSP-Mitteln Department Information: Sechs Stellen aus HSP-Mitteln Fakultät Technik und Informatik: Department Informatik: Elf Stellen aus sonstigen Drittmitteln, 13 Stellen aus HSP-Mitteln Department Informations- u. Elektrotechnik: Fünf Stellen aus HSP-Mitteln Department Fahrzeugtechnik u. Flugzeugbau: Vier Stellen aus sonstigen Drittmitteln, vier Stellen aus HSP-Mitteln Department Maschinenbau u. Produktion: zwei Stellen aus Drittmitteln Departmentübergreifend: Eine Stelle aus HSP-Mitteln Fakultät Wirtschaft und Soziales: Department Pflege und Management: 1,5 Stellen aus HSP-Mitteln Wirtschaft: Eine Stelle aus HSP-Mitteln, vier Stellen aus Drittmitteln Aus dem Programm „ahoi.digital“ finanzierte Stellen: Fakultät Technik und Informatik: Department Informatik: Eine Stelle Drucksache 21/11700 Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode 40 Anlage 9 HAW: Studiengänge mit Schwerpunkt IT und Digitalisierung Studierende im Wintersemester 2017/2018 Angewandte Informatik BA 482 Automatisierung MA 76 Bekleidung – Technik und Management BA 204 Berechnung und Simulation im Maschinenbau MA 56 Bibliotheks- und Informationsmanagement BA 201 Design MA Illustration / Kommunikationsdesign / Modedesign Kostümdesign Textildesign 265 Digitale Kommunikation MA 24 Elektrotechnik und Informationstechnik BA 690 European Computer Science BA 17 Fahrzeugbau BA 688 Fahrzeugbau MA 126 Flugzeugbau BA 489 Flugzeugbau MA 119 Illustration BA 265 Informatik MA 133 Information Engineering BA 171 Information, Medien und Bibliothek MA 107 Informations- und Kommunikationstechnik MA 46 Kommunikationsdesign BA 344 Maschinenbau / Entwicklung und Konstruktion BA 596 Mechatronik BA 330 Media Systems / Mediensysteme BA 420 Medien und Information BA 261 Medientechnik BA 485 Mikroelektronische Systeme MA 44 Modedesign Kostümdesign Textildesign BA 236 Multichannel Trade Management in Textile Business MA 72 Next Media MA (weiterbildender Studiengang, auslaufend) 26 Produktionstechnik und -management BA 463 Produktionstechnik und -management MA 92 Technische Informatik BA 350 Wirtschaftsinformatik BA 173 Zeitabhängige Medien MA Games / Sound-Vision 146 TUHH: Studiengang Anzahl der Studierenden im Wintersemester 2017/2018 Elektrotechnik B.Sc. 210 Elektrotechnik M.Sc. 137 Informatik-Ingenieurwesen B.Sc. 242 Informatik-Ingenieurwesen M.Sc. 84 Computer Science B.Sc. 249 Computer Science M.Sc. 35 Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode Drucksache 21/11700 41 Anlage 10       Computional Informatics B.Sc. 21 Computional Informatics M.Sc. 3 Technomathematik B.Sc. 108 Information & Communication Systems M.Sc. 103 Microelectronics & -systems 61 Gesamt 1253   Drucksache 21/11700 Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode 42 An der UHH mit Digitalisierungsthemen befasstes Personal: Widmung Finanzierung Verortung Kategorie Data Engineering Zwischenfinanzierung HSP Informatik – Langzeitfinanzierung ahoi.digital MIN-Informatik W3 Software Ergonomics & Usability Zwischenfinanzierung HSP Informatik – Langzeitfinanzierung ahoi.digital MIN-Informatik W3 Computer Science Education Zwischenfinanzierung BMBF Tenure Track – Langzeitfinanzierung ahoi.digital EW/MIN- Informatik2) W1 TT W2 Digital Transformation & Technochange Zwischenfinanzierung ITMC- Stiftung – Langzeitfinanzierung ahoi.digital MIN-Informatik W2 Autonomous Systems3) Zwischenfinanzierung HSP Informatik – Langzeitfinanzierung ahoi.digital MIN-Informatik W3 Computational Systems Biology Zwischenfinanzierung HSP Informatik – Langzeitfinanzierung ahoi.digital MIN-Informatik W3 Information Systems & Digital Innovation Zwischenfinanzierung HSP andere Fakultäten – Langzeitfinanzierung ahoi.digital BWL2) W3 Distributed Operating Systems (Mobile & Cloud)3) Zwischenfinanzierung BMBF Tenure Track – Langzeitfinanzierung ahoi.digital MIN-Informatik W1 TT Semantic Systems Zwischenfinanzierung BMBF Tenure Track – Langzeitfinanzierung ahoi.digital MIN-Informatik W1 TT Simulation & Visualization4) Zwischenfinanzierung HSP Informatik – Langzeitfinanzierung ahoi.digital MIN-Informatik W3 Adaptive Services & Systems Zwischenfinanzierung BMBF Tenure Track – Langzeitfinanzierung ahoi.digital MIN-Informatik W1 TT Assistive Health Systems3) Zwischenfinanzierung BMBF Tenure Track – Langzeitfinanzierung ahoi.digital MIN-Informatik W1 TT Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode Drucksache 21/11700 43 Anlage 11 HAW: Fakultät Design Medien und Information Department Design: Digitale Illustration und Games Professur HSP - wird entfristet Department Medientechnik: Unbefristete Virtual Reality-Professur aus Landesmitteln für den Master Digital Reality Wirtschaftsinformatik als befristete Professur HSP Department Information: Digitale Kommunikation Professur HSP wird entfristet Fakultät Life Sciences Department Verfahrenstechnik: Professur Digitalisierung in der Verfahrenstechnik – unbefristet, Landesmittelstelle mit neuer Denomination Professur Mess-/Regelungs-/Automatisierungstechnik HSP Department Wirtschaftsingenieurwesen: Professur Fertigungstechnik und Digitale Produktion – unbefristet, Landesmittelstelle mit neuer Denomination Fakultät Technik und Informatik Department Informatik: zwei Professuren im Bereich Wirtschaftsinformatik aus Landesmitteln, Widmung wird zur Ausschreibung in 2021 und 2023 entschieden derzeit eine Professur Theoretische Informatik/Maschinelles Lernen im Berufungsverfahren zwei Stellen für wissenschaftliche Mitarbeiter in Ausschreibung für Projekt "SmartOpenHamburg" drei Stellen aus ahoi.digital (HSP) Department Fahrzeugtechnik u. Flugzeugbau: eine Stelle im Drittmittelprojekt "DigiNetAir" aus Drittmitteln Fakultät Wirtschaft und Soziales Department Public Management: Professur für öffentliches Recht und Datenschutzrecht aus Landesmitteln vorgesehen, voraussichtliche Erweiterung in Bezug auf IT-Recht Department Soziale Arbeit: 0,5 Stelle WiMi für das Projekt „Beratung im Digitalen Kontext“ befristet aus HSP-Mitteln Department Wirtschaft: unbefristete Stelle für den Studiengang Wirtschaftsinformatik für das Thema „Digitalisierung“ aus Landesmitteln Drucksache 21/11700 Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode 44 Anlage 12 HCU: Besoldung Denomination Stand Befristung Finanzierung Schwerpunkte Universitätsprofessur W2 (1 VZÄ) Digital City Science Ausschreibung läuft bis zum 2.2.2018 zunächst 6 Jahre Projektmittel FHH/Senatskanzlei Digital/Smart City mit Blick auf interdisziplinäre Stadtforschung Vertretungsprofessur W2 (0,5 VZÄ) Digitales Integriertes Prozessmanagement „Planen“ Abgeschlossen, Beginn zum SoSe 2018 zunächst 3 Jahre Suhr-Stiftung Instrumente der digitalen Kommunikation und Prozesssteuerung; BIM als Arbeitsmethodik für Planer Vertretungsprofessur W2 (0,5 VZÄ) Digitales Integriertes Prozessmanagement „Bauen“ offen zunächst 3 Jahre offen Nutzung aktueller digitaler Kommunikationsund Management- Werkzeuge; Methoden fachübergreifender Zusammenarbeit der Baubeteiligten in allen Planungs- und Realisierungsphasen Vertretungsprofessur W3 (1 VZÄ) Bauinformatik/ Computional Methods Noch nicht ausgeschrieben zunächst 5 Jahre LOM-Mittel 2015 / HSP / Senat (ahoi.digital) Industrie 4.0; Digitalisierung der Bauwirtschaft Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode Drucksache 21/11700 45 Anlage 13 11700ska_Text_Farbe 11700ska_Anlagen 11700ska_Antwort_Anlage1 11700ska_Antwort_Anlage2 11700ska_Antwort_Anlage3 11700ska_Antwort_Anlage4 11700ska_Antwort_Anlage5 11700ska_Antwort_Anlage6 11700ska_Antwort_Anlage7 11700ska_Antwort_Anlage8 11700ska_Antwort_Anlage9 11700ska_Antwort_Anlage10 11700ska_Antwort_Anlage11 11700ska_Antwort_Anlage12 11700ska_Antwort_Anlage13