BÜRGERSCHAFT DER FREIEN UND HANSESTADT HAMBURG Drucksache 21/13446 21. Wahlperiode 22.06.18 Schriftliche Kleine Anfrage der Abgeordneten Birgit Stöver und Carsten Ovens (CDU) vom 14.06.18 und Antwort des Senats Betr.: Hamburg als Tor zur Welt – Gilt das auch für Schülerinnen und Schüler, die ein Sprachzertifikat benötigen? Wer sich im Ausland für ein Studium, eine Ausbildung oder einen Beruf bewerben möchte, braucht ein Sprachzertifikat, um seine Sprachkompetenzen nachweisen zu können. Auch wer nicht ins Ausland gehen will, braucht immer öfter ein Sprachzertifikat für die Bewerbung an einer inländischen Universität . Insbesondere bei den Masterstudiengängen wird von vielen Universitäten im Rahmen der Internationalisierung des Studiums ein Sprachzertifikat gefordert, die mit der Hochschulreife erworbenen Sprachkompetenzen finden in diesen Fällen keine ausreichende Anerkennung. Lehrer und zuletzt die schülerInnenkammer hamburg sprechen sich dafür aus, dass diese Sprachzertifikate vermehrt in den Unterricht an Hamburgs Schulen integriert und außerdem für Schüler und Studenten kostenfrei angeboten werden. Die Kosten für den Test of English as a Foreign Language (TOEFL) betragen zum Beispiel rund 220 Euro, für das DALF (Diplôme approfondi de langue francaise) liegen die Kosten bei 90 bis 110 Euro. Vor diesem Hintergrund fragen wir den Senat: Der Senat beantwortet die Fragen auf der Grundlage von Auskünften der staatlichen Hamburger Hochschulen wie folgt: 1. An welchen staatlichen Hochschulen in Hamburg werden für welche Studiengänge welche Sprachzertifikate verlangt und welche Kosten sind damit für die Schüler und Studenten verbunden (bitte einzeln auflisten)? Da die Hochschulen die Testverfahren nicht selbst durchführen, sind ihnen die Kosten für den Zertifikatserwerb nicht bekannt. Im Übrigen siehe Anlagen 1 und 2. 2. Aus welchen Gründen werden in diesen Fällen die zusammen mit der Hochschul- beziehungsweise Fachhochschulreife erlangten Sprachkompetenzen als nicht ausreichend bewertet? Allgemein gilt, dass es insbesondere für die englischsprachigen oder englischdeutschsprachigen Studiengänge erforderlich ist, über ausreichend Kenntnisse der englischen Sprache zu verfügen, um sich in englischsprachigen Lehrveranstaltungen aktiv beteiligen zu können, englischsprachige Fachliteratur zu verstehen und wissenschaftliche Beiträge in mündlicher und schriftlicher Form (einschließlich Prüfungen) gegebenenfalls in englischer Sprache erbringen zu können. Das Studium einer Fremdsprache erfordert wiederum Sprachkompetenzen in der jeweiligen Fremdsprache , um den fachspezifischen Anforderungen der jeweiligen Studiengänge gerecht werden zu können. Im Übrigen siehe Antwort zu 5. Drucksache 21/13446 Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode 2 3. Die Universität Hamburg hat seit dem Wintersemester 2012/2013 auf das Zertifikat TOEFL als Zulassungsvoraussetzung für die Bachelor- Studiengänge Anglistik und Amerikanistik verzichtet. Welche Erfahrungen wurden seitdem bezüglich des Niveaus der Sprachkompetenz und des Studienerfolgs der Studierenden gemacht? Seit dem Wintersemester 2013/2014 werden Sprachstandserhebungen bei Studienanfängerinnen und Studienanfängern durchgeführt. Demnach verfügen Studienanfängerinnen und Studienanfänger im BA Anglistik/Amerikanistik in der Regel über ausreichende Sprachkenntnisse gemäß der KMK-Standards für die fortgeführte Fremdsprache auf dem Niveau B2/C1 des Europäischen Referenzrahmens (https://www.kmk.org/fileadmin/Dateien/veroeffentlichungen_beschluesse/2012/2012_ 10_18-Bildungsstandards-Fortgef-FS-Abi.pdf). Hinsichtlich des Studienerfolgs waren im fraglichen Zeitraum keine signifikanten Veränderungen festzustellen. 4. Gibt es Bestrebungen seitens der zuständigen Behörden, darauf hinzuwirken , dass auch für weitere Studiengänge an Hamburgs Hochschulen auf Sprachzertifikate als Zulassungsvoraussetzung verzichtet wird? Wenn ja, für welche Studiengänge an welchen Hochschulen? Wenn nein, warum nicht? Die Frage nach den Zugangsvoraussetzungen für spezifische Studiengänge in Abhängigkeit von deren jeweiligen Anforderungen verantworten die Hochschulen. Gemäß § 37 Absatz 2 Satz 1 HmbHG können die Hochschulen durch Satzung bestimmen, dass entsprechend den Anforderungen der Studiengänge neben der Erfüllung der Voraussetzungen des Absatzes 1 eine praktische Tätigkeit, eine besondere Befähigung, eine besondere Vorbildung oder die Teilnahme an einem Selbsttestverfahren nachzuweisen ist. Für Masterstudiengänge besteht ebenfalls die Möglichkeit , weitere Zugangsvoraussetzungen entsprechend den Anforderungen des jeweiligen Studiengangs durch Satzung zu regeln (§ 39 Absatz 1 S. 3 HmbHG). Soweit von dieser Ermächtigung Gebrauch gemacht wurde, sind die Rechtsgrundlagen für den Nachweis von Sprachkenntnissen die Zulassungsordnung oder die jeweilige Satzung über besondere Zugangsvoraussetzungen für die betreffenden Studiengänge. 5. Gibt es Bestrebungen seitens der zuständigen Behörde, dass die für die Zulassung an Hochschulen erforderlichen Sprachzertifikate bereits an den weiterführenden Schulen angeboten werden beziehungsweise durch die dort erworbenen Sprachkompetenzen im Rahmen der Fachhochschul - beziehungsweise Hochschulreife abgedeckt werden? Hinsichtlich der Sprachzertifikate sind die Überlegungen der für Bildung zuständigen Behörde noch nicht abgeschlossen. Grundsätzlich wird im Fremdsprachenunterricht auf die Prüfungen für das französische DELF (diplôme d’études en langue française) und das spanische DELE (Diplomas de Español como Lengua Extranjere) Sprachzertifikat vorbereitet. Viele Hamburger Schulen bieten darüber hinaus in der Oberstufe sogenannte Cambridge-Kurse zur Vorbereitung auf die externen Zertifikatsprüfungen am Ende der Sekundarstufe II an. Diese Kurse erleichtern den Schülerinnen und Schülern die Vorbereitung auf die individuell durchgeführten Prüfungen. Im Übrigen hat die Kultusministerkonferenz (KMK) beschlossen, das Niveau des Fremdsprachenunterrichts und die Benotung der Abiturientinnen und Abiturienten auf den Abiturzeugnissen explizit auszuweisen. In der „Vereinbarung zur Gestaltung der gymnasialen Oberstufe und der Abiturprüfung“ der KMK in der Fassung vom 15.02.2018 wurde festgelegt: „Das am Ende der Qualifikationsphase in den Fremdsprachen auf der Grundlage des „Gemeinsamen Europäischen Referenzrahmens für Sprachen“ (GER) erreichte Niveau wird entsprechend den Bildungsstandards für die Allgemeine Hochschulreife oder den „Einheitlichen Prüfungsanforderungen in der Abiturprüfung“ (EPA) auf dem Abiturzeugnis ausgewiesen, sofern in den letzten beiden Schulhalbjahren der Qualifikationsphase im Durchschnitt mindestens 5 Punkte erreicht wurden.“ In Hamburger Abiturzeugnissen ist die Ausweisung der GER- Niveaus bereits seit 2016 umgesetzt. Dieser Hinweis auf den international anerkann- Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode Drucksache 21/13446 3 ten Referenzrahmen dient den Hochschulen als Nachweis für die erworbenen Sprachkompetenzen. 6. Wie bewertet die zuständige Behörde die Tatsache, dass trotz Fachhochschul - beziehungsweise Hochschulreife für die Zulassung zu manchen Studiengängen Sprachzertifikate gefordert werden? 7. Wie bewertet die zuständige Behörde die Tatsache, dass trotz Abschluss eines Bachelors für die Zulassung zu manchen Master- Studiengängen Sprachzertifikate gefordert werden? Siehe Antwort zu 4. 8. An der Universität Hamburg werden Sprachzertifikate für Studierende und Mitarbeiter kostenfrei angeboten, während zum Beispiel an der Technischen Universität Hamburg Harburg für die Studenten hohe Kosten anfallen. Gibt es Bestrebungen seitens des Senats, Schüler und Studenten von den Kosten für die Sprachzertifikate zu befreien? Die Hochschulen bieten Sprachkurse und gegebenenfalls Sprachnachweise in eigener Verantwortung an. Das Sprachenzentrum der UHH bietet ein eigenes Sprachzertifikat für die Sprachen Englisch, Spanisch und Französisch, das inzwischen von vielen offiziellen Stellen anerkannt wird. Dieses Angebot des Sprachenzentrums ist für Studierende und Mitarbeiter der Universität kostenfrei. H oc hs ch ul e B ac he lo rs tu di en ga ng Sp ra ch vo ra us se tz un ge n U H H W irt sc ha fts m at he m at ik E ng lis ch ke nn tn is se (m in de st en s N iv ea u B 1 de s G em ei ns am en E ur op äi sc he n R ef er en zr ah m en s) D ie E ng lis ch ke nn tn is se s in d na ch zu w ei se n du rc h TO E FL m it m in de st en s 42 P un kt en b ei m in te rn et -b as ie rte n Te st ; I E LT S T es t m it m in de st en s 4. 0, e in er H oc hs ch ul zu ga ng sb er ec ht ig un g fü r e ng lis ch sp ra ch ig e H oc hs ch ul en o de r Z eu gn is se n vo n ve rg le ic hb ar er Q ua lit ät , i ns be so nd er e de r N ac hw ei s ei ne r d eu ts ch en H oc hs ch ul zu ga ng sb er ec ht ig un g m it m in de st en s dr ei J ah re n E ng lis ch un te rri ch t i n de r S ch ul e. U H H E ng lis ch a ls U nt er ric ht sf ac h im L eh ra m t P rim ar - u nd S ek un da rs tu fe N ac hw ei s en gl is ch er S pr ac hk om pe te nz d ur ch e in e A bi tu rn ot e vo n 11 P un kt en im F ac h E ng lis ch a uf e rh öh te m N iv ea u (b zw . 1 1 P un kt en im L ei st un gs ku rs E ng lis ch ) od er 1 3 P un kt en im F ac h E ng lis ch a uf g ru nd le ge nd em N iv ea u. D er M in de st no te nw er t v on 1 1 bz w . 1 3 P un kt en b ez ie ht s ic h au f d as g es am te A bi tu rz eu gn is , d ie se N ot e ka nn a ls o en tw ed er in e in er d er 4 H al bj ah re sn ot en o de r i n de r A bi tu rp rü fu ng e rre ic ht w or de n se in . A ls g le ic hw er tig w er de n au ch fo lg en de S pr ac hn ac hw ei se a uf d em je w ei ls a ng eg eb en en N iv ea u ak ze pt ie rt: - C E FR B 2+ ; TO E FL iB T 90 P un kt e; IE LT S 6 .5 A ca de m ic M od ul e ; C A E g ra de A ; C P E g ra de A , B o de r C U H H Fr an zö si sc h un d S pa ni sc h al s H au pt fa ch , N eb en fa ch o de r U nt er ric ht sf ac h N ac hw ei s vo n gr un dl eg en de n S pr ac hk en nt ni ss en in F ra nz ös is ch b zw . S pa ni sc h en tw ed er d ur ch e in e B es ch ei ni gu ng e in er A llg em ei nb ild en de n S ch ul e, d as s 30 0 U nt er ric ht ss tu nd en a bs ol vi er t w ur de n, o de r d ur ch d ie V or la ge d er Z er tif ik at e D E LF B 1 fü r F ra nz ös is ch b zw . D E LE B 1 (In st itu to C er va nt es ) f ür S pa ni sc h. W ur de Fr an zö si sc h/ S pa ni sc h al s Le is tu ng sk ur s od er a ls G ru nd ku rs -P rü fu ng sf ac h de r A bi tu rp rü fu ng b el eg t u nd g eh t d ie s au s de m A bi tu rz eu gn is h er vo r, so is t n ac h de r Zu la ss un g ei ne Z eu gn is ko pi e ei nz ur ei ch en . G eh t a us d en S ch ul ze ug ni ss en h er vo r, da ss 5 J ah re la ng F ra nz ös is ch /S pa ni sc h be le gt w ur de , g ilt d ie s al s N ac hw ei s vo n 30 0 U nt er ric ht ss tu nd en u nd d ie Z eu gn is ko pi en re ic he n al s N ac hw ei s au s. U H H G es ch ic ht e al s H au pt fa ch , N eb en fa ch o de r U nt er ric ht sf ac h Fü r d as F ac h G es ch ic ht e al s H au pt fa ch b es te he n fo lg en de Z ug an gs vo ra us se tz un ge n: N ac hw ei s vo n K en nt ni ss en d es L at ei ni sc he n im U m fa ng d es K le in en L at in um s un d in z w ei m od er ne n Fr em ds pr ac he n im U m fa ng v on 3 b zw . 2 J ah re n S ch ul un te rri ch t od er g le ic hw er tig e N ac hw ei se (N iv ea u B 1 bz w . A 2 de s ge m ei ns am en E ur op äi sc he n R ef er en zr ah m en s fü r S pr ac he n) d ur ch • V or la ge d er H oc hs ch ul zu ga ng sb er ec ht ig un g (A bi tu rz eu gn is ), • e in e B es ch ei ni gu ng d er B eh ör de fü r S ch ul e un d B er uf sb ild un g od er e in er v er gl ei ch ba re n S ch ul be hö rd e ei ne s an de re n B un de sl an de s, • e in e B es ch ei ni gu ng d er F ak ul tä t f ür G ei st es w is se ns ch af te n. Fü r d as F ac h G es ch ic ht e al s N eb en fa ch b es te he n fo lg en de Z ug an gs vo ra us se tz un ge n: N ac hw ei s vo n K en nt ni ss en in z w ei m od er ne n Fr em ds pr ac he n im U m fa ng v on 3 b zw . 2 J ah re n S ch ul un te rri ch t o de r g le ic hw er tig e N ac hw ei se (N iv ea u B 1 bz w . A 2 G E R S ) d ur ch • V or la ge d er H oc hs ch ul zu ga ng sb er ec ht ig un g (A bi tu rz eu gn is ), • e in e B es ch ei ni gu ng d er F ak ul tä t f ür G ei st es w is se ns ch af te n od er e in er v on d ie se r a ls g le ic hw er tig a ne rk an nt en B es ch ei ni gu ng . Fü r d as F ac h G es ch ic ht e al s Te ils tu di en ga ng im R ah m en e in es L eh ra m ts st ud ie ng an gs fü r d as L eh ra m t a n G ym na si en b es te he n fo lg en de Z ug an gs vo ra us se tz un ge n: N ac hw ei s vo n K en nt ni ss en d es L at ei ni sc he n im U m fa ng d es K le in en L at in um s un d in e in er m od er ne n Fr em ds pr ac he im U m fa ng v on 5 J ah re n S ch ul un te rri ch t o de r gl ei ch w er tig er N ac hw ei s (N iv ea u B 2 G E R S ) d ur ch • V or la ge d er H oc hs ch ul zu ga ng sb er ec ht ig un g (A bi tu rz eu gn is ), • e in e B es ch ei ni gu ng d er B eh ör de fü r S ch ul e un d B er uf sb ild un g od er e in er v er gl ei ch ba re n S ch ul be hö rd e ei ne s an de re n B un de sl an de s, • e in e B es ch ei ni gu ng d er F ak ul tä t f ür G ei st es w is se ns ch af te n od er e in er v on d ie se r a ls g le ic hw er tig a ne rk an nt en B es ch ei ni gu ng . G es ch ic ht e im R ah m en d es B ac he lo rs tu di en ga ng s H am B or d (in H am bu rg u nd B or de au x) G es ch ic ht e al s H au pt fa ch im R ah m en d es B ac he lo rs tu di en ga ng s G es ch ic ht e/ H is to ire (H am B or d) : N ac hw ei s vo n S pr ac hk en nt ni ss en in F ra nz ös is ch d ur ch e in Z er tif ik at S tu fe B 2 (G E R S ) o de r e in e am tli ch b eg la ub ig te K op ie d es A bi tu rz eu gn is se s, w en n Fr an zö si sc h al s Le is tu ng sk ur s od er a ls G ru nd ku rs -P rü fu ng sf ac h de r A bi tu rp rü fu ng b el eg t w ur de u nd d ie s au s de m A bi tu rz eu gn is h er vo rg eh t, od er Ä qu iv al en t. La te in am er ik as tu di en a ls N eb en fa ch W en n im B A -N eb en fa ch L at ei na m er ik as tu di en d er S ch w er pu nk t H is pa no am er ik a ge w äh lt w er de n so ll, m üs se n S pa ni sc hk en nt ni ss e na ch ge w ie se n w er de n. D er N ac hw ei s er fo lg t e nt w ed er d ur ch e in e B es ch ei ni gu ng d er A llg em ei nb ild en de n S ch ul e, d as s 30 0 U nt er ric ht ss tu nd en a bs ol vi er t w ur de n, o de r d ur ch d ie V or la ge d es Ze rti fik at s D E LE N iv el In ic ia l/B 1 (In st itu to C er va nt es ) f ür S pa ni sc h. W ur de S pa ni sc h al s Le is tu ng sk ur s od er a ls G ru nd ku rs -P rü fu ng sf ac h de r A bi tu rp rü fu ng b el eg t u nd ge ht d ie s au s de m A bi tu rz eu gn is h er vo r, so re ic ht d ie s al s N ac hw ei s. D ie S pr ac hk en nt ni ss e m üs se n m it B eg in n de s S tu di um s im S tu di en ga ng n ac hg ew ie se n w er de n. Drucksache 21/13446 Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode 4 Anlage 1 U H H M itt el al te r-S tu di en N eb en fa ch M itt el al te r-S tu di en : N ac hw ei s vo n K en nt ni ss en d es K le in en L at in um s. Fü r d as Z us at zg eb ie t A ng lis tik /A m er ik an is tik in ne rh al b de r M itt el al te r-S tu di en g ilt fo lg en de Z ug an gs vo ra us se tz un g: N ac hw ei s vo n E ng lis ch ke nn tn is se n en tw ed er d ur ch e in en N ot en du rc hs ch ni tt vo n m in de st en s 12 P un kt en , d er a us d en N ot en d es le tz te n S ch ul ha lb ja hr es u nd d er sc hr ift lic he n A bi tu rp rü fu ng im L ei st un gs ku rs E ng lis ch g eb ild et w ird , o de r d ur ch e in en d er fo lg en de n S pr ac ht es ts a uf d em a ng eg eb en en N iv ea u. D as A bl eg en d es Te st s da rf ni ch t l än ge r a ls z w ei J ah re z ur üc kl ie ge n: C am br id ge C er tif ic at e of P ro fic ie nc y in E ng lis h (G ra de s A , B , C ), C am br id ge C er tif ic at e of A dv an ce d E ng lis h (G ra de A ), IE LT S -A ca de m ic (t ot al s co re 6 ,5 b ut n o pa rti al s co re o f l es s th an 6 ), A P IE L (G ra de 4 o r 5 ), TO E FL – in te rn et -b as ed te st (1 00 p oi nt s) Fü r d as Z us at zg eb ie t F ra nz ös is ch in ne rh al b de r M itt el al te r-S tu di en g ilt fo lg en de Z ug an gs vo ra us se tz un g: N ac hw ei s vo n Fr an zö si sc hk en nt ni ss en d ur ch e in e B es ch ei ni gu ng e in er A llg em ei nb ild en de n S ch ul e, d as s 30 0 U nt er ric ht ss tu nd en a bs ol vi er t w ur de n, o de r d ur ch d ie V or la ge d es Z er tif ik at s D E LF B 1 fü r F ra nz ös is ch . W ur de F ra nz ös is ch a ls L ei st un gs ku rs o de r a ls G ru nd ku rs -P rü fu ng sf ac h de r A bi tu rp rü fu ng b el eg t u nd g eh t d ie s au s de m A bi tu rz eu gn is h er vo r, so re ic ht d ie s al s N ac hw ei s. U H H K la ss is ch e A rc hä ol og ie La te in ke nn tn is se im U m fa ng d es K le in en L at in um s od er K en nt ni ss e de s A ltg rie ch is ch en s in d sp ät es te ns v or d er A nm el du ng z ur B ac he lo ra rb ei t n ac hz uw ei se n. W er de n di e La te in ke nn tn is se o de r d ie A ltg rie ch is ch ke nn tn is se n ic ht im S ch ul ze ug ni s na ch ge w ie se n, k ön ne n al te rn at iv e nt sp re ch en de N ac hw ei se ü be r d ie e rfo lg re ic he Te iln ah m e an e in em G ra m m at ik ku rs u nd e in em L ek tü re ku rs a n ih re S te lle . U H H K la ss is ch e P hi lo lo gi e al s H au pt fa ch L at in is tik a ls N eb en fa ch L at ei n al s U nt er ric ht sf ac h Fü r d as S tu di um d er K la ss is ch en P hi lo lo gi e al s B A -H au pt fa ch u nd fü r d as S tu di um d es B A -N eb en fa ch s K la ss is ch e P hi lo lo gi e m it S ch w er pu nk t L at in is tik u nd fü r d as U nt er ric ht sf ac h La te in im L eh ra m t a n G ym na si en b es te ht fo lg en de Z ug an gs vo ra us se tz un g: N ac hw ei s vo n K en nt ni ss en im U m fa ng d es L at in um s (d as K le in e La tin um is t n ic ht a us re ic he nd ). D er N ac hw ei s er fo lg t d ur ch V or la ge d er H oc hs ch ul zu ga ng sb er ec ht ig un g, e in er B es ch ei ni gu ng d er B eh ör de fü r S ch ul e un d B er uf sb ild un g, e in er B es ch ei ni gu ng d er F ak ul tä t f ür G ei st es w is se ns ch af te n od er ei ne r v on d ie se r a ls g le ic hw er tig a ne rk an nt en B es ch ei ni gu ng . D ie se K en nt ni ss e m üs se n zu r A uf na hm e de s S tu di um s na ch ge w ie se n w er de n. Im H au pt fa ch K la ss is ch e P hi lo lo gi e w er de n zu de m im L au fe d es S tu di um s K en nt ni ss e de s A ltg rie ch is ch en e rw or be n. U H H G rä zi st ik a ls N eb en fa ch A ltg rie ch is ch a ls U nt er ric ht sf ac h Fü r d as S tu di um d es B A -N eb en fa ch s G rä zi st ik u nd d es U nt er ric ht sf ac he s A ltg rie ch is ch im L eh ra m t a n G ym na si en b es te ht fo lg en de Z ug an gs vo ra us se tz un g: K en nt ni ss e de s A ltg rie ch is ch en im U m fa ng d er U ni ve rs itä ts gr ie ch is ch ku rs e I+ II (G ra m m at ik u nd L ex ik d es A lt- G rie ch is ch en b is z ur L ek tü re fä hi gk ei t). D er N ac hw ei s er fo lg t d ur ch V or la ge d er H oc hs ch ul zu ga ng sb er ec ht ig un g (A bi tu rz eu gn is : G ra ec um ) o de r e in er B es ch ei ni gu ng d er B eh ör de fü r S ch ul e un d B er uf sb ild un g (G ra ec um ) od er e in er B es ch ei ni gu ng d er F ak ul tä t f ür G ei st es w is se ns ch af te n bz w . e in er v on d ie se r a ls g le ic hw er tig a ne rk an nt en B es ch ei ni gu ng . D ie se E rfo rd er ni ss e m üs se n bi s zu m E nd e de s er st en S tu di en ja hr es (s pä te st en s be i d er R üc km el du ng in d as 3 . F ac hs em es te r) na ch ge w ie se n w er de n. U H H E va ng el is ch e Th eo lo gi e Fü r d as H au pt fa ch E va ng el is ch e Th eo lo gi e m it A bs ch lu ss D ip lo m , M ag is te r o de r K irc hl ic he P rü fu ng m üs se n fü r d ie Z w is ch en pr üf un g dr ei b es ta nd en e S pr ac hp rü fu ng en n ac hg ew ie se n w er de n: H eb ra ic um , G ra ec um u nd L at in um . D as H eb ra ic um u nd d as G ra ec um k ön ne n in S pr ac hk ur se n am F ac hb er ei ch e rw or be n w er de n. Is t d as L at in um n ic ht b er ei ts d ur ch d as Z eu gn is d er a llg em ei ne n H oc hs ch ul re ife d ok um en tie rt, m us s es d ur ch e in e P rü fu ng d er S ch ul be hö rd e na ch ge w ie se n w er de n. U H H E va ng el is ch e R el ig io n al s U nt er ric ht sf ac h im L eh ra m t a n G ym na si en K en nt ni ss e de s La te in is ch en im U m fa ng d es L at in um s (K en nt ni ss e im U m fa ng d es K le in en L at in um s si nd n ic ht a us re ic he nd ). U H H A le vi tis ch e R el ig io n al s U nt er ric ht sf ac h im L eh ra m t de r P rim ar st uf e un d S ek un da rs tu fe I N ac hw ei s vo n K en nt ni ss en in d er tü rk is ch en S pr ac he im U m fa ng v on 1 10 S pr ac hu nt er ric ht st un de n od er d ur ch e in en g le ic hw er tig en N ac hw ei s. D er S pr ac hn ac hw ei s ka nn b ei B ew er be rn b zw . B ew er be rin ne n en tfa lle n, d ie M ut te rs pr ac hl er b zw . M ut te rs pr ac hl er in ne n si nd o de r d ie ih re H oc hs ch ul zu ga ng sb er ec ht ig un g in d er T ür ke i er w or be n ha be n. U H H Is la m is ch e R el ig io n al s U nt er ric ht sf ac h im L eh ra m t de r P rim ar st uf e un d S ek un da rs tu fe I N ac hw ei s vo n K en nt ni ss en in K or an ar ab is ch im U m fa ng v on m in de st en s 11 0 S pr ac hu nt er ric ht st un de n od er d ur ch e in en g le ic hw er tig en N ac hw ei s. Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode Drucksache 21/13446 5 TU H H B ili ng ua le r B ac he lo rs tu di en ga ng G en er al E ng in ee rin g S ci en ce Fo lg en de S pr ac hz er tif ik at e w er de n zu m N ac hw ei s au sr ei ch en de r E ng lis ch ke nn tn is se a kz ep tie rt: - E in g ül tig es T O E FL -E rg eb ni s (m in de st en s 57 7 (P B ) b zw . 9 0 (IB ) P un kt e) - E i n g ül tig es IE LT S -A ca de m ic s- E rg eb ni s (m in de st en s 6. 5 P un kt e) - E in g ül tig es C am br id ge C er tif ic at e of P ro fic ie nc y in E ng lis h - E i n g ül tig es C am br id ge C er tif ic at e in A dv an ce d E ng lis h - E in g ül tig es “t el c E ng lis h C 1” E rg eb ni s - E i n g ül tig es „U N Ic er t E ng lis h le ve l I II“ -E rg eb ni s D ie N ac hw ei se h ab en je w ei ls e in e G ül tig ke it vo n zw ei J ah re n. H A W A uß en w irt sc ha ft un d In te rn at io na le s M an ag em en t Fo lg en de S pr ac hz er tif ik at e w er de n zu m N ac hw ei s au sr ei ch en de r E ng lis ch ke nn tn is se , w en n di e N ot en im A bs ch lu ss ze ug ni s ni ch t a us re ic he n, a kz ep tie rt: - T O E FL IB T - IE LT S A ca de m ic T ra in in g - C am br id ge F C E H A W Te ch ni sc he B et rie bs w irt sc ha ft - L og is tik Fo lg en de S pr ac hz er tif ik at e w er de n zu m N ac hw ei s au sr ei ch en de r E ng lis ch ke nn tn is se , w en n di e N ot en im A bs ch lu ss ze ug ni s ni ch t a us re ic he n, a kz ep tie rt: - T O E FL IB T - IE LT S A ca de m ic T ra in in g - C am br id ge P E T Drucksache 21/13446 Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode 6 H oc hs ch ul e M as te rs tu di en ga ng Sp ra ch vo ra us se tz un ge n U H H G eo ph ys ik N ac hw ei s vo n E ng lis ch ke nn tn is se n vo n m in de st en s dr ei J ah re n U nt er ric ht a n ei ne r A llg em ei nb ild en de n S ch ul e (Z eu gn is se e in er A llg em ei nb ild en de n S ch ul e od er v er gl ei ch ba re r N ac hw ei s üb er e nt sp re ch en de S pr ac hk en nt ni ss e) . U H H M et eo ro lo gi e N ac hw ei s vo n E ng lis ch ke nn tn is se n vo n m in de st en s dr ei J ah re n U nt er ric ht a n ei ne r A llg em ei nb ild en de n S ch ul e (Z eu gn is se e in er A llg em ei nb ild en de n S ch ul e od er v er gl ei ch ba re r N ac hw ei s üb er e nt sp re ch en de S pr ac hk en nt ni ss e) . U H H M ol ec ul ar P la nt S ci en ce B ew er be rin ne n un d B ew er be r m üs se n üb er a us re ic he nd e K en nt ni ss e de r e ng lis ch en S pr ac he v er fü ge n. A us re ic he nd e K en nt ni ss e si nd w ie fo lg t n ac hz uw ei se n: a) N ac hw ei s vo n E ng lis ch ke nn tn is se n au f d em N iv ea u B 2 de s ge m ei ns am en E ur op äi sc he n R ef er en zr ah m en s fü r S pr ac he n du rc h ei ne n K ur s an e in er a ne rk an nt en In st itu tio n od er b) In te rn at io na l E ng lis h La ng ua ge T es tin g S ys te m (I E LT S ) A ca de m ic T es t m it m in de s te ns 5 .0 o de r U ni ve rs itä t H am bu rg S ei te 5 Z ug an gs sa tz un g fü r d ie S tu di en gä ng e de r F ak ul tä t M IN v er öf fe nt lic ht a m 9 . M ai 2 01 8 c) T es t o f E ng lis h as a F or ei gn L an gu ag e (T O E FL ) i nt er ne t-b as ed T es t m it m in de st en s 72 P un kt en o de r d) C am br id ge C er tif ic at e of A dv an ce d E ng lis h (C A E ), of P ro fic ie nc y in E ng lis h (C P E ), H ig he r B us in es s E ng lis h C er tif ic at e (B E C ), Fi rs t C er tif ic at e in E ng lis h (F C E ) o de r e) H oc hs ch ul ab sc hl us s in e in em e ng lis ch sp ra ch ig en S tu di en ga ng o de r f) H oc hs ch ul re ife fü r e ng lis ch sp ra ch ig e H oc hs ch ul en o de r g) s ec hs m on at ig er A uf en th al t i n ei ne m e ng lis ch sp ra ch ig en L an d od er h) s ie be n Ja hr e E ng lis ch un te rr ic ht a n ei ne r d eu ts ch sp ra ch ig en S ch ul e. U H H B io lo gi e B ew er be rin ne n un d B ew er be r m üs se n üb er a us re ic he nd e K en nt ni ss e de r e ng lis ch en S pr ac he v er fü ge n. A us re ic he nd e K en nt ni ss e si nd w ie fo lg t n ac hz uw ei se n: a) N ac hw ei s vo n E ng lis ch ke nn tn is se n au f d em N iv ea u B 2 de s ge m ei ns am en E ur op äi sc he n R ef er en zr ah m en s fü r S pr ac he n du rc h ei ne n K ur s an e in er a ne rk an nt en In st itu tio n od er b ) I nt er na tio na l E ng lis h La ng ua ge T es tin g S ys te m (I E LT S ) A ca de m ic T es t m it m in de st en s 5. 0 od er c) T es t o f E ng lis h as a F or ei gn L an gu ag e (T O E FL ) i nt er ne t-b as ed T es t m it m in de st en s 72 P un kt en o de r d) C am br id ge C er tif ic at e of A dv an ce d E ng lis h (C A E ), of P ro fic ie nc y in E ng lis h (C P E ), H ig he r B us in es s E ng lis h C er tif ic at e (B E C ), Fi rs t C er tif ic at e in E ng lis h (F C E ) o de r e) H oc hs ch ul ab sc hl us s in e in em e ng lis ch sp ra ch ig en S tu di en ga ng o de r f) H oc hs ch ul re ife fü r e ng lis ch sp ra ch ig e H oc hs ch ul en o de r g) s ec hs m on at ig er A uf en th al t i n ei ne m e ng lis ch sp ra ch ig en L an d od er h) s ie be n Ja hr e E ng lis ch un te rr ic ht a n ei ne r d eu ts ch sp ra ch ig en S ch ul e. U H H M ar in e Ö ko sy st em - u nd F is ch er ei w is se ns ch af te n B ew er be rin ne n un d B ew er be r m üs se n üb er a us re ic he nd e K en nt ni ss e de r e ng lis ch en S pr ac he v er fü ge n. A us re ic he nd e K en nt ni ss e si nd w ie fo lg t n ac hz uw ei se n: a) N ac hw ei s vo n E ng lis ch ke nn tn is se n au f d em N iv ea u B 2 de s ge m ei ns am en E ur op äi sc he n R ef er en zr ah m en s fü r S pr ac he n du rc h ei ne n K ur s an e in er a ne rk an nt en In st itu tio n od er b) In te rn at io na l E ng lis h La ng ua ge T es tin g S ys te m (I E LT S ) A ca de m ic T es t m it m in de st en s 5. 0 od er c) T es t o f E ng lis h as a F or ei gn L an gu ag e (T O E FL ) i nt er ne t-b as ed T es t m it m in de st en s 72 P un kt en o de r d) C am br id ge C er tif ic at e of A dv an ce d E ng lis h (C A E ), of P ro fic ie nc y in E ng lis h (C P E ), H ig he r B us in es s E ng lis h C er tif ic at e (B E C ), Fi rs t C er tif ic at e in E ng lis h (F C E ) o de r e) H oc hs ch ul ab sc hl us s in e in em e ng lis ch sp ra ch ig en S tu di en ga ng o de r f) H oc hs ch ul re ife fü r e ng lis ch sp ra ch ig e H oc hs ch ul en o de r g) s ec hs m on at ig er A uf en th al t i n ei ne m e ng lis ch sp ra ch ig en L an d od er h) s ie be n Ja hr e E ng lis ch un te rr ic ht a n ei ne r d eu ts ch sp ra ch ig en S ch ul e. U H H O ce an a nd C lim at e P hy si cs N ac hw ei s vo n E ng lis ch ke nn tn is se n vo n m in de st en s dr ei J ah re n U nt er ric ht a n ei ne r A llg em ei nb ild en de n S ch ul e (Z eu gn is se e in er A llg em ei nb ild en de n S ch ul e od er v er gl ei ch ba re r N ac hw ei s üb er e nt sp re ch en de S pr ac hk en nt ni ss e) . U H H C he m ie B ew er be rin ne n un d B ew er be r m üs se n üb er a us re ic he nd e K en nt ni ss e de r e ng lis ch en S pr ac he v er fü ge n. A us re ic he nd e K en nt ni ss e si nd w ie fo lg t n ac hz uw ei se n: a) N ac hw ei s vo n E ng lis ch ke nn tn is se n au f d em N iv ea u B 2 de s ge m ei ns am en E ur op äi sc he n R ef er en zr ah m en s fü r S pr ac he n du rc h ei ne n K ur s an e in er a ne rk an nt en In st itu tio n od er b) In te rn at io na l E ng lis h La ng ua ge T es tin g S ys te m (I E LT S ) A ca de m ic T es t m it m in de st en s 5. 0 od er c) T es t o f E ng lis h as a F or ei gn L an gu ag e (T O E FL ) i nt er ne t-b as ed T es t m it m in de st en s 72 P un kt en o de r d) C am br id ge C er tif ic at e of A dv an ce d E ng lis h (C A E ), of P ro fic ie nc y in E ng lis h (C P E ), H ig he r B us in es s E ng lis h C er tif ic at e (B E C ), Fi rs t C er tif ic at e in E ng lis h( FC E ) o de r e) H oc hs ch ul ab sc hl us s in e in em e ng lis ch sp ra ch ig en S tu di en ga ng o de r f) H oc hs ch ul re ife fü r e ng lis ch sp ra ch ig e H oc hs ch ul en o de r g) s ec hs m on at ig er A uf en th al t i n ei ne m e ng lis ch -s pr ac hi ge n La nd o de r h) s ie be n Ja hr e E ng lis ch un te rr ic ht a n ei ne r d eu ts ch sp ra ch ig en S ch ul e. Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode Drucksache 21/13446 7 Anlage 2 U H H M ol ec ul ar L ife S ci en ce s B ew er be rin ne n un d B ew er be r m üs se n üb er a us re ic he nd e K en nt ni ss e de r e ng lis ch en S pr ac he v er fü ge n. A us re ic he nd e K en nt ni ss e si nd w ie fo lg t n ac hz uw ei se n: a) N ac hw ei s vo n E ng lis ch ke nn tn is se n au f d em N iv ea u B 2 de s ge m ei ns am en E ur op äi sc he n R ef er en zr ah m en s fü r S pr ac he n du rc h ei ne n K ur s an e in er a ne rk an nt en In st itu tio n od er b) In te rn at io na l E ng lis h La ng ua ge T es tin g S ys te m (I E LT S ) A ca de m ic T es t m it m in de st en s 5. 0 od er c) T es t o f E ng lis h as a F or ei gn L an gu ag e (T O E FL ) i nt er ne t-b as ed T es t m it m in de st en s 72 P un kt en o de r d) C am br id ge C er tif ic at e of A dv an ce d E ng lis h (C A E ), of P ro fic ie nc y in E ng lis h (C P E ), H ig he r B us in es s E ng lis h C er tif ic at e (B E C ), Fi rs t C er tif ic at e in E ng lis h (F C E ) o de r e) H oc hs ch ul ab sc hl us s in e in em e ng lis ch sp ra ch ig en S tu di en ga ng o de r f) H oc hs ch ul re ife fü r e ng lis ch sp ra ch ig e H oc hs ch ul en o de r g) s ec hs m on at ig er A uf en th al t i n ei ne m e ng lis ch sp ra ch ig en L an d od er h) s ie be n Ja hr e E ng lis ch un te rr ic ht a n ei ne r d eu ts ch sp ra ch ig en S ch ul e. U H H M at he m at ic s F ür d en M as te rs tu di en ga ng M at he m at ic s si nd E ng lis ch ke nn tn is se e rfo rd er lic h, d ie e in a ng em es se ne s V er st än dn is d er U nt er ric ht ss pr ac he u nd d er F ac hl ite ra tu r g ew äh rle is te n. D ie E ng lis ch ke nn tn is se s in d m it a) A bs ch lu ss e in es e ng lis ch sp ra ch ig en S tu di en ga ng s od er b) T es t o f E ng lis h as a F or ei gn L an gu ag e (T O E FL ) m it m in de st en s 78 P un kt en b ei m in te rn et ba si er te n Te st o de r c) In te rn at io na l E ng lis h La ng ua ge T es tin g S ys te m (I E LT S ) A ca de m ic T es t m it m in de st en s 4. 5 od er d) H oc hs ch ul re ife fü r e ng lis ch sp ra ch ig e H oc hs ch ul en o de r e) 6 -m on at ig er A uf en th al t i n ei ne m e ng lis ch sp ra ch ig en L an d od er f) N ac hw ei s ei ne r d eu ts ch en H oc hs ch ul zu ga ng sb er ec ht ig un g m it m in de st en s fü nf J ah re n E ng lis ch un te rr ic ht in d er S ch ul e od er N ac hw ei se n vo n ve rg le ic hb ar er Q ua lit ät ge w äh rle is te t. U H H M at he m at ic al P hy si cs Fü r d en M as te rs tu di en ga ng M at he m at ic al P hy si cs s in d E ng lis ch ke nn tn is se e rfo rd er lic h, d ie e in a ng em es se ne s V er st än dn is d er U nt er ric ht ss pr ac he u nd d er F ac hl ite ra tu r ge w äh rle is te n. D ie E ng lis ch ke nn tn is se s in d m it a) A bs ch lu ss e in es e ng lis ch sp ra ch ig en S tu di en ga ng s od er b) T es t o f E ng lis h as a F or ei gn L an gu ag e (T O E FL ) m it m in de st en s 78 P un kt en b ei m in te rn et ba si er te n Te st o de r c) In te rn at io na l E ng lis h La ng ua ge T es tin g S ys te m (I E LT S ) A ca de m ic T es t m it m in de st en s 4. 5 od er d) H oc hs ch ul re ife fü r e ng lis ch sp ra ch ig e H oc hs ch ul en o de r e) 6 -m on at ig er A uf en th al t i n ei ne m e ng lis ch sp ra ch ig em L an d od er f) Ze ug ni ss en v on v er gl ei ch ba re r Q ua lit ät g ew äh rle is te t. Zu Z eu gn is se n vo n ve rg le ic hb ar er Q ua lit ät g eh ör t i ns be so nd er e de r N ac hw ei s ei ne r d eu ts ch en H oc hs ch ul zu ga ng sb er ec ht ig un g m it m in de st en s fü nf J ah re n E ng lis ch un te rr ic ht in d er S ch ul e. U H H Te ch no m at he m at ik Fü r d en M as te rs tu di en ga ng T ec hn om at he m at ik s in d E ng lis ch ke nn tn is se e rfo rd er lic h, d ie e in a ng em es se ne s V er st än dn is d er U nt er ric ht ss pr ac he u nd d er F ac hl ite ra tu r g ew äh rle is te n. D ie E ng lis ch ke nn tn is se s in d m it a) A bs ch lu ss e in es e ng lis ch sp ra ch ig en S tu di en ga ng s od er b) T es t o f E ng lis h as a F or ei gn L an gu ag e (T O E FL ) m it m in de st en s 78 P un kt en b ei m in te rn et ba si er te n Te st o de r c) In te rn at io na l E ng lis h La ng ua ge T es tin g S ys te m (I E LT S ) A ca de m ic T es t m it m in de st en s 4. 5 od er d) H oc hs ch ul re ife fü r e ng lis ch sp ra ch ig e H oc hs ch ul en o de r e) 6 -m on at ig em A uf en th al t i n ei ne m e ng lis ch sp ra ch ig en L an d od er f) Ze ug ni ss en v on v er gl ei ch ba re r Q ua lit ät g ew äh rle is te t. Zu Z eu gn is se n vo n ve rg le ic hb ar er Q ua lit ät g eh ör t i ns be so nd er e de r N ac hw ei s ei ne r d eu ts ch en H oc hs ch ul zu ga ng sb er ec ht ig un g m it m in de st en s fü nf J ah re n E ng lis ch un te rr ic ht in d er S ch ul e. U H H In te gr at ed C lim at e S ys te m S ci en ce s D ie E ng lis ch ke nn tn is se s in d en tw ed er m it a) G em ei ns am en E ur op äi sc he n R ef er en zr ah m en (C E FR ) C 1 od er b) B S c. -A bs ch lu ss e in es e ng lis ch sp ra ch ig en S tu di en ga ng s od er c) In te rn at io na l E ng lis h La ng ua ge T es tin g S ys te m (I E LT S ) A ca de m ic T es t m it m in de st en s 6, 5 (s ub sc or es m in d. 6 P un kt e) o de r d) T es t o f E ng lis h as a F or ei gn L an gu ag e (T O E FL ) ( In te rn et -b as ed T es t I B T) m it m in de st en s 90 P un kt en (s ub sc or es m in d. 2 0 P un kt e) na ch zu w ei se n. Drucksache 21/13446 Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode 8 U H H In te lli ge nt A da pt iv e S ys te m s D ie E ng lis ch ke nn tn is se k ön ne n in e in er d er fo lg en de n Fo rm en n ac hg ew ie se n w er de n: a) G em ei ns am er E ur op äi sc he r R ef er en zr ah m en (C E FR )/T E LC B 2 od er b) In te rn at io na l E ng lis h La ng ua ge T es tin g S ys te m (I E LT S ) A ca de m ic T es t m it m in de st en s 6. 5 od er c) T es t o f E ng lis h as a F or ei gn L an gu ag e (T O E FL ) ( In te rn et -b as ed T es t I B T) m it m in de st en s 90 P un kt en o de r d) C am br id ge C er tif ic at e of A dv an ce d E ng lis h (C A E ) o de r e) C am br id ge C er tif ic at e of P ro fic ie nc y in E ng lis h (C P E ) od er v er gl ei ch ba re N ac hw ei se . U H H Le be ns m itt el ch em ie B ew er be rin ne n un d B ew er be r m üs se n üb er a us re ic he nd e K en nt ni ss e de r e ng lis ch en S pr ac he v er fü ge n. A us re ic he nd e K en nt ni ss e si nd w ie fo lg t n ac hz uw ei se n: a) N ac hw ei s vo n E ng lis ch ke nn tn is se n au f d em N iv ea u B 2 de s ge m ei ns am en E ur op äi sc he n R ef er en zr ah m en s fü r S pr ac he n du rc h ei ne n K ur s an e in er a ne rk an nt en In st itu tio n od er b) In te rn at io na l E ng lis h La ng ua ge T es tin g S ys te m (I E LT S ) A ca de m ic T es t m it m in de st en s 5. 0 od er c) T es t o f E ng lis h as a F or ei gn L an gu ag e (T O E FL ) i nt er ne t-b as ed T es t m it m in de st en s 72 P un kt en o de r d) C am br id ge C er tif ic at e of A dv an ce d E ng lis h (C A E ), of P ro fic ie nc y in E ng lis h (C P E ), H ig he r B us in es s E ng lis h C er tif ic at e (B E C ), Fi rs t C er tif ic at e in E ng lis h (F C E ) o de r e) H oc hs ch ul ab sc hl us s in e in em e ng lis ch sp ra ch ig en S tu di en ga ng o de r f) H oc hs ch ul re ife fü r e ng lis ch sp ra ch ig e H oc hs ch ul en o de r g) s ec hs m on at ig er A uf en th al t i n ei ne m e ng lis ch sp ra ch ig en L an d od er h) s ie be n Ja hr e E ng lis ch un te rr ic ht a n ei ne r d eu ts ch sp ra ch ig en S ch ul e. U H H In du st ria l M at he m at ic s D ie E ng lis ch ke nn tn is se s in d m it a) A bs ch lu ss e in es e ng lis ch sp ra ch ig en S tu di en ga ng s od er b) T es t o f E ng lis h as a F or ei gn L an gu ag e (T O E FL ) m it m in de st en s 78 P un kt en b ei m in te rn et ba si er te n Te st o de r c) In te rn at io na l E ng lis h La ng ua ge T es tin g S ys te m (I E LT S ) T es t m it m in de st en s 4. 5, od er d) H oc hs ch ul re ife fü r e ng lis ch sp ra ch ig e H oc hs ch ul en o de r e) 6 -m on at ig er A uf en th al t i n ei ne m e ng lis ch sp ra ch ig en L an d od er f) Ze ug ni ss en v on v er gl ei ch ba re r Q ua lit ät g ew äh rle is te t. Zu Z eu gn is se n vo n ve rg le ic hb ar er Q ua lit ät g eh ör t i ns be so nd er e de r N ac hw ei s ei ne r d eu ts ch en H oc hs ch ul zu ga ng sb er ec ht ig un g m it m in de st en s fü nf J ah re n E ng lis ch un te rr ic ht in d er S ch ul e. U H H W oo d S ci en ce B ew er be rin ne n un d B ew er be r m üs se n üb er a us re ic he nd e K en nt ni ss e de r e ng lis ch en S pr ac he v er fü ge n. A us re ic he nd e K en nt ni ss e de r e ng lis ch en S pr ac he s in d w ie fo lg t na ch zu w ei se n: a) N ac hw ei s vo n E ng lis ch ke nn tn is se n au f d em N iv ea u B 2 de s ge m ei ns am en E ur op äi sc he n R ef er en zr ah m en s fü r S pr ac he n du rc h ei ne n K ur s an e in er a ne rk an nt en In st itu tio n od er b) In te rn at io na l E ng lis h La ng ua ge T es tin g S ys te m (I E LT S ) A ca de m ic T es t m it m in de st en s 5. 0 od er c) T es t o f E ng lis h as a F or ei gn L an gu ag e (T O E FL ) i nt er ne t-b as ed T es t m it m in de st en s 72 P un kt en o de r d) C am br id ge C er tif ic at e of A dv an ce d E ng lis h (C A E ), of P ro fic ie nc y in E ng lis h (C P E ), H ig he r B us in es s E ng lis h C er tif ic at e (B E C ), Fi rs t C er tif ic at e in E ng lis h (F C E ) o de r e) H oc hs ch ul ab sc hl us s in e in em e ng lis ch sp ra ch ig en S tu di en ga ng o de r f) H oc hs ch ul re ife fü r e ng lis ch sp ra ch ig e H oc hs ch ul en o de r g) s ec hs m on at ig er A uf en th al t i n ei ne m e ng lis ch sp ra ch ig en L an d od er h) s ie be n Ja hr e E ng lis ch un te rr ic ht a n ei ne r d eu ts ch sp ra ch ig en S ch ul e. U H H M as te rs tu di en ga ng E co no m ic s N ac hw ei s en gl is ch er S pr ac hk om pe te nz in e in er d er fo lg en de n Fo rm en : • m in de st en s ac ht jä hr ig er E ng lis ch un te rr ic ht a n ei ne r d eu ts ch en S ch ul e, • d ur ch e in en d er n ac hf ol ge nd en T es ts a uf d em je w ei ls a ng eg eb en en N iv ea u: • T O E FL p ap er a nd p en ci l t es t: 58 0 po in ts w ith a s co re o f 4 .5 in th e es sa y (T W E s co re ), • T O E FL in te rn et -b as ed te st : 9 2 po in ts w ith a t l ea st 2 2 po in ts p er s ki ll (L is te ni ng , W rit in g, S pe ak in g, R ea di ng ), • I nt er na tio na l E ng lis h La ng ua ge T es tin g S ys te m (I E LT S ) - A ca de m ic s: B an d 6. 5, G oo d C om pe te nt U se r, w ith a t l ea st 6 .0 p er s ki ll, • C am br id ge C er tif ic at e of A dv an ce d E ng lis h (C A E ): R es ul ts A , B , C , • C am br id ge C er tif ic at e of P ro fic ie nc y in E ng lis h (C P E ): R es ul ts A , B , C , • C am br id ge H ig he r B us in es s E ng lis h C er tif ic at e (B E C ): R es ul ts A , B , C . U H H M as te rs tu di en ga ng P ol iti cs , E co no m ic s, P hi lo so ph y (P E P ) N ac hw ei s en gl is ch er S pr ac hk om pe te nz d ur ch e in en d er n ac hf ol ge nd en T es ts a uf d em je w ei ls a ng eg eb en en N iv ea u: • T O E FL p ap er a nd p en ci l t es t: 58 0 po in ts w ith a s co re o f 4 .5 in th e es sa y (T W E s co - r e) , • T O E FL in te rn et -b as ed te st : 9 2 po in ts w ith a t l ea st 2 2 po in ts p er s ki ll (L is te ni ng , W rit in g, S pe ak in g, R ea di ng ), • I nt er na tio na l E ng lis h La ng ua ge T es tin g S ys te m (I E LT S ) – A ca de m ic s: B an d 6. 5, G oo d C om pe te nt U se r, w ith a t l ea st 6 .0 p er s ki ll, • C am br id ge C er tif ic at e of A dv an ce d E ng lis h (C A E ): R es ul ts A , B , C , • C am br id ge C er tif ic at e of P ro fic ie nc y in E ng lis h (C P E ): R es ul ts A , B , C , • C am br id ge H ig he r B us in es s E ng lis h C er tif ic at e (B E C ): R es ul ts A , B , C . Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode Drucksache 21/13446 9 U H H M as te rs tu di en ga ng In te rn at io na l B us in es s an d S us ta in ab ili ty (M IB A S ) N ac hw ei s de r e ng lis ch en S pr ac hk en nt ni ss e in e in er d er fo lg en de n Fo rm en : • H oc hs ch ul ab sc hl us s in e in em e ng lis ch sp ra ch ig en S tu di en ga ng • f ün f J ah re E ng lis ch un te rr ic ht a n ei ne r d eu ts ch sp ra ch ig en S ch ul e • T O E FL p ap er a nd p en ci l t es t: 58 0 po in ts w ith a s co re o f 4 5 in th e es sa y (T W E s co re ) • T O E FL in te rn et -b as ed te st : 9 2 po in ts w ith a t l ea st 2 2 po in ts p er s ki ll (li st en in g, w rit in g, s pe ak in g, re ad in g) • I nt er na tio na l E ng lis h La ng ua ge T es tin g S ys te m (I E LT S ) – A ca da m ic s: B an d 6, 5, G oo d C om pe te nt U se r, w ith a t l ea st 6 ,0 p er s ki ll • C am br id ge C er tif ic at e of A dv an ce d E ng lis h (C A E ): R es ul ts A , B , C • N ac hw ei s vo n E ng lis ch ke nn tn is se n au f d em N iv ea u B 2 de s ge m ei ns am en E ur op äi sc he n R ef er en zr ah m en s fü r S pr ac he n du rc h ei ne n K ur s an e in er a ne rk an nt en In st itu tio n • o de r v er gl ei ch ba re N ac hw ei se . U H H P sy ch ol og ie K en nt ni ss e de r e ng lis ch en S pr ac he a uf d em N iv ea u B 2 de s G em ei ns am en E ur op äi sc he n R ef er en zr ah m en s, d ie d ur ch d ie H oc hs ch ul zu ga ng sb er ec ht ig un g (m in de st en s 6 Ja hr e S ch ul un te rr ic ht ) o de r d ur ch in te rn at io na le S pr ac hn ac hw ei se fü r d ie S tu fe B 2 (z .B . C am br id ge F irs t C er tif ic at e of E ng lis h A o de r B , I E LT S 5 .5 o de r h öh er , T O E FL : p ap er -b as ed m in d. 55 0 P un kt e, in te rn et -b as ed m in d. 7 0 P un kt e, U N Ic er t I I.) n ac hz uw ei se n si nd . D er S pr ac hn ac hw ei s en tfä llt b ei B ew er be rin ne n un d B ew er be rn , d er en M ut te rs pr ac he E ng lis ch is t u nd b ei V or lie ge n ei ne s er st en b er uf sq ua lif iz ie re nd en H oc hs ch ul ab sc hl us se s in ei ne m e ng lis ch sp ra ch ig en S tu di en ga ng . U H H B ud dh is t S tu di es S ch w er pu nk t S ou th A si an S tu di es : N ac hw ei s vo n E ng lis ch sp ra ch ke nn tn is se n au f d em N iv ea u B 2 de s eu ro pä is ch en R ef er en zr ah m en s; s ow ie S of er n de r S pr ac hn ac hw ei s in P al i o de r S an sk rit n ic ht b is z um E nd e de r B ew er bu ng sf ris t v or lie gt , i st e in S pr ac he in st uf un gs te st d er A bt ei lu ng K ul tu r u nd G es ch ic ht e In di en s un d Ti be ts v or B eg in n de s M as te rs tu di um s al s Zu ga ng sv or au ss et zu ng e rfo lg re ic h zu a bs ol vi er en . S ch w er pu nk t T ib et an S tu di es : N ac hw ei s vo n E ng lis ch sp ra ch ke nn tn is se n au f d em N iv ea u B 2 de s eu ro pä is ch en R ef er en zr ah m en s; s ow ie S of er n de r S pr ac hn ac hw ei s in P al i o de r S an sk rit n ic ht b is z um E nd e de r B ew er bu ng sf ris t v or lie gt , i st e in S pr ac he in st uf un gs te st d er A bt ei lu ng K ul tu r u nd G es ch ic ht e In di en s un d Ti be ts v or B eg in n de s M as te rs tu di um s al s Zu ga ng sv or au ss et zu ng e rfo lg re ic h zu a bs ol vi er en . B ei M ut te rs pr ac hl ic hk ei t T ib et is ch m üs se n S pr ac hk en nt ni ss e in k la ss is ch em T ib et is ch im U m fa ng v on 2 0 Le is tu ng sp un kt en n ac hg ew ie se n w er de n; U H H E ng lis h as a W or ld L an gu ag e (E N G A G E ) A uß er de m s in d E ng lis ch ke nn tn is se a uf H oc hs ch ul ni ve au n ac hz uw ei se n. D ie se g el te n al s na ch ge w ie se n du rc h: • e in en e rs te n be ru fs qu al ifi zi er en de n H oc hs ch ul ab sc hl us s ei ne r d eu ts ch en H oc h¬ sc hu le m it de m H au pt - o de r U nt er ric ht sf ac h A ng lis tik /A m er ik an is tik • e in en e rs te n be ru fs qu al ifi zi er en de n H oc hs ch ul ab sc hl us s ei ne r a ne rk an nt en H oc hs ch ul e im e ng lis ch sp ra ch ig en A us la nd m it de m H au pt - o de r U nt er ric ht sf ac h A ng lis tik /A m er ik an is tik od er e in em a nd er en s pr ac hw is se ns ch af tli ch en H au pt - o de r U nt er ric ht sf ac h • e in en T O E FL -T es t i m U m fa ng v on m in de st en s 95 P un kt en o de r e in en v er gl ei ch ba re n Te st (z .B . I E LT S , C am br id ge C er tif ic at e in A dv an ce d E ng lis h) . U H H E th no lo gi e E ng lis ch e S pr ac hk en nt ni ss e au f d em N iv ea u B 2 de s G em ei ns am en E ur op äi sc he n R ef er en zr ah m en s fü r S pr ac he n. D er N ac hw ei s de r E ng lis ch ke nn tn is se k an n du rc h ei ne n TO E FL T es t ( M in de st pu nk tz ah l 7 0 P un kt e im in te rn et -b as ie rte n Te st ), ei ne n S pr ac he in st uf un gs te st (L ev el B 2) , d ie A bi tu rn ot e (L ei st un gs ku rs m it ei ne m N ot en du rc hs ch ni tt vo n 12 P un kt en o de r b es se r) o de r d ur ch v er gl ei ch ba re N ac hw ei se e rb ra ch t w er de n. U H H G eb är de ns pr ac hd ol m et sc he n Zu sä tz lic he Q ua lif ik at io n: E ng lis ch ke nn tn is se (N iv ea u m in de st en s B 2) . U H H G es ch ic ht e D er N ac hw ei s vo n K en nt ni ss en in z w ei F re m ds pr ac he n im U m fa ng v on 3 b zw . 2 J ah re n S ch ul un te rr ic ht o de r g le ic hw er tig e N ac hw ei se (N iv ea u B 1 bz w . A 2 de s ge m ei ns am en E ur op äi sc he n R ef er en zr ah m en s fü r S pr ac he n) . U H H G rie ch is ch e un d La te in is ch e P hi lo lo gi e D ie o bl ig at or is ch en S pr ac hk en nt ni ss e w er de n im F al le d es L at in um s un d de s G ra ec um s du rc h en ts pr ec he nd e B es ch ei ni gu ng en d er B eh ör de fü r S ch ul e un d B er uf lic he B ild un g bz w . de r F ak ul tä t f ür G ei st es w is se ns ch af te n od er v on d ie se r a ls g le ic hw er tig a ne rk an nt en B es ch ei ni gu ng en n ac hg ew ie se n. U H H Jü di sc he P hi lo so ph ie u nd R el ig io n N ac hw ei s vo n K en nt ni ss en d es M od er nh eb rä is ch en a uf d em N iv ea u de r U lp an S tu fe B et h (H eb rä is ch 2 ) o de r e in em Ä qu iv al en t. D ie Q ua lif ik at io n m us s sp ät es te ns b is z um S em es te rb eg in n in s ch rif tli ch er F or m v or lie ge n. D as g ef or de rte S pr ac hn iv ea u ka nn d ur ch e in en E in st uf un gs te st fe st ge st el lt w er de n, d en d as In st itu t f ür J üd is ch e P hi lo so ph ie v or d er B ew er bu ng sp ha se a nb ie te t. D er E in st uf un gs te st w ird 9 0 M in ut en d au er n un d au s ei ne m s ch rif tli ch en (8 0 m in ) u nd e in em m ün dl ic he n Te il (1 0 m in ) b es te he n. D er s ch rif tli ch e Te il be st eh t a us L üc ke nt ex te n, in de ne n di e ko rr ek te g ra m m at is ch e V er bf or m g ef ra gt w ird o de r V ok ab ul ar z ur A us w ah l s te ht , d as s em an tis ch n ac hv ol lz ie hb ar e in ge se tz t w er de n so ll. D er m ün dl ic he T ei l i st e in e ku rz e S el bs td ar st el lu ng u nd e in lo ck er es A llt ag sg es pr äc h. K ei ne W ör te rb üc he r. W er de n 60 % d er L ei st un g er br ac ht , i st d ie P rü fu ng b es ta nd en . E s gi bt k ei ne N ot en , n ur b es ta nd en / n ic ht be st an de n. N ac hw ei s üb er S pr ac hk en nt ni ss e de s E ng lis ch en a uf B 2- N iv ea u, b ei sp ie ls w ei se ü be r d en C am br id ge F irs t C er tif ic at e of E ng lis h A o de r B , I E LT S 5 .5 o de r h öh er , T O E FE L: p ap er - ba se d m in d. 5 50 P un kt e, in te rn et -b as ed m in d. 7 0 P un kt e, U N Ic er t I I. U H H K or ea ni st ik N ac hw ei s vo n S pr ac hk en nt ni ss en in K or ea ni sc h im U m fa ng v on m in de st en s 50 L ei st un gs pu nk te n od er N ac hw ei s ei ne r ä qu iv al en te n S pr ac ha us bi ld un g. D er N ac hw ei s de r S pr ac hk om pe te nz e nt fä llt b ei M ut te rs pr ac hl ic hk ei t. U H H K un st ge sc hi ch te S pr ac hk en nt ni ss e in E ng lis ch u nd e in er w ei te re n m od er ne n Fr em ds pr ac he e nt sp re ch en d de s R ef er en zn iv ea us B 1 de s G em ei ns am en E ur op äi sc he n R ef er en zr ah m en s fü r S pr ac he n (C E FR ). La te in ke nn tn is se im U m fa ng d es L at in um s. W er de n di e La te in ke nn tn is se n ic ht im S ch ul ze ug ni s na ch ge w ie se n, s o tre te n al s Ä qu iv al en t e nt sp re ch en de N ac hw ei se ü be r d ie er fo lg re ic he T ei ln ah m e an e in em G ra m m at ik ku rs u nd e in em L ek tü re ku rs a n ih re S te lle . Drucksache 21/13446 Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode 10 U H H La ng ua ge s an d C ul tu re s of S ou th ea st A si a N ac hw ei s vo n E ng lis ch ke nn tn is se n au f d em N iv ea u B 2 de s eu ro pä is ch en R ef er en zr ah m en s; s ow ie Fa ch pr of il A us tro ne si st ik (I nd on es ia n an d M al ay S tu di es ): N ac hw ei s vo n S pr ac hk en nt ni ss en d er B ah as a In do ne si a im U m fa ng v on m in de st en s 25 L ei st un gs pu nk te n (E C TS ). D er N ac hw ei s de r S pr ac hk om pe te nz e nt fä llt b ei M ut te rs pr ac hl ic hk ei t. Fa ch pr of il Th ai is tik (T ha i S tu di es ): N ac hw ei s vo n S pr ac hk en nt ni ss en d es T ha i i m U m fa ng v on m in de st en s 25 L ei st un gs pu nk te n (E C TS ). D er N ac hw ei s de r S pr ac hk om pe te nz e nt fä llt b ei M ut te rs pr ac hl ic hk ei t. Fa ch pr of il V ie tn am is tik (V ie tn am es e S tu di es ): N ac hw ei s vo n S pr ac hk en nt ni ss en d es V ie tn am es is ch en im U m fa ng v on m in de st en s 25 L ei st un gs pu nk te n (E C TS ). D er N ac hw ei s de r S pr ac hk om pe te nz e nt fä llt b ei M ut te rs pr ac hl ic hk ei t. U H H La te in N ac hw ei s vo n K en nt ni ss en d es G rie ch is ch en im U m fa ng d es G ra ec um s du rc h • V or la ge d er H oc hs ch ul zu ga ng sb er ec ht ig un g, • e in e B es ch ei ni gu ng d er B eh ör de fü r S ch ul e un d B er uf lic he B ild un g od er • e in e vo n di es er a ls g le ic hw er tig a ne rk an nt en B es ch ei ni gu ng . U H H La te in am er ik as tu di en N ac hw ei s vo n S pr ac hk en nt ni ss en im P or tu gi es is ch en o de r S pa ni sc he n au f d em N iv ea u B 1 (G E R S ), • N ac hw ei s vo n S pr ac hk en nt ni ss en im E ng lis ch en a uf d em N iv ea u A 2 (G E R S ). U H H Li te ra tu r, S pr ac he u nd K ul tu r d es M od er ne n G rie ch en la nd s (N eo gr äz is tik ) B eh er rs ch un g de s N eu gr ie ch is ch en in W or t u nd S ch rif t i m U m fa ng v on N iv ea u B 1 de s G em ei ns am en E ur op äi sc he n R ef er en zr ah m en s fü r S pr ac he n. U H H M an us kr ip tk ul tu re n/ M an us cr ip t C ul tu re s N ac hw ei s vo n S pr ac hk en nt ni ss en im E ng lis ch en a uf d em N iv ea u B 2 de s eu ro pä is ch en R ef er en zr ah m en s, U H H M itt el al te r- S tu di en N ac hw ei s vo n S pr ac hk en nt ni ss en in L at ei n im U m fa ng d es L at in um s. D er N ac hw ei s er fo lg t d ur ch : • V or la ge d er H oc hs ch ul zu ga ng sb er ec ht ig un g • e in e B es ch ei ni gu ng d er B eh ör de fü r B ild un g un d S po rt/ d er z us tä nd ig en B eh ör de , • e in e B es ch ei ni gu ng d er F ak ul tä t f ür G ei st es w is se ns ch af te n od er • e in e vo n di es er a ls g le ic hw er tig a ne rk an nt en B es ch ei ni gu ng .“ U H H O st eu ro pa st ud ie n N ac hw ei s vo n S pr ac hk en nt ni ss en im E ng lis ch en a uf d em N iv ea u A 2 (G E R S ) N ac hw ei s üb er d ie e rfo rd er lic he n D eu ts ch ke nn tn is se z ur A uf na hm e ei ne s S tu di um s in D eu ts ch la nd . U H H R om an is ch e Li te ra tu re n S pr ac hk en nt ni ss e in d en S pr ac he n S pa ni sc h od er F ra nz ös is ch a uf d em N iv ea u C 1 de s G em ei ns am en E ur op äi sc he n R ef er en zr ah m en s fü r S pr ac he n, b ei d er W ah l e in er d ie se r S pr ac he n so w oh l i m e in ze lp hi lo lo gi sc he n al s au ch im k om pa ra tis tis ch en P ro fil (e rs te S pr ac he ) od er • S pr ac hk en nt ni ss e in d en S pr ac he n Ita lie ni sc h od er P or tu gi es is ch a uf d em N iv ea u B 2 de s G em ei ns am en E ur op äi sc he n R ef er en zr ah m en s fü r S pr ac he n, b ei d er W ah l e in er d ie se r S pr ac he n so w oh l i m e in ze lp hi lo lo gi sc he n al s au ch im k om pa ra tis tis ch en P ro fil (e rs te S pr ac he ), • S pr ac hk en nt ni ss e in d en S pr ac he n S pa ni sc h od er F ra nz ös is ch a uf d em N iv ea u B 2 de s G em ei ns am en E ur op äi sc he n R ef er en zr ah m en s fü r S pr ac he n, b ei d er W ah l e in er d ie se r S pr ac he n im k om pa ra tis tis ch en P ro fil (z w ei te S pr ac he ) b zw . • S pr ac hk en nt ni ss e in d en S pr ac he n Ita lie ni sc h od er P or tu gi es is ch a uf d em N iv ea u B 1 de s G em ei ns am en E ur op äi sc he n R ef er en zr ah m en s fü r S pr ac he n im k om pa ra tis tis ch en P ro fil (z w ei te S pr ac he ). U H H S ys te m at is ch e M us ik w is se ns ch af t S pr ac hk en nt ni ss e de s E ng lis ch en a uf d em N iv ea u B 2 de s G em ei ns am en E ur op äi sc he n R ef er en zr ah m en s fü r S pr ac he n. D er N ac hw ei s de r E ng lis ch ke nn tn is se k an n du rc h ei ne n TO E FL T es t ( M in de st pu nk tz ah l 7 0 P un kt e im in te rn et -b as ie rte n Te st ), ei ne n S pr ac he in st uf un gs te st (L ev el B 2) , d ie A bi tu rn ot e (L ei st un gs ku rs m it ei ne m N ot en du rc hs ch ni tt vo n 12 P un kt en o de r b es se r) o de r d ur ch v er gl ei ch ba re N ac hw ei se e rb ra ch t w er de n. U H H Ja pa no lo gi e N ac hw ei s vo n S pr ac hk en nt ni ss en in J ap an is ch im U m fa ng v on m in de st en s 50 L ei st un gs pu nk te n od er • i ns ge sa m t 4 4 S W S S pr ac hl eh rv er an st al tu ng en in J ap an is ch od er • e rfo lg re ic he T ei ln ah m e am J ap an es e- La ng ua ge P ro fic ie nc y Te st (J LP T) S tu fe 3 . S of er n ke in er d er d re i o be n ge na nn te n N ac hw ei se b is z um E nd e de r B ew er bu ng sf ris t v or ge le gt w ird , i st e in S pr ac he in st uf un gs te st d er A bt ei lu ng S pr ac he u nd K ul tu r J ap an s vo r B eg in n de s M as te rs tu di um s al s Zu ga ng sv or au ss et zu ng e rfo lg re ic h zu a bs ol vi er en . • Z ud em is t e in N ac hw ei s üb er K en nt ni ss e de r j ap an is ch en S ch rif ts pr ac he (b un go ) z u er br in ge n. D er N ac hw ei s de r S pr ac hk om pe te nz e nt fä llt b ei M ut te rs pr ac hl ic hk ei t. U H H S in ol og ie N ac hw ei s vo n S pr ac hk en nt ni ss en in C hi ne si sc h im U m fa ng v on m in de st en s 50 L ei st un gs pu nk te n od er d ie e rfo lg re ic he T ei ln ah m e am H an yu s hu ip in g ka os hi (H S K ), S tu fe 5 . S of er n ke in er d er o be n ge na nn te n N ac hw ei se v or ge le gt w ird , i st e in S pr ac he in st uf un gs te st d er A bt ei lu ng fü r S pr ac he u nd K ul tu r C hi na s de s A A I e rfo lg re ic h zu a bs ol vi er en . • B ew er be rin ne n un d B ew er be r, di e im R ah m en d es S tu di en ga ng s da s P ro fil B „C on ce pt ua l a nd In te lle ct ua l H is to ry “ w äh le n m öc ht en , m üs se n S pr ac hk en nt ni ss e de s E ng lis ch en a uf de m N iv ea u B 2 de s E ur op äi sc he n R ef er en zr ah m en s fü r S pr ac he n na ch w ei se n. D er N ac hw ei s de r j ew ei lig en S pr ac hk om pe te nz e nt fä llt b ei M ut te rs pr ac hl ic hk ei t. U H H A fri ka ni sc he S pr ac he n un d K ul tu re n/ A fri ca n La ng ua ge s an d C ul tu re s N ac hw ei s vo n S pr ac hk en nt ni ss en im E ng lis ch en a uf d em N iv ea u B 2 de s eu ro pä is ch en R ef er en zr ah m en s fü r S pr ac he n. Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode Drucksache 21/13446 11 U H H In do lo gy a nd T ib et ol og y N ac hw ei s vo n E ng lis ch ke nn tn is se n im U m fa ng B 2 de s eu ro pä is ch en R ef er en zr ah m en s. W ah l d es P ro fil s In do lo gi e m it de n S ch w er pu nk te n S an sk rit o de r T am ili st ik : N ac hw ei s vo n S pr ac hk en nt ni ss en in S an sk rit o de r T am il im U m fa ng v on m in de st en s 20 L ei st un gs pu nk te n od er N ac hw ei s ei ne r ä qu iv al en te n S pr ac ha us bi ld un g B ei W ah l d es P ro fil s Ti be to lo gi e: N ac hw ei s vo n S pr ac hk en nt ni ss en in k la ss is ch em T ib et is ch im U m fa ng v on m in de st en s 20 L ei st un gs pu nk te n od er N ac hw ei s ei ne r ä qu iv al en te n S pr ac ha us bi ld un g. S of er n di e S pr ac hn ac hw ei se in S an sk rit o de r T am il bz w . i m k la ss is ch en T ib et is ch n ic ht b is E nd e de r B ew er bu ng sf ris t v or ge le gt w er de n, is t e in S pr ac he in st uf un gs te st d er A bt ei lu ng K ul tu r u nd G es ch ic ht e In di en s un d Ti be ts v or B eg in n de s M as te rs tu di um s al s Zu ga ng sv or au ss et zu ng e rfo lg re ic h zu a bs ol vi er en . D er N ac hw ei s de r S pr ac hk om pe te nz e nt fä llt b ei M ut te rs pr ac hl ic hk ei t. U H H G es ch ic ht e, S pr ac he n un d K ul tu re n de s V or de re n O rie nt s N ac hw ei s vo n S pr ac hk en nt ni ss en in E ng lis ch e nt sp re ch en d dr ei S ch ul ja hr en (Z eu gn is se e in er A llg em ei nb ild en de n S ch ul e od er v er gl ei ch ba re r N ac hw ei s üb er e nt sp re ch en de S pr ac hk en nt ni ss e) . • S pr ac hk en nt ni ss e in F ra nz ös is ch , S pa ni sc h, R us si sc h od er It al ie ni sc h. A uf A nt ra g ka nn a uc h ei ne a nd er e in te rn at io na le W is se ns ch af ts sp ra ch e zu ge la ss en w er de n. D er N ac hw ei s de r S pr ac hk en nt ni ss e in F ra nz ös is ch , S pa ni sc h, R us si sc h, It al ie ni sc h od er e in er a nd er en in te rn at io na le n - z ug el as se ne n - W is se ns ch af ts sp ra ch e w ird d ur ch d re i J ah re S ch ul un te rr ic ht e rb ra ch t ( Ze ug ni ss e ei ne r A llg em ei nb ild en de n S ch ul e od er v er gl ei ch ba re r N ac hw ei s üb er e nt sp re ch en de S pr ac hk en nt ni ss e) . Fü r d as P ro fil Ir an is tik : • P er si sc h im U m fa ng v on m in de st en s 20 L P . Fü r d as P ro fil Is la m w is se ns ch af t: • N ac hw ei s vo n S pr ac hk en nt ni ss en in A ra bi sc h im U m fa ng v on m in de st en s 20 L P s ow ie K en nt ni ss e de s Tü rk is ch en , P er si sc he n od er e in er a nd er en re le va nt en S pr ac he a us d er Zi el re gi on im U m fa ng v on m in de st en s 10 L P o de r N ac hw ei s ei ne r ä qu iv al en te n S pr ac ha us bi ld un g. Fü r d as P ro fil T ur ko lo gi e: • N ac hw ei s vo n S pr ac hk en nt ni ss en in T ür ki sc h im U m fa ng v on m in de st en s 20 L P s ow ie N ac hw ei s vo n S pr ac hk en nt ni ss en in A ra bi sc h od er P er si sc h im U m fa ng v on m in de st en s 10 LP o de r N ac hw ei s ei ne r ä qu iv al en te n S pr ac ha us bi ld un g. D er N ac hw ei s de r j ew ei lig en S pr ac hk om pe te nz e nt fä llt b ei M ut te rs pr ac hl ic hk ei t. U H H M as te rs tu di en ga ng M eh rs pr ac hi gk ei t u nd B ild un g/ M ul til in gu al E du ca tio na l L in gu is tic s E ng lis ch e S pr ac hk en nt ni ss e, d ie V er st än dn is u nd U m ga ng m it de r F ac hl ite ra tu r u nd e rfo lg re ic he B el eg un g vo n en gl is ch sp ra ch ig en V er an st al tu ng en g ew äh rle is te n. D ie se K en nt ni ss e im U m fa ng v on fü nf J ah re n S ch ul un te rr ic ht m üs se n du rc h da s S ch ul ze ug ni s od er in g le ic hw er tig en T es ta te n vo rg ew ie se n w er de n. U H H M as te rs tu di en ga ng R el ig io ne n, D ia lo g un d B ild un g E ng lis ch e S pr ac hk en nt ni ss e, d ie V er st än dn is u nd U m ga ng m it de r F ac hl ite ra tu r u nd e rfo lg re ic he B el eg un g vo n en gl is ch sp ra ch ig en V er an st al tu ng en g ew äh rle is te n. D ie se K en nt ni ss e im U m fa ng v on m in de st en s fü nf J ah re n S ch ul un te rr ic ht m üs se n du rc h da s S ch ul ze ug ni s od er in g le ic hw er tig en D ok um en te n na ch ge w ie se n w er de n. U H H M as te rs tu di en ga ng H ig he r E du ca tio n E ng lis ch e S pr ac hk en nt ni ss e, d ie V er st än dn is u nd U m ga ng m it de r F ac hl ite ra tu r u nd e rfo lg re ic he B el eg un g vo n en gl is ch sp ra ch ig en V er an st al tu ng en g ew äh rle is te n. D ie se K en nt ni ss e im U m fa ng v on fü nf J ah re n S ch ul un te rr ic ht m üs se n du rc h da s S ch ul ze ug ni s od er in g le ic hw er tig en T es ta te n vo rg ew ie se n w er de n. TU H H A lle in te rn at io na le n M as te r- S tu di en gä ng e Fo lg en de S pr ac hz er tif ik at e w er de n zu m N ac hw ei s au sr ei ch en de r E ng lis ch ke nn tn is se a kz ep tie rt: - E in g ül tig es T O E FL -E rg eb ni s (m in de st en s 57 7 (P B ) b zw . 9 0 (IB ) P un kt e) - E in g ül tig es IE LT S -A ca de m ic s- E rg eb ni s (m in de st en s 6. 5 P un kt e) - E in g ül tig es C am br id ge C er tif ic at e of P ro fic ie nc y in E ng lis h - E in g ül tig es C am br id ge C er tif ic at e in A dv an ce d E ng lis h - E in g ül tig es “t el c E ng lis h C 1” E rg eb ni s - E in g ül tig es „U N Ic er t E ng lis h le ve l I II“ -E rg eb ni s D ie N ac hw ei se h ab en je w ei ls e in e G ül tig ke it vo n zw ei J ah re n. TU H H B ili ng ua le r M as te rs tu di en ga ng In te rn at io na le s W irt sc ha fts in ge ni eu rw es en Fo lg en de S pr ac hz er tif ik at e w er de n zu m N ac hw ei s au sr ei ch en de r E ng lis ch ke nn tn is se a kz ep tie rt: - E in g ül tig es T O E FL -E rg eb ni s (m in de st en s 57 7 (P B ) b zw . 9 0 (IB ) P un kt e) - E in g ül tig es IE LT S -A ca de m ic s- E rg eb ni s (m in de st en s 6. 5 P un kt e) - E in g ül tig es C am br id ge C er tif ic at e of P ro fic ie nc y in E ng lis h - E in g ül tig es C am br id ge C er tif ic at e in A dv an ce d E ng lis h - E in g ül tig es “t el c E ng lis h C 1” E rg eb ni s - E in g ül tig es „U N Ic er t E ng lis h le ve l I II“ -E rg eb ni s D ie N ac hw ei se h ab en je w ei ls e in e G ül tig ke it vo n zw ei J ah re n. Drucksache 21/13446 Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode 12 H C U M as te rs tu di en pr og ra m m G eo dä si e un d G eo in fo rm at ik (V er tie fu ng : H yd ro gr ap hi e) D ie U nt er ric ht ss pr ac he is t E ng lis ch . S om it si nd a us re ic he nd e E ng lis ch ke nn tn is se Z ug an gs vo ra us se tz un g. Fo lg en de S pr ac hn ac hw ei se w er de n an er ka nn t: - T es t o f E ng lis h as a F or ei gn L an gu ag e (T O E FL ) a ls In te rn et -B as ed T es t ( TO E FL iB T) m it m in de st en s 71 P un kt en o de r a ls In st itu tio na l T es tin g P ro gr am (T O E FL IT P ) m it m in de st en s 49 0 P un kt en - In te rn at io na l E ng lis h La ng ua ge T es tin g S ys te m - A ca de m ic T es t ( IE LT S ) m it m in de st en s B an d 5. 0 - T E LC - m in de st en s N iv ea u B 1 - e in e B es ch ei ni gu ng ü be r e in en fa ch lic he n A us la nd sa uf en th al t i m e ng lis ch sp ra ch ig en A us ¬l an d vo n m in de st en s 4 M on at en - e in e B es ch ei ni gu ng ü be r e in e S tu di en le is tu ng v on m in de st en s 20 C P 's in e in em e ng lis ch sp ra ch ig en S tu di en ga ng - d as Z eu gn is d er F ac hh oc hs ch ul re ife o de r e in Z eu gn is d er K la ss e 12 o de r 1 3 de r g ym na si al en O be rs tu fe m it de r N ot e be fri ed ig en d (N ot e m in de st en s 3, 0 od er 8 N ot en pu nk te im P un kt es ys te m d er d eu ts ch en g ym na si al en O be rs tu fe ) f ür d as F ac h E ng lis ch - e in m in de st en s ei nj äh rig er B es uc h ei ne r a llg em ei nb ild en de n S ch ul e m it de r U nt er ric ht ss pr ac he E ng lis ch H C U M as te rs tu di en pr og ra m m R es ou rc e E ffi ci en cy in A rc hi te ct ur e an d P la nn in g D ie U nt er ric ht ss pr ac he is t E ng lis ch . S om it si nd a us re ic he nd e E ng lis ch ke nn tn is se Z ug an gs vo ra us se tz un g. Fo lg en de S pr ac hn ac hw ei se w er de n an er ka nn t: - T es t o f E ng lis h as a F or ei gn L an gu ag e (T O E FL ) a ls In te rn et -B as ed T es t ( TO E FL iB T) m it m in de st en s 88 P un kt en o de r a ls In st itu tio na l T es tin g P ro gr am (T O E FL IT P ) m it m in de st en s 57 0 P un kt en - C am br i d ge C er tif ic at e in A dv an ce d E ng lis ch (C A E ) - m in de st en s Le ve l B - C am br i d ge C er tif ic at e in P ro fic ie nc y E ng lis ch (C P E ) - m in de st en s N iv ea u C - In te rn at io na l E ng lis h La ng ua ge T es tin g S ys te m - A ca de m ic T es t ( IE LT S ) m it m in de st en s B an d 7 - T E LC - m in de st en s N iv ea u C 1 - e in e B es ch ei ni gu ng ü be r e in en fa ch lic he n A us la nd sa uf en th al t i m e ng lis ch sp ra ch ig en A us la nd v on m in de st en s ei ne m J ah r - e i n e B es ch ei ni gu ng ü be r m in de st en s vi er S em es te r E rs ts tu di um in e in em e ng lis ch sp ra ch ig en S tu di en ga ng - e i n m in de st en s fü nf jä hr ig er B es uc h ei ne r a llg em ei nb ild en de n S ch ul e m it de r U nt er ric ht ss pr ac he E ng lis ch H A W M as te rs tu di en ga ng B io m ed ic al E ng in ee rin g Fo lg en de S pr ac hz er tif ik at e w er de n zu m N ac hw ei s au sr ei ch en de r E ng lis ch ke nn tn is se , w en n di e N ot en im A bs ch lu ss ze ug ni s ni ch t a us re ic he n, a kz ep tie rt: - T O E FL IB T - IE LT S A ca de m ic T ra in in g - C am br id ge F C E - C am br i d ge C A E - C am br i d ge C P E H A W M as te rs tu di en ga ng H ea lth S ci en ce s Fo lg en de S pr ac hz er tif ik at e w er de n zu m N ac hw ei s au sr ei ch en de r E ng lis ch ke nn tn is se , w en n di e N ot en im A bs ch lu ss ze ug ni s ni ch t a us re ic he n, a kz ep tie rt: - T O E FL IB T - T O E FL P B T - T O E FL C P T - IE LT S A ca de m i c T ra in in g - C am br id ge C A E - TO E IC - B U LA TS - P TE A ca de m ic - P TE G en er al - B E C - U ni ve rs itä t/S pr ac he ns ch ul e al lg . H A W M as te rs tu di en ga ng In fo rm at io n, M ed ie n, B ib lio th ek Fo lg en de S pr ac hz er tif ik at e w er de n zu m N ac hw ei s au sr ei ch en de r E ng lis ch ke nn tn is se , w en n di e N ot en im A bs ch lu ss ze ug ni s ni ch t a us re ic he n, a kz ep tie rt: - T O E FL IB T - T O E FL P B T - T O E FL C P T - IE LT S A ca de m i c T ra in in g - C am br i d ge F C E - C am br id ge C A E - C am br id ge C P E Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode Drucksache 21/13446 13 H A W M as te rs tu di en ga ng In te rn at io na l B us in es s Fo lg en de S pr ac hz er tif ik at e w er de n zu m N ac hw ei s au sr ei ch en de r E ng lis ch ke nn tn is se , w en n di e N ot en im A bs ch lu ss ze ug ni s ni ch t a us re ic he n, a kz ep tie rt: - T O E FL IB T - IE LT S A ca de m ic T ra in in g - C am br id ge F C E - C am br i d ge C A E - C am br id ge C P E H A W M as te rs tu di en ga ng In te rn at io na l L og is tic s an d M an ag em en t Fo lg en de S pr ac hz er tif ik at e w er de n zu m N ac hw ei s au sr ei ch en de r E ng lis ch ke nn tn is se , w en n di e N ot en im A bs ch lu ss ze ug ni s ni ch t a us re ic he n, a kz ep tie rt: - T O E FL IB T - IE LT S A ca de m ic T ra in in g - C am br id ge F C E - C am br i d ge C A E - C am br id ge C P E H A W M as te rs tu di en ga ng M ed ic al T ec hn ol og y an d H ea lth ca re B us in es s Fo lg en de S pr ac hz er tif ik at e w er de n zu m N ac hw ei s au sr ei ch en de r E ng lis ch ke nn tn is se , w en n di e N ot en im A bs ch lu ss ze ug ni s ni ch t a us re ic he n, a kz ep tie rt: - T O E FL IB T - IE LT S A ca de m ic T ra in in g - C am br id ge F C E - C am br i d ge C A E - C am br id ge C P E H A W M as te rs tu di en ga ng M ul tic ha nn el T ra de M an ag em en t in T ex til e B us in es s Fo lg en de S pr ac hz er tif ik at e w er de n zu m N ac hw ei s au sr ei ch en de r E ng lis ch ke nn tn is se , w en n di e N ot en im A bs ch lu ss ze ug ni s ni ch t a us re ic he n, a kz ep tie rt: - T O E FL IB T - T O E FL P B T - T O E FL C P T - IE LT S A ca de m i c T ra in in g - C am br i d ge C A E - C am br i d ge C P E H A W M as te rs tu di en ga ng P ha rm ac eu tic al B io te ch no lo gy Fo lg en de S pr ac hz er tif ik at e w er de n zu m N ac hw ei s au sr ei ch en de r E ng lis ch ke nn tn is se , w en n di e N ot en im A bs ch lu ss ze ug ni s ni ch t a us re ic he n, a kz ep tie rt: - T O E FL IB T - IE LT S A ca de m ic T ra in in g - C am br id ge F C E - C am br i d ge C A E - C am br id ge C P E H A W M as te rs tu di en ga ng P ub lic H ea lth Fo lg en de S pr ac hz er tif ik at e w er de n zu m N ac hw ei s au sr ei ch en de r E ng lis ch ke nn tn is se , w en n di e N ot en im A bs ch lu ss ze ug ni s ni ch t a us re ic he n, a kz ep tie rt: - T O E FL IB T - T O E FL P B T - T O E FL C P T - IE LT S A ca de m i c T ra in in g - C am br id ge C A E - C am br id ge C P E - TO E IC - P TE A ca de m ic - P TE G en er al H A W M as te rs tu di en ga ng R en ew ab le E ne rg y S ys te m s Fo lg en de S pr ac hz er tif ik at e w er de n zu m N ac hw ei s au sr ei ch en de r E ng lis ch ke nn tn is se , w en n di e N ot en im A bs ch lu ss ze ug ni s ni ch t a us re ic he n, a kz ep tie rt: - T O E FL IB T - IE LT S A ca de m ic T ra in in g - C am br id ge F C E - C am br i d ge C A E - C am b r id ge C P E Drucksache 21/13446 Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode 14 H A W M as te rs tu di en ga ng Z ei ta bh än gi ge M ed ie n- S ou nd V is io n / G am es Fo lg en de S pr ac hz er tif ik at e w er de n zu m N ac hw ei s au sr ei ch en de r E ng lis ch ke nn tn is se , w en n di e N ot en im A bs ch lu ss ze ug ni s ni ch t a us re ic he n, a kz ep tie rt: - T O E FL IB T - TO E FL P B T - TO E FL C P T - IE LT S A ca de m i c T ra in in g - C am br id ge F C E - C am br id ge C A E - C am br id ge C P E - C am br id ge P E T - TO E IC - B U LA TS - P TE A ca de m ic - P TE G en er al - B E C - U ni ve rs itä t/S pr ac he ns ch ul e al lg . H fM T M as te rs tu di en ga ng C on te m po ra ry P er fo rm an ce a nd C om po si tio n K oo pe ra tio ns st ud ie ng an g m it E st on ia n A ca de m y of M us ic a nd T he at re (E A M T) in T al lin n, R oy al C ol -le ge o f M us ic in S to ck ho lm (K M H ), C on se rv at oi re N at io na l S up ér ie ur M us iq ue e t D an se d e Ly on ): m it A uf na hm ea nt ra g is t e in es d er fo lg en de n Ze rti fia kt e ei nz ur ei ch en : L ev el B 1, IE LT S , T O E FL o de r e in g le ic hw er tig es Z er tif ik at . Bürgerschaft der Freien und Hansestadt Hamburg – 21. Wahlperiode Drucksache 21/13446 15 13446ska_text 13446_Anlagen 13446ska_Antwort_Anlage1 Bachelor 13446ska_Antwort_Anlage2 Master